Τα νέα μέτρα λιτότητας συνοδεύθηκαν από μια σειρά αναθεωρημένων προβλέψεων του υπουργείου Οικονομικών για την εξέλιξη του ελλείμματος και του χρέους. Η επιτυχία της δημοσιονομικής προσαρμογής εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων. Πρώτον, από το κατά πόσον θα πεισθεί η ελληνική κοινωνία για την αναγκαιότητα των μέτρων λιτότητας. Δεύτερον, η βελτίωση της δημοσιονομικής εικόνας θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα με την οποία η ελληνική οικονομία θα επιστρέψει σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Σημειώνουμε την ύπαρξη δύο αντίρροπων δυνάμεων. Από τη μία πλευρά, τα μέτρα λιτότητας θα εντείνουν το βάθος και, ενδεχομένως, τη διάρκεια της ύφεσης. Από την άλλη πλευρά όμως, εκτιμάται ότι η εξασθένηση του ευρώ έναντι του δολαρίου (κατά περίπου 10%-12% το 2010), σε συνδυασμό με τη σημαντική, λόγω των μέτρων λιτότητας, μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος (κατά περίπου 15% το 2010) θα αυξήσει την εξωτερική ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, αμβλύνοντας επομένως τις συνέπειες της ύφεσης. Η αναγκαιότητα βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας καθίσταται μείζον θέμα, καθώς η Ελλάδα κατατάσσεται παγκοσμίως (σύμφωνα με το 2010 Υearbook του Lausanne Ιnstitute for Μanagement Development ) στην 46η θέση μεταξύ 58 κρατών με βάση τις άσχημες επιδόσεις της στο δημοσιονομικό έλλειμμα, στο εξωτερικό χρέος, στον πληθωρισμό και στην ανεργία.
Συγκρατημένη αισιοδοξία προκαλούν οι πιθανές εξελίξεις στη διεθνή οικονομία. Οι εκτιμήσεις για αναιμική ανάπτυξη στην ευρωζώνη κατά 1% το 2010 και κάτω από 2% το 2011 καθιστούν εξαιρετικά αμφίβολη την προοπτική αύξησης του επιτοκίου πολιτικής από την ΕΚΤ. Ο υπαρκτός και αυξανόμενος κίνδυνος του domino effect, των πιέσεων δηλαδή που υφίστανται από τις διεθνείς αγορές Πορτογαλία και Ισπανία (μεταξύ άλλων), ήδη έθεσε σε εφαρμογή την «πυρηνική επιλογή» ( nuclear option ) της αγοράς από την ΕΚΤ κρατικών ομολόγων. Η εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό με το «πακέτο διάσωσης» 750 δισ. ευρώ, θα επιφέρει προσωρινή ηρεμία στις διεθνείς αγορές. Σε κάθε περίπτωση όμως προκαλεί ερωτήματα ο τρόπος αντίδρασης των αγορών. Από τη μία πλευρά, το ευρώεξασθενεί λόγω του κινδύνου αποσταθεροποίησης που εγκυμονούν οι δημοσιονομικές ανισορροπίες. Από την άλλη πλευρά όμως, το ευρώ φαίνεται να εξασθενεί περαιτέρω τη στιγμή που οι χώρες της ευρωζώνης λαμβάνουν πρόσθετα μέτρα αντιμετώπισης των δημοσιονομικών ανισορροπιών! Αγνοώντας τον παραλογισμό αυτόν, σημειώνουμε το ακόλουθο παράδοξο: Η απειλή του domino effect, στον βαθμό που παραμείνει ελεγχόμενη, είναι ικανή να διατηρήσει σε χαμηλό επίπεδο τόσο το επιτόκιο πολιτικής όσο και την ισοτιμία του ευρώ, αναστρέφοντας επομένως μικρό μέρος των αρνητικών συνεπειών της ύφεσης στην Ελλάδα και καθιστώντας τους στόχους του οικονομικού επιτελείου μάλλον προσιτούς.
Ο κ. Κ. Μήλας είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο University of Κeele και ο κ. Θ. Παναγιωτίδης είναι λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
