Πέρασε κιόλας μια εβδομάδα από την έναρξη των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινιακής Αρχής και- ακόμη- δεν κατέρρευσαν! Καλό σημάδι αυτό. Αλλά δείχνει και πόσο χαμηλές είναι οι προσδοκίες για αυτές τις συνομιλίες. Διότι η κάθε πλευρά επιθυμεί διακαώς να μην είναι αυτή που θα τορπιλίσει την ειρηνευτική διαδικασία- και όχι μόνο ώστε να μην προκαλέσουν την μήνιν των ΗΠΑ. Κυρίως επειδή για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια μια ειρηνευτική λύση διαφαίνεται κάπου στον ορίζοντα. Αν και αυτή τη φορά οι διαπραγματεύσεις οδηγηθούν σε αποτυχία, με 300.000 ισραηλινούς εποίκους να ζουν ήδη στη Δυτική Οχθη και με τη Χαμάς να εγκαθιδρύει τη δική της κυβέρνηση στη Γάζα, τότε οι συζητήσεις για την προοπτική μιας «λύσης με δύο ξεχωριστά κράτη» θα μπει για τα καλά στη σφαίρα της φαντασίας. Οι συζητήσεις όμως, όσο ζωντανές κι αν είναι, χαρακτηρίζονται από παντελή έλλειψη ενθουσιασμού, κυρίως επειδή η βία που ακολούθησε την κατάρρευση της ειρηνευτικής διαδικασίας στο Οσλο, αφαίρεσε από τις διαπραγματεύσεις κάθε έννοια ρομαντισμού στις σχέσεις των δύο πλευρών.
Τόσο ο ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου όσο και ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούτ Αμπάς γνωρίζουν καλά ότι, προκειμένου να έρθει η πολυπόθητη ειρήνη, θα πρέπει πρώτα και οι δύο να επιζήσουν από έναν μικρό εμφύλιο πόλεμο μέσα στις κοινότητές τους.
Ακόμη κι αν οι δύο πλευρές ανταλλάξουν εδάφη και το 80% των ισραηλινών εποίκων αποφασιστεί να παραμείνει στη Δυτική Οχθη, μένουν άλλοι 60.000 Ισραηλινοί που θα πρέπει να μετακινηθούν. Αν ο κ. Νετανιάχου πετύχει τη συμφωνία που επιθυμεί, τότε πολλοί εξ αυτών θα φύγουν χωρίς φασαρίες, αλλά θα είναι αρκετές χιλιάδες εκείνοι που δεν θα δεχτούν να αφήσουν τις εστίες τους τόσο εύκολα. Θα χρειαστεί να αποχωρήσουν από τα εδάφη αυτά με τη βία και η παρουσία του ισραηλινού στρατού ενδέχεται να χειροτερέψει την κατάσταση.
Ακόμη κι αν ο πρόεδρος Αμπάς πάρει το 100% της Δυτικής Οχθης και την Ανατολική Ιερουσαλήμ ή κάτι αντίστοιχα μεγάλο, η Χαμάς θα αποκηρύξει κάθε ειρηνευτική συμφωνία που θα προβλέπει οτιδήποτε περισσότερο από μια απλή προσωρινή κατάπαυση του πυρός. Και με τη βοήθεια του Ιράν, η Χαμάς θα καταφύγει σε κάθε μορφή βίας που η ίδια θεωρεί πως θα καταφέρει να τινάξει στον αέρα μια ειρηνευτική συμφωνία.
Πριν από σχεδόν οκτώ χρόνια, τον Φεβρουάριο του 2002, είχα πάρει μια συνέντευξη από τον τότε πρίγκιπα και σήμερα βασιλιά Αμπντουλάχ της Σαουδικής Αραβίας στη φάρμα του, έξω από την πρωτεύουσα Ριάντ. Του έδειξα ένα άρθρο που είχα γράψει τότε, στο οποίο υποστήριζα πως μια πιθανή συμφωνία ανάμεσα στις δύο πλευρές θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνον κατόπιν ενός ειρηνευτικού σχεδίου το οποίο θα υπέβαλε ο Αραβικός Σύνδεσμος.
«Μήπως άνοιξες τα συρτάρια μου;» με είχε ρωτήσει τότε με χιούμορ ο σαουδάραβας ηγέτης, προσθέτοντας με έκπληξη ότι ένα ανάλογο με το δικό μου σχέδιο σκόπευε να προτείνει και ο ίδιος. Το σχέδιό του προέβλεπε πλήρη αποχώρηση από τις κατεχόμενες περιοχές, συμπεριλαμβανομένης και της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, σε συμφωνία με τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών. «Θέλω να καταστήσω με κάθε τρόπο σαφές στους ισραηλινούς πολίτες ότι οι Αραβες δεν τους απορρίπτουν ούτε τους σιχαίνονται» κατέληξε.
Ηταν μια εμπνευσμένη κίνηση από έναν οραματιστή βασιλιά, πράγμα που φάνηκε και από το ότι κατόπιν το σχέδιό του έγινε, με κάποιες μικρές διορθώσεις, δεκτό από τον Αραβικό Σύνδεσμο. Είναι καιρός να επαναφέρουμε στην επιφάνεια το σχέδιο αυτό. Σήμανε η ώρα της Σαουδικής Αραβίας. Ο βασιλιάς Αμπντουλάχ θα πρέπει να καλέσει προσωπικά τον κ. Νετανιάχου στη Ριάντ ώστε να του το παρουσιάσει διεξοδικά. Αλλά να πάει μετά και ο ίδιος ο σαουδάραβας ηγέτης στην Ιερουσαλήμ, ακριβώς όπως είχε κάνει πριν από μερικές δεκαετίες ο πρόεδρος της Αιγύπτου Ανουάρ Σαντάτ. Ο Νετανιάχου είναι ο μοναδικός ισραηλινός ηγέτης σήμερα που μπορεί να υπογράψει μια συμφωνία.
Οι Σαουδάραβες όμως δεν γίνεται να συνεχίσουν να στέλνουν με φαξ τις προτάσεις τους στην ισραηλινή κυβέρνηση. Είναι μια κίνηση που δεν διαθέτει κανένα συναισθηματικό βάθος. Είναι σαν να λένε στο Ισραήλ «φοβόμαστε να έρθουμε ως εκεί και να σας δώσουμε ιδιοχείρως το ειρηνευτικό μας σχέδιο».
Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί θα πρέπει να προσπαθήσουν σκληρά για να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα, δηλαδή στο σχήμα «δύο λαοί- δύο κράτη». Οι Σαουδάραβες όμως είναι ικανοί να αλλάξουν την κατάσταση αυτή προς το καλύτερο, πόσω μάλλον που η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών τους θεωρεί εξαιρετικούς διπλωμάτες. Ηρθε η στιγμή η Σαουδική Αραβία να βγει μπροστά και να κάνει την αποφασιστική εκείνη κίνηση που θα αποβεί ιστορικής σημασίας και για τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές στη Μέση Ανατολή. Μία κίνηση δύσκολη όσο και σημαντική.
