Μετά την τελική δημοσιοποίηση της έκτασης του ελληνικού δημοσιονομικού ελλείμματος το οποίο ήταν περίπου διπλάσιο της αρχικής εκτίμησης (οριστικοποιήθηκε στο 12,7% του ΑΕΠ στο τέλος του 2009), το οικονομικό επιτελείο, υπό την έντονη πίεση των ευρωπαίων εταίρων μας, αποφάσισε τη λήψη σκληρών οικονομικών μέτρων με «αιχμή του δόρατος» την περικοπή 30% στο Δώρο του Πάσχα, στο επίδομα αδείας και στο Δώρο των Χριστουγέννων για τους δημοσίους υπαλλήλους. Παρά τη λήψη σκληρών μέτρων η στήριξη της Ευρωπαϊκής Ενωσης κρίνεται μάλλον υποτονική και αοριστόλογη. Δύο λόγοι φέρονται να καθορίζουν την απραξία της Ευρώπης. 1. Οι Ευρωπαίοι ορθά φοβούνταν ότι η παροχή έμπρακτης οικονομικής βοήθειας θα ερμηνευόταν ως άφεση αμαρτιών στην Ελλάδα και θα δημιουργούσε δεδικασμένο για άλλες χώρες (βλέπε, για παράδειγμα, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία) που αντιμετωπίζουν συναφή προβλήματα.
2. Το ευρώ. Από τον Ιανουάριο και μετά το ευρώ έχει απολέσει περίπου το 4% της αξίας του σε σχέση με το δολάριο. Η εξασθένηση του ευρώ έχει συνδεθεί με τα οικονομικά προβλήματα και την αυξημένη πιθανότητα χρεοκοπίας της Ελλάδας, που ενδεχομένως ναεπεκταθεί στις προαναφερθείσες χώρες, αυξάνοντας την απειλή κατάρρευσης της ίδιας της ευρωζώνης. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, αν και δεν το δηλώνουν δημόσια, είναι διατεθειμένες να αποδεχθούν τη διολίσθηση του ευρώ ως αναγκαίο παράγοντα που θα αναζωογονήσει τη ζήτηση για εξαγωγές, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας στην ευρωζώνη η οποία παρουσίασε αμελητέα αύξηση της τάξεως του 0,1% το τελευταίο τρίμηνο του 2009 σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. Μάλιστα εκτιμάται από τους Ευρωπαίους ότι αν κωλυσιεργήσουν ακόμη στη λήψη πρακτικών μέτρων στήριξης της Ελλάδας το ευρώ θα διολισθήσει ακόμη περισσότερο, οδηγώντας σε μεγαλύτερη αύξηση των ευρωπαϊκών εξαγωγών λόγω της βελτιωμένης ανταγωνιστικότητας τιμών που αυτό συνεπάγεται.
Κατά τη γνώμη μας η απραξία της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι λανθασμένη για δύο απλούς λόγους. Πρώτον, μεγάλο μέρος της εξασθένησης του ευρώ σε σχέση με το δολάριο κατά 4% εξηγείται από βασικές οικονομικές αρχές (economic fundamentals) και ειδικότερα από τη διαφορά στην οικονομική επίδοση μεταξύ της ευρωζώνης και της Αμερικής. Οι πρόσφατες εκτιμήσεις της ΕΚΤ και της Federal Reserve Βank αναφέρουν μέση ετήσια οικονομική ανάπτυξη στην ευρωζώνη της τάξεως του 1,8% σε αντίθεση με τη μέση ετήσια οικονομική ανάπτυξη στην Αμερική της τάξεως του 3,1% κατά την ερχόμενη πενταετία. Αυτή η διαφορά της τάξεως του 1,3% αφήνει ανεξήγητο το 2,7% από την ολική διολίσθηση του ευρώ. Μέρος της εναπομείνασας διαφοράς εξηγείται από τις προσδοκίες ότι- λόγω της υψηλότερης οικονομικής επίδοσης- τα επιτόκια στην Αμερική θα αυξηθούν ταχύτερα από τα επιτόκια στην ευρωζώνη, πράγμα που θα οδηγήσει στην αυξημένη εισροή κεφαλαίων και ζήτηση για το αμερικανικό νόμισμα. Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι αν ληφθούν υπ΄ όψιν τα economic fundamentals μόνο μικρό μέρος της εξασθένησης του ευρώ οφείλεται στα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας. Ακόμη όμως και σε περίπτωση κατά την οποία οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι διατεθειμένες να παραβλέψουν τα fundamentals και να αποδώσουν όλη την εξασθένηση του ευρώ στην Ελλάδα, ας μην ξεχνούν ότι, προ ευρωζώνης, η γερμανική οικονομία συχνά κατέγραφε αύξηση στις εξαγωγές της παρά το ισχυρό μάρκο. Αυτό για τον απλό λόγο ότι η ποιότητα των γερμανικών εξαγώγιμων προϊόντων υπερκάλυπτε το όποιο μειονέκτημα προέκυπτε από το ακριβό μάρκο.
Ελπίζουμε ότι μετά και τα τελευταία ταξίδια του Πρωθυπουργού οι ευρωπαίοι εταίροι θα επιταχύνουν τις εξελίξεις, προσφέροντας πρακτική βοήθεια στην Ελλάδα καθώς το μέγεθος του εξωτερικού δανεισμού σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος χρηματοδότησής του καθιστά σχεδόν αναπόφευκτη την αναδιαπραγμάτευση του ελληνικού χρέους.
Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο University of Κeele και ο κ. Θεόδωρος Παναγιωτίδης είναι λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
