Ημουν σε διακοπές όταν ξέσπασε το σκάνδαλο με τους 11 Ρώσους, οι οποίοι είχαν αναλάβει να συλλέξουν πληροφορίες ως μυστικοί πράκτορες εμφυτευμένοι στην καρδιά των ΗΠΑ. Η πρώτη αντίδρασή μου ήταν: αυτό μπορεί να είναι το καλύτερο δώρο στην Αμερική από μια ξένη χώρα, από τότε που η Γαλλία μας έδωσε το άγαλμα της Ελευθερίας σε ανάμνηση της φιλίας μας.
Ωστόσο έπειτα από πολλή σκέψη, μου φαίνεται ότι πρόκειται βασικά για μια υπόθεση θετικών/αρνητικών ειδήσεων. Τα καλά νέα είναι ότι κάποιος προσπαθεί ακόμη να μας κατασκοπεύσει. Τα κακά νέα είναι ότι αυτός ο κάποιος είναι η Ρωσία.
Αν μου λέγατε ότι είχαμε μόλις συλλάβει 11 Φινλανδούς που κατασκόπευαν τα σχολεία μας, τότε πραγματικά θα είχα αισθανθεί καλά- δεδομένου ότι τα δημόσια σχολεία της Φινλανδίας κατέχουν την πρώτη θέση στους πίνακες κατάταξης της παγκόσμιας εκπαίδευσης. Αν πάλι μου λέγατε ότι 11 κατάσκοποι από τη Σιγκαπούρη συνελήφθησαν ενώ παρακολουθούσαν τον τρόπο με τον οποίο εργάζεται η αμερικανική κυβέρνηση, δεν θα είχα κανένα πρόβλημα- καθώς η Σιγκαπούρη έχει μια από τις πιο αξιόλογες και λειτουργικές γραφειοκρατίες στον κόσμο και πληρώνει τους υπουργούς της με πάνω από 1 εκατ. δολάρια ετησίως. Αν μου λέγατε ότι έγινε η σύλληψη 11 Κινέζων από το Χονγκ Κονγκ γιατί μελετούσαν τον τρόπο με τον οποίο ρυθμίζουμε τις χρηματοοικονομικές αγορές μας, δεν θα με ενοχλούσε καθόλου- δεδομένου ότι το Χονγκ Κονγκ υπερέχει σε αυτό.
Αλλά οι Ρώσοι; Ποιος θέλει να γίνει θύμα της κατασκοπείας τους;
Για να βρουν οι Ρώσοι όλα όσα θα ήθελαν να αποκτήσουν από μας – την αληθινή πηγή της δύναμής μας- δεν χρειάζεται να στήσουν ένα δίκτυο πρακτόρων. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αγοράσουν έναν τουριστικό οδηγό της Ουάσιγκτον που κοστίζει 10 δολάρια. Τα περισσότερα στοιχεία βρίσκονται στα εθνικά αρχεία: η Διακήρυξη των δικαιωμάτων, το Σύνταγμα και η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Τα υπόλοιπα υπάρχουν στον πολιτισμό μας και μπορούν να εντοπιστούν παντού, από τη Σίλικον Βάλεϊ ως τη λεωφόρο 128 κοντά στη Βοστώνη.
Αν οι Ρώσοι λοιπόν αρχίσουν να συλλέγουν όλα αυτά τα στοιχεία, τότε και εμείς θα πρέπει να τους δούμε πιο σοβαρά, σαν ανταγωνιστές. Αλλά δεν έχουμε τέτοιες ενδείξεις, τουλάχιστον όχι σε μεγάλο βαθμό. Οπως σημείωσε σε ένα πρόσφατο δοκίμιο ο Λέον Αρον, διευθυντής των ρωσικών μελετών στο Αμερικανικό Επιχειρηματικό Ινστιτούτο, ο πρόεδρος της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ μόλις ανακοίνωσε επίσημα τα σχέδια για τη δημιουργία μιας «πόλης της καινοτομίας» στο Σκόλβοβο, έξω από τη Μόσχα. Αυτή η τεχνόπολη θα λειτουργεί ως ελεύθερη επιχειρηματική ζώνη με σκοπό να προσελκύσει τους πιο προικισμένους ανθρώπους από όλον τον κόσμο.
Μόνο ένα πρόβλημα υπάρχει, σύμφωνα με τον Αρον. «Η εισαγωγή των ιδεών και της τεχνολογίας από τη Δύση είναι ένα στοιχείο-κλειδί για τον εκσυγχρονισμό της Ρωσίας, τουλάχιστον από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου στις αρχές του δέκατου όγδοου αιώνα… Ομως η Ρωσία ασκεί αυστηρό έλεγχο στις εισαγωγές της: Μηχανές και μηχανικοί, ναι. Ενα πνεύμα ελεύθερης έρευνας, μια δέσμευση για καινοτομία απαλλαγμένη από γραφειοκρατική επίβλεψη και, το σημαντικότερο, ενθάρρυνση των γενναίων, ακόμη και παράτολμων, επιχειρηματιών που μπορούν να είναι κύριοι των αποτελεσμάτων της εργασίας τους- σίγουρα όχι. Ο Πέτρος και οι διάδοχοί του επιδίωξαν να παραγάγουν καρπούς χωρίς να τους καλλιεργήσουν… Μόνο ένας άνδρας ή μια γυναίκα απαλλαγμένη από τον φόβο και την επιτήρηση μπορεί να χτίσει μια ρωσική Σίλικον Βάλεϊ. Και τέτοιοι άνδρες και γυναίκες είναι όλο και πιο δύσκολο να έρθουν στη Ρωσία σήμερα… Μπουχτισμένοι αλλά και φοβισμένοι από την πολιτική αταξία και την ανεξέλεγκτη διαφθορά… οι ρώσοι επιχειρηματίες επενδύουν ελάχιστα στη χώρα τους πέρα από τις άμεσες παραγωγικές τους ανάγκες».
Ολα αυτά που οι Ρώσοι θα ήθελαν από εμάς, μπορούν να τα αποκτήσουν χωρίς να χρειαστεί να τα κλέψουν. Είναι αυτά που θα έπρεπε να τα προφυλάσσουμε και τον τελευταίο καιρό δεν το κάνουμε: την ελεύθερη είσοδο μεταναστών, την εκπαιδευτική υπεροχή, τον πολιτισμό της καινοτομίας και ένα οικονομικό σύστημα που σκοπό έχει να προωθήσει τη δημιουργική καταστροφή, όχι την «καταστρεπτική δημιουργία», όπως την αποκάλεσε ο οικονομολόγος Τζάγκντις Μπαγκουάτι.
Επομένως ναι, ας ανταλλάξουμε τους κατασκόπους τους με τους δικούς μας. Αλλά ας τονίσουμε επίσης ότι στις μέρες μας δεν μας τιμά ότι οι Ρώσοι μάς κατασκοπεύουν. Είναι απλά μια παλιά συνήθεια. Δεν είναι πλέον ισάξιοι με μας. Ισως να είναι μόνο σε επίπεδο δύναμης λόγω των πυρηνικών όπλων, που όμως δεν υπάρχει πια πιθανότητα να χρησιμοποιηθούν. Οι χώρες για τις οποίες πρέπει να ανησυχούμε είναι αυτές των οποίων οι δάσκαλοι, οι γραφειοκράτες, οι επενδυτές και οι καινοτόμοιόχι οι κατάσκοποι- μας κερδίζουν στο άπλετο φως της ημέρας παίζοντας το δικό μας παιχνίδι.
