Προχωρώντας, εδώ και αρκετό καιρό την έρευνα του ΕΜΠ για το μέλλον του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό, βρεθήκαμε μπροστά σε εκπλήξεις, αρκετές και ενδιαφέρουσες, οι οποίες πρέπει να μετρηθούν πριν από μια απόφαση για το μέλλον αυτού του χώρου.
Καταγράψαμε το σύνολο του αττικού λεκανοπεδίου. Δεν εντοπίζονται πουθενά άλλα αξιόλογα αποθέματα γης τα οποία να μπορούν να υποκαταστήσουν, ως ενιαίο ή ως πολλά επιμέρους, ένα πάρκο στην έκταση του Ελληνικού. ΄Η, για να το πούμε πιο καθαρά, όσες διαθέσιμες εκτάσεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν μητροπολιτικής σημασίας υψηλό πράσινο, όπως ο Ελαιώνας, η ακτή του Φαλήρου, τα νταμάρια της Νίκαιας, η Καλογρέζα, το Γαλάτσι, το Γουδή, σπαταλήθηκαν αλόγιστα. Λίγοι μικρότεροι χώροι οι οποίοι έχουν απομείνει- βιομηχανικά οικόπεδα στον Πειραιά, στον Κηφισό, στη Νέα Ιωνία, στην Ακαδημία Πλάτωνος- ανήκουν σε ιδιώτες και είναι πανάκριβοι.
Η οικονομική διάσταση αποτελεί προφανώς το κλειδί σε σχέση με τη δημιουργία ή όχι του πάρκου. Σε σχέση με αυτό, διαπιστώσαμε ότι αν τα έσοδα από τις ιδιωτικές χρήσεις, τις εγκατεστημένες στο Ελληνικό από το 2005, είχαν αξιοποιηθεί, τότε το πάρκο σήμερα θα υπήρχε. Οσο για το κόστος κατασκευής του, αυτό είναι κάπου δέκα φορές μικρότερο από ό,τι αναφέρεται ως τώρα. Για να αντιληφθείτε τι εννοούμε, τα χρήματα που χρειάζονται για να πρασινίσει το σύνολο του πρώην αεροδρομίου, αντιστοιχούν, για παράδειγμα, στο κόστος κατασκευής ενάμιση χιλιομέτρου της γραμμής μετρό Χαϊδάρι- Πειραιάς, ή στο 0,71% του προϋπολογισμού των σήμερα εκτελούμενων κυκλοφοριακών έργων. Ασύλληπτα χαμηλό κόστος για ένα τόσο μεγάλο περιβαλλοντικό έργο.
Ας δούμε όμως και ένα άλλο ερώτημα, όχι αμελητέο, σχετικό με τη δόμηση εντός του χώρου σε συνδυασμό με το πράσινο. Γιατί να μην αποδώσουμε το μισό ώστε να κτιστούν κατοικίες και εμπορικές χρήσεις; Σε αυτό υπάρχει μία πολεοδο
μικής φύσης απάντηση και μία εμπορικής. Η πολεοδομική: διότι η Αθήνα δεν χρειάζεται άλλη μία συνοικία. Κατασκευάστηκαν πλέον πάρα πολλές στη Βόρεια Αττική και στα Μεσόγεια. Και η εμπορική: Τι μας κάνει να πιστεύουμε ότι τη στιγμή που στην πρωτεύουσα διατίθενται προς πώληση ή ενοικίαση μερικές εκατοντάδες χιλιάδες κλειστά κτίρια, κατοικίες, καταστήματα, η αγορά θα σπεύσει να απορροφήσει αυτά που θα κατασκευαστούν στο Ελληνικό; Εντός του πρώην αεροδρομίου εντοπίστηκαν εκατοντάδες κτίρια, μεταξύ των οποίων οι γνωστοί δύο αεροσταθμοί, η αμερικανική βάση, μία κηπούπολη χαμηλής δόμησης την οποία θα ζήλευε κάθε αθηναϊκή συνοικία, τα υπόστεγα αεροσκαφών, τα αθλητικά κτίρια. Επτακόσιες χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα κτιρίων, κατάλληλα για χώρους συνεδρίων, εκθέσεων, αθλητισμού, πολιτισμού, εμπορίου. Ρημάζουν εδώ και 15 χρόνια. Ποια ανάγκη απαιτεί την κατεδάφισή τους προκειμένου να οικοδομηθεί μια νέα μικρή πόλη; Τι εμποδίζει τη συντήρησή τους και την επανάχρησή τους αύριο το πρωί, εξασφαλίζοντας έτσι ζωή και έσοδα για το πάρκο;
Σε σχέση με το μέγεθος του χώρου διατυπώνονται επιχειρήματα, όπως ότι ούτε η Νέα Υόρκη δεν διαθέτει τόσο μεγάλο πάρκο. Εκεί, το Σέντραλ Παρκ έχει σχεδόν τη μισή έκταση του Ελληνικού. Βεβαίως έτσι είναι, με τη διαφορά ότι το Σέντραλ Παρκ αντιστοιχεί στον δικό μας Εθνικό Κήπο (φανταστείτε 3.500
στρέμματα υψηλού πρασίνου στις παρυφές της πλατείας Συντάγματος), ενώ γύρω του υπάρχουν απλωμένα στην πόλη της Νέας Υόρκης 1.300 πάρκα, έκτασης 113.000 στρεμμάτων, μεταξύ των οποίων και άγρια δάση. Φανταστείτε ακόμη ότι το δάσος της Βουλώνης, επιφάνειας 8.500 στρεμμάτων, απέχει από το κέντρο του Παρισιού όσο η Κυψέλη από τη Βουλή.
Γνωρίζουμε όλοι, ότι έχουμε τη λιγότερο πράσινη και μια από τις πλέον θερμές πρωτεύουσες της Ευρώπης, η οποία επιπλέον απώλεσε κατά την ολυμπιακή περίοδο έκταση ελεύθερων χώρων ίση με το πάρκο του Ελληνικού. Από περιβαλλοντική και πολεοδομική άποψη είναι σίγουρο ότι η Αθήνα δεν έχει ανάγκη από επιπλέον δόμηση, ενώ έχει ανάγκη από αυτή τη σημαντική νησίδα, με υψηλή βλάστηση, με χώμα και δένδρα. Με ό,τι μας λείπει.
Ο κ. Νίκος Μπελαβίλας είναι επίκουρος καθηγητής Πολεοδομίας στο ΕΜΠ και επικεφαλής της έρευνας για το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού.
