Τόπος «προσκυνήματος» είχε γίνει πέρυσι η οδός Μεσολογγίου όπου δολοφονήθηκε ο Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος. Λουλούδια, σημειώματα και αφιερώσεις κατέκλυζαν για μεγάλο χρονικό διάστημα τον πεζόδρομο

Το παιδί είναι αθώο, γιατί έτσι το θέλει ο Θεός- έγραφε ο Βίκτωρ Ουγκό σε ένα βιβλίο που ίσως χρειαστεί να ξαναθυμηθούμε, καθώς όλο και μεγαλώνει το πλήθος των ανθρώπων που ζουν υπό το καθεστώς εξαθλίωσης. Τότε οι Αθλιοι μπορούσαν να γίνουν μυθιστόρημα και να συγκινήσουν. Σήμερα τα πράγματα είναι πιο απλά: μπορούμε να αρκεστούμε στις ειδήσεις που μοιάζει να έχουν δραπετεύσει από τις σελίδες του βιβλίου. Εκλεισε ένας χρόνος, σχεδόν μέρα με τη μέρα, από τότε που η δολοφονία ενός παιδιού ξεσήκωσε τη θύελλα που όλοι γνωρίζουμε. Οι ερμηνείες είναι πολλές και ο καθένας διαλέγει αυτήν που του ταιριάζει ή αυτήν που τον βολεύει. Πολλοί ανησύχησαν και διαμαρτυρήθηκαν γιατί οι ταραχές στην Αθήνα κατέλυσαν τη δημόσια τάξη και χάλασαν το γιορτινό ύφος των ημερών. Ο δήμαρχος της πόλης, πικρός Αγιοβασίλης, έβαλε φρουρούς στο δέντρο του. Οι κυβερνητικές αρχές δεν αντέδρασαν, εν μέρει από φόβο, εν μέρει ίσως από υπολογισμό: υπολόγιζαν ότι ο φόβος των πολιτών θα ενίσχυε κάπως το ανύπαρκτο κύρος τους και θα τους εξασφάλιζε κάποια κέρδη. Υπήρχαν και εκείνοι, σιωπηλοί οι περισσότεροι, που ταράχτηκαν με την απειλητική τροπή που είχε πάρει η ίδια η πραγματικότητα. Εβλεπαν, πράγματι, ότι αυτοί που ξεσηκώθηκαν ήταν τα παιδιά τους και ότι η απειλή δεν θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με τις συνηθισμένες μεθόδους. Ετσι εξηγείται μάλλον ότι η επιστράτευση των κουκουλοφόρων αυτή τη φορά δεν έπεισε, παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν σε αυτή την κατεύθυνση.

Εναν χρόνο αργότερα, τι μένει το ίδιο; Εναν χρόνο αργότερα, τι άλλαξε; Δύσκολες ερωτήσεις, στις οποίες ο καθένας μπορεί να αυτοσχεδιάσει μιαν απάντηση με τον δισταγμό που επιβάλλουν οι περιστάσεις. Βεβαίως άλλαξε η κυβέρνηση και φαίνεται ότι ο πολύς κόσμος ένιωσε να φεύγει από πάνω του το βαρύ πανωφόρι της περιφρόνησης, της υπεροπτικής επάρκειας και της απαξίωσης με την οποία τον αντιμετώπιζαν οι χτεσινοί άρχοντες. Οι τολμηρότεροι μάλιστα μπορούν να ελπίζουν ακόμη και στην αναζήτηση ευθυνών, καθώς και στο τέλος της ατιμωρησίας που είχε επιβάλει ως καθεστώς η προηγούμενη κυβερνητική αρχή. Τόσο είναι αλήθεια η πρόταση που θέλει την ελπίδα να πεθαίνει πάντα τελευταία. Αλλοι πάλι μπορεί να χαμογελάσουν με την προοπτική αυτή, ισχυριζόμενοι ότι η ατιμωρησία και η ανευθυνότητα αποτελούν πια συστατικά στοιχεία του πολιτικού μας συστήματος και όποιος τολμήσει να τα αγγίξει θα διαπράξει κάτι σαν έγκλημα καθοσιώσεως. Θα δούμε τι μας επιφυλάσσει το μέλλον, που δεν θα αργήσει καθόλου να έρθει.

Μεγάλες αλλαγές έγιναν και στο κόμμα της πολύπαθης αντιπολίτευσης. Ο νέος αρχηγός φαίνεται να έχει υποσχεθεί πολλά σε πολλούς, ενώ ο υπαρχηγός του συμπεριφέρεται σαν να είναι μονίμως καθηλωμένος σε ένα μπαλκόνι και να χαιρετάει το ενθουσιασμένο πλήθος. Οσο για τους ηττημένους, δεν φαίνεται να έχουν ακόμη συνέλθει από την έκπληξή τους. Θα συνέλθουν όμως και κανείς δεν γνωρίζει τις εκπλήξεις που ετοιμάζουν οι ίδιοι.

Αν αυτές είναι οι αλλαγές, σημαντικά πράγματα εξακολουθούν να μένουν τα ίδια, αφήνοντας πικρή γεύση στο στόμα. Πριν απ΄ όλα η συγκλονιστική κυριαρχία της αδικίας που χαρακτηρίζει την κοινωνία μας αλλά και την εποχή στην οποία ζούμε. Η αδικία έχει επιβάλει τους κανόνες της και η Δικαιοσύνη, ντροπιασμένη, κρύβει το πρόσωπό της. Οι άδικοι έχουν θριαμβεύσει και μπορούν, για την ώρα, να περιγελούν τους δίκαιους που, αμήχανοι, προειδοποιούν. Δεν αγνοώ ότι τα όρια ανάμεσα στους δίκαιους και στους άδικους δεν είναι πάντα τόσο καθαρά. Οι άδικοι όμως συμπεριφέρονται σαν να έχουν συγκεντρώσει όλα τα ατού, τα οποία συμπληρώνουν με τη βεβαιότητα ότι ο κόσμος τούς ανήκει. Αυτή η βεβαιότητα είναι που κάνει τα όρια όλο και σαφέστερα. Βέβαιοι ότι ο πλούτος πρέπει να γίνει το μοναδικό μέλημα των ανθρώπων, οι σοφοί που μας κυβερνούν δεν μπόρεσαν καν να προβλέψουν την οικονομική λαίλαπα που ξέσπασε, σήκωσαν τα χέρια ψηλά και δεν αποποιήθηκαν ούτε μία από τις βεβαιότητές τους. Μπροστά στην αβεβαιότητα των καιρών είναι οι μόνοι βέβαιοι, γιατί είναι απολύτως σίγουροι ότι τίποτα δεν απειλεί την παντοκρατορία τους. Γι΄ αυτό και πρέπει οπωσδήποτε ο προηγούμενος Δεκέμβρης να ξεχαστεί. Μόνο έτσι οι βεβαιότητές μας θα σωθούν και θα εξακολουθήσουν να κυβερνούν.

Ο κ. Γεράσιμος Βώκος είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.