Πολλά απ΄ όσα κελεύει η τρόικα θα έπρεπε να τα είχαμε κάνει μόνοι και χωρίς πίεση από χρόνια. Με διαφορετικό ρυθμό από αυτόν που μας επιβάλλεται σήμερα και με πρόνοια για την κοινωνική κατανομή της ζημιάς, η οποία τώρα παραμερίζεται προ της ανάγκης άμεσωνκαι στην πράξη ισοπεδωτικών- περικοπών. Πολλά- αλλά όχι όλα. Αν η δημοσιονομική μας κατάσταση ήταν σχετικά ισορροπημένη και οι δυνατότητες δανεισμού ομαλές, δεν θα ετίθετο ζήτημα εκποίησης προσοδοφόρων ή κοινωνικά σημαντικών περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου, μόνο και μόνο προκειμένου να ευρεθούν έσοδα. Και δεν θα γίνονταν περικοπές σαρωτικές σε τομείς όπου το αίσθημα δικαίου συνηγορεί ότι αξίζει δημόσια στήριξη των ανθρώπων που δεν αμείβονται αξιοπρεπώς από την αγορά. Σήμερα υποχρεωνόμαστε να δεχθούμε πιεζόμενοι πολλά τέτοια μέτρα, στα οποία δεν θα στέργαμε αν διαθέταμε τα περιθώρια. Και είναι μείζων κίνδυνος να φθάσουμε να μην το συνειδητοποιούμε. Να θεωρήσουμε ότι όλα- και η παραίτηση από την οικοδόμηση σιδηροδρομικού δικτύου και η εκποίηση μονάδων της ΔΕΗ και το άνοιγμα σε μεγάλες εταιρείες επί ζημία μικροεπιτηδευματιών- είναι όχι απλώς αναγκαστικές κινήσεις ενός χρεοκοπημένου, αλλά επωφελή άλματα προς το μέλλον.

Ο αναγνώστης θα έχει προσέξει ότι, για λόγους πολιτικής στήριξης των μέτρων, τόσο τα μέλη της τρόικας με τις συνεντεύξεις τους όσο και οι υπουργοί στους οποίους έλαχε το πικρό ποτήρι τού «yes boss», τείνουν να υποστηρίζουν ότι είναι θετική η καθολική «απορρύθμιση» της οικονομίας, η κατάργηση κάθε κανόνα που χαλιναγωγεί την ελεύθερη αγορά. Ετσι, λένε, θα προσελκύσουμε επενδύσεις, πράγμα που εμφανίζεται εξ ορισμού θετικό χωρίς καμία πρόσθετη μνεία στο πόσες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν, πώς θα κατανεμηθούν τα προβλεπόμενα κέρδη, ποιο μέρος τους θα επανεπενδυθεί εδώ και ποιο θα πλουτίσει ξένους επενδυτές ή εργαζόμενους.

Απάντηση ενιαία και κοινή για όλα τα μέτωπα (από τους φαρμακοποιούς ως τους φορτηγατζήδες, τους λιμενεργάτες και τους βενζινοπώλες) δεν υπάρχει. Υπάρχει όμως η εμπειρία του παρελθόντος που δείχνει ότι η καθολική απορρύθμιση μείωσε το εισόδημα που διανέμεται στους εργαζομένους υπέρ του κεφαλαίου (και δη του χρηματιστικού, όχι τόσο του βιομηχανικού), ενώ στον χρηματοπιστωτικό τομέα εξέθρεψε την ασυδοσία τιτλοποιήσεων και δανεισμού που θα είχε προκαλέσει κατάρρευση της διεθνούς οικονομίας αν δεν είχαν επέμβει σε ρόλο διασώστη- και χρηματοδότη δισεκατομμυρίων- οι κυβερνήσεις.

Αν στη δεινή θέση που είμαστε τα παραδοσιακά αριστερά συνθήματα δεν είναι παρά εύκολα πολιτικά προσχήματα, πρέπει να κατανοούμε πως άλλο τόσο συνθηματολογική είναι η επανερχόμενη μέσω τρόικας θεολογία της απολύτως ελεύθερης αγοράς και της πλήρους απορρύθμισης. Σε αυτό μας βοηθά, παραδόξως, η ελληνική… γραμματική. Με τη λέξη απορρύθμιση έχει αποδοθεί στα ελληνικά το αγγλικό «deregulation». Απορρύθμιση, όμως, ελληνιστί είναι η απώλεια της ρύθμισης, η βλάβη, το ξεχαρβάλωμα. Και όντως, αυτό ακριβώς προκαλεί μερικές φορές η «απορρύθμιση» στην οικονομία.