H Ελλάδα βρίσκεται σε μια φάση βαθιάς δημοσιονομικής κρίσης. Ο διογκωμένος δημόσιος τομέας αποτελεί μία από τις μείζονες αιτίες αυτής της κρίσης. Ο ανορθολογισμός και η αναποτελεσματικότητα είναι υπεύθυνοι για αυτό που παράγεται. Η απόδοση υπευθυνότητας στον δημόσιο τομέα αποτελεί πρωταρχικό εργαλείο το οποίο καθιστά δυνατή τη δημοκρατική διακυβέρνηση. Ενα δημοκρατικό κράτος δεν μπορεί να λειτουργήσει ικανοποιητικά αν αυτοί που κατέχουν την εξουσία δεν είναι υπόλογοι απέναντι στους πολίτες για τις πράξεις και τις παραλείψεις τους, για τις αποφάσεις, τις πολιτικές και τις δαπάνες.

Τι σημαίνει όμως να είναι μια κυβέρνηση διαρκώς υπόλογη και όχι μόνο στις εκλογές; Αυτό σημαίνει πως η καθημερινή πρακτική της μπορεί να μετρηθεί με δείκτες απόδοσης, δηλαδή με την καταγραφή συγκεκριμένων μετρήσιμων εκροών και αποτελεσμάτων σε σχέση με τους στόχους που έχουν τεθεί.

Ειδικότερα, χρειάζεται να αναπτυχθούν δείκτες απόδοσης των διαφορετικών δημόσιων οργανισμών, όπως το ΙΚΑ, οι νέοι ΟΤΑ και οι περιφέρειες του «Καλλικράτη», και να συντάσσονται εκθέσεις έτσι ώστε οι δημόσιοι λειτουργοί, οι πολίτες και το εκλογικό σώμα να γνωρίζουν με ποιον τρόπο και για ποιον σκοπό ξοδεύεται το δημόσιο χρήμα. Χωρίς ξεκάθαρους δείκτες, η αποτύπωση των ανεπαρκειών, ο εντοπισμός των αιτιών τους και η απόδοση ευθυνών καθίσταται ένα δυσχερές έργο. Οι δείκτες πρέπει να είναι εύκολα εφαρμόσιμοι. Ορισμένες χώρες μετρούν τα αποτελέσματα του δημόσιου τομέα στην Υγεία, στην εκπαίδευση, στη Δικαιοσύνη και στη φτώχεια με δείκτες πρόσβασης και ανισότητας, αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης στον εντοπισμό των ενόχων και στο ποσοστό των συνταξιούχων που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας. Σε άλλες χώρες ο ιδιωτικός τομέας συχνά χρησιμοποιεί δείκτες μέτρησης της παραγωγικότητας της εργασίας. Για να νομιμοποιηθούν στη συνείδηση των πολιτών αυτές οι προσπάθειες είναι αναγκαία η θεσμοθέτηση μηχανισμών παρακολούθησης και ελέγχου των δημόσιων οργανισμών. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να συσταθούν δύο τέτοιες δομές. Η μία σε επίπεδο κυβέρνησης, η οποία θα είναι υπεύθυνη για την παρακολούθηση της εφαρμογής και την υλοποίηση των δράσεων. Η δεύτερη θα μπορούσε να έχει τη μορφή μιας ανεξάρτητης αρχής υπόλογης στο Κοινοβούλιο, όπως η Αudit Commission στη Μεγάλη Βρετανία, η οποία θα διενεργεί εκτενείς και σε μεγαλύτερο βάθος αξιολογήσεις σε μεσοκαι μακρο-επίπεδο.

Η μέτρηση της απόδοσης αποτελεί ένα εργαλείο το οποίο όλο και περισσότερο καθίσταται μια αναγκαιότητα στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες. Η ανάγκη όμως είναι ακόμη πιο πιεστική για την Ελλάδα. Η υφιστάμενη οικονομική και πολιτική κατάσταση αντικατοπτρίζει μια χώρα όπου η απόδοση ευθυνών, η διαφάνεια και η εμπιστοσύνη είναι περιορισμένες όσον αφορά τον δημόσιο τομέα. Για να ανακτηθούν αυτά, η κυβέρνηση θα πρέπει να δείξει στους πολίτες καλές πρακτικές. Δηλαδή, το πόσο αποτελεσματικά και αποδοτικά διατίθενται οι δημόσιοι πόροι, τι πρωτοβουλίες αναλαμβάνονται για να βελτιωθούν οι δημόσιες υπηρεσίες όταν αυτές αποτυγχάνουν να καλύψουν τις ανάγκες των πολιτών και το πώς οι δημόσιες δαπάνες μπορούν να βελτιώσουν την καθημερινή τους ζωή.

Ο κ. Ηλίας Μόσιαλος είναι βουλευτής Επικρατείας του ΠαΣοΚ, πρόεδρος του ΙΣΤΑΜΕ Ανδρέας Παπανδρέου.