Από τα μέσα του τελευταίου ημίσεος του 20ού αιώνα η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη στη Χειρουργική άλλαξε ριζικά την αντιμετώπιση των χειρουργικών παθήσεων και χάρισε τη ζωή σε χιλιάδες ασθενείς.
Η εκρηκτική πρόοδος που σημειώθηκε στον τομέα της Βιοτεχνολογίας είχε όμως και τη σκοτεινή της πλευρά: Το ιατρικό σύστημα απέκτησε έναν εργαλειακό χαρακτήρα ο οποίος υποβαθμίζει την αξία της ανθρώπινης προσφοράς αλλά και την ίδια σχέση γιατρού- ασθενούς. Ετσι, ο άρρωστος από υποκείμενο μεταμορφώνεται σε αντικείμενο, γίνεται περίπτωση, ανώνυμος και προϊόν. Αλλά και ο γιατρός από κεντρικό πρόσωπο στον χώρο της Υγείας περιθωριοποιείται και ωθείται άθελά του σε έκκεντρη θέση, στη γωνία.
Είναι φανερό ότι η εισβολή των «επιχειρηματιών» στον χώρο της Υγείας, θετική και έννομη κατ΄ αρχήν, προκάλεσε αύξηση των δαπανών στον χώρο της Υγείας λόγω της προηγμένης παροχής υπηρεσιών στον χώρο της Υγείας, της καλύτερης ξενοδοχειακής υποδομής, αλλά και του εξοπλισμού με σύγχρονες και δαπανηρές τεχνολογίες. Οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες με τις οποίες συναλλάσσεται ο ιδιωτικός φορέας για να αντεπεξέλθουν στην αύξηση του κόστους προσπάθησαν και εν μέρει επέτυχαν την υπογραφή οικονομικών συμβάσεων με τους παρόχους Υγείας του ιδιωτικού χώρου.
Με τις συμβάσεις αυτές καθορίζονται συγκεκριμένες τιμές (ταρίφα) για κάθε ιατρική πράξη. Ετσι, η υπέροχη σχέση ανάμεσα στον γιατρό και στον ασθενή καταντά να είναι πλέον διαδικασία ανάμεσα στο πάροχο Υγείας (βλ. επιχειρηματίες) και της Ενωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών. Ο γιατρός δηλαδή περιθωριοποιείται και οδηγείται μοιραία στο να διαχειρίζεται πλέον τους ασθενείς του ως προϊόντα και κοστολογημένα οικονομικά πακέτα.
Ο δημόσιος φορέας είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Εδώ κυριαρχούν τα πιράνχας και η Λερναία Υδρα, όπως επιτυχημένα χαρακτηρίστηκαν οι αλόγιστες σπατάλες που καταδυναστεύουν τα δημόσια ταμεία και αυξάνουν υπέρογκα τις δαπάνες για την Υγεία, χωρίς να αναβαθμίζεται ποιοτικά το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Εχει δηλαδή αναπτυχθεί μια καλά δομημένη και προφυλαγμένη ιατρική παραοικονομία μέσα στην οποία διακινείται το «μαύρο χρήμα», είναι κανόνας η υπερτιμημένη κοστολόγηση μηχανημάτων και υλικών, κυριαρχούν η κατευθυνόμενη συνταγογραφία και η διάβρωση συνειδήσεων με τις μεγάλες δωροδοκίες. Μέσα στο κύκλωμα αυτό, πλην των προμηθευτών και των ασχολούμενων με τις προμήθειες υλικών και οργάνων, δυστυχέστατα εμπλέκονται και οι γιατροί. Τι κρίμα, αλήθεια, να υπάρχουν ορισμένοι γιατροί που απαλείφουν από τη μνήμη τους την ιπποκρατική ρήση «θα διατηρώ αγνή και άσπιλη και τη ζωή και την τέχνη μου»… Οι, ευτυχώς λίγοι, αυτοί επίορκοι γιατροί θα πρέπει κάποια στιγμή να απομονωθούν, ώστε να μην αμαυρώνεται ολόκληρο το ιατρικό σώμα των έντιμων γιατρών. Διότι υπάρχουν σήμερα ακούραστοι εργάτες στην Υγεία που εργάζονται με μισθούς πάρα πολύ χαμηλούς, που αγγίζουν τα όρια του μισθού ενός ανειδίκευτου εργάτη.
Τέλος, οι μεγάλες μεταβολές που συντελέστηκαν στα Εθνικά Συστήματα Υγείας διεθνώς, είχαν αποτέλεσμα την ανάθεση της οικονομικής διαχείρισης σε σύνθετα διοικητικά όργανα και τεχνοκράτες που αγνοούν τα δρώμενα στον χώρο της οικονομίας της Υγείας. Το χειρότερο όμως είναι ότι οι διοικητές των νοσοκομείων στη χώρα μας είναι κομματικά στελέχη που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι άβουλοι, άπειροι και υπακούουν σε κομματικές εντολές ή συντεχνιακές επιταγές.
Εκτιμώ ότι ένας τεχνοκράτης είναι δύσκολο να γίνει και γιατρός, αντίθετα ένας γιατρός μπορεί ευκολότερα να εκπαιδευθεί και να διαχειριστεί επιτυχώς τις υπηρεσίες Υγείας των μεγάλων νοσοκομείων.
Ως επίλογο, θα έλεγα ότι ο γιατρός θα πρέπει επιτέλους να ορθώσει το ανάστημά του, να ανακτήσει τη χαμένη του ιατρική αξιοπρέπεια και να υπερασπιστεί με σθένος τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα του επαγγέλματός του. Εκτιμώ ότι η ηγεμονική εξουσία της τεχνολογίας δεν έχει θέση στην Ιατρική.
Ο κ. Γ. Α. Ανδρουλάκης είναι καθηγητής Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
