Συνταξιούχος, που αγόρασε μικρό διαμέρισμα αντί 129.000 ευρώ, επιδείκνυε το γραμμάτιο πληρωμής της υποχρεωτικής δικηγορικής αμοιβής. Συνολικό ποσόν 1.077 ευρώ. Από αυτό, ΦΠΑ 200 ευρώ και άλλα 313 κρατήσεις Δικηγορικού Συλλόγου και Ταμείων. Αν το συμβόλαιο είχε γίνει ως τις 30 Ιουνίου ο αγοραστής θα είχε γλιτώσει τα 200 ευρώ: ο ΦΠΑ επιβλήθηκε από 1ης Ιουλίου, 23% με τη μία.
Το παράδειγμα εισφέρεται ως συνδρομή προς την τρόικα και όσους άλλους δυσκολεύονται δήθεν να κατανοήσουν ότι οι τιμές αυξάνονται κυρίως εξαιτίας των ιλιγγιωδών αυξήσεων στους έμμεσους φόρους. Στην περίπτωσή μας ο δικηγόρος έλαβε 564 ευρώ προ φόρου εισοδήματος, ποσό μάλλον εύλογο, ο αγοραστής όμως πλήρωσε άλλα 513 σε κρατήσεις και ΦΠΑ. Αν θέλαμε να πέσουν οι τιμές, θα ήταν λογικότερο να περιορίζονταν οι επιβαρύνσεις παρά να αξιώναμε να εργάζεται ο δικηγόρος για αμοιβή ανειδίκευτου.
Μήπως παρά ταύτα θα έπεφταν οι τιμές, αν καταργούνταν οι ελάχιστες νόμιμες αμοιβές; Ασφαλώς. Τότε ο δικηγόρος θα έπαιρνε ίσως λίγο λιγότερα, αλλά όλα μαύρα, ο δε πελάτης του θα πλήρωνε αμέσως 513 ευρώ λιγότερα, σχεδόν τα μισά απ΄ ό,τι κατέβαλε τώρα. Με τη διαφορά ότι έτσι ούτε το κράτος θα έπαιρνε φόρο, ούτε ο Δικηγορικός Σύλλογος και το Ταμείο θα είχαν έσοδα.
Τα παραπάνω δεν επάγονται ότι οι ρυθμίσεις περί κλειστών επαγγελμάτων ή ελαχίστων αμοιβών είναι πάντοτε ορθολογικές, ούτε ότι σε ορισμένους κλάδους δεν θα υπήρχε όντως μείωση τιμών αν καταργούνταν. Αν όμως δεν θέλουμε να ζούμε με μύθους, πρέπει να έχουμε συναίσθηση ότι οι φορολογικές επιβαρύνσεις είναι συχνότατα πολύ επαχθέστερες από τις αμοιβές. Η απελευθέρωση δεν θα ρίξει τα τιμολόγια παρά μόνον εάν, μαζί με τις αμοιβές, μειωθεί (συνήθως διά της παράνομης αποφυγής) το «δημόσιο» μερίδιο.
Με την ίδια λογική πρέπει να προσεγγίσει κανείς την προβαλλόμενη άποψη ότι η κατάργηση των περιορισμών θα αυξήσει δήθεν το ΑΕΠ. Σε ορισμένους τομείς, μπορεί. Στους περισσότερους, δύσκολα. Δεν νομίζω ότι αποφάσισε κανείς να αγοράσει ακίνητο αλλά τον απέτρεψαν τα συμβολαιογραφικά έξοδα, ούτε ότι τα κόμιστρα των βυτιοφόρων, οσοδήποτε αναχρονιστικά, ματαίωσαν μεταφορές που διαφορετικά θα γίνονταν. Ακόμη και όπου οι τιμές πέσουν, είναι πιθανότερο ότι το προϊόν θα αναδιανεμηθεί (π.χ. υπέρ των αγοραστών ακινήτων και εις βάρος των συμβολαιογράφων) παρά ότι θα αυξηθεί.
Αυτό το τελευταίο οδηγεί σε ένα ακόμη ζήτημα. Αν η «απελευθέρωση» φτωχύνει κάποιους δικηγόρους ή φορτηγατζήδες, μικρό ίσως το κοινωνικό κακό. Αν σημαίνει ότι ένα νησί δεν θα έχει φαρμακοποιό ή φορτηγατζή, η στάθμιση γίνεται δυσκολότερη. Η τρόικα επισημαίνει ότι η Ελλάδα έχει πολλούς μικρούς επιχειρηματίες, πρέπει να έχει λιγότερους και ισχυρότερους (ιδίως, υποθέτει κανείς, αν είναι ξένοι και αγοράσουν φθηνά). Είναι αλήθεια. Μόνο που σε ορισμένες περιπτώσεις μια τέτοια εξέλιξη μπορεί να ευνοεί τους- λιγότερους – αυτούς επιχειρηματίες, αλλά όχι τον πολύ κόσμο…
