O Αντώνης Σαμαράς έχει πιθανότατα δίκιο όταν υπαινίσσεται πως πολλοί δεξιοί είχαν φτάσει να ντρέπονται να το δηλώσουν (δεν είναι παράξενο, εδώ δύσκολα τολμά κανείς να παραδεχτεί ότι χάρηκε για τη νίκη των κυβερνητικών στον Εμφύλιο). Είναι όμως φανερό ότι και ο ίδιος και- ακόμη περισσότερο- η Ντόρα Μπακογιάννη δεν ανιχνεύουν τα κύρια αίτια της ήττας της ΝΔ στο επίπεδο της ιδεολογίας, αλλά σε εκείνο της κυβερνητικής αναξιοπιστίας. Οι διεκδικητές της προεδρίας της ΝΔ δεν είναι βέβαια εύκολο να το παραδεχτούν έτσι ανοιχτά. Θα ήταν σαν να απαξίωναν αναδρομικά το κόμμα τους. Διακριτικές ή μη, όμως, οι αποστροφές τους προδίδουν ότι είναι κοινή τους εκτίμηση ότι η βαριά ήττα προήλθε από τον συνδυασμό της διαχειριστικής ανεπάρκειας και των ενδείξεων διαφθοράς. Αυτή, άλλωστε, είναι και η εντύπωση όλων μας. Και μάλιστα η ανεπάρκεια ενδέχεται να βάρυνε περισσότερο από τη διαφθορά. Ασφαλώς τα σκάνδαλα επηρέασαν τους ψηφοφόρους και η στάση του κ. Καραμανλή αποκαθήλωσε την προσωπική του αξιοπιστία.
Αν όμως οι κυβερνητικοί χειρισμοί ήταν αποτελεσματικοί, αν οι υπεύθυνοι της οικονομίας δεν αποδεικνύονταν κάθε τόσο άστοχοι στους χειρισμούς τους, αν τα πανεπιστήμια λειτουργούσαν και υπήρχε δημόσια ασφάλεια, οι ψηφοφόροι θα το σκέφτονταν δύο φορές προτού άρουν την εμπιστοσύνη τους από τον ικανό καπετάνιο, κι ας ήταν πονηροί κάποιοι αξιωματικοί του. Τώρα μόνον οι ακραιφνείς νεοδημοκράτες και οι κομματικοί πελάτες είχαν αναστολές.
Το πάθημα της ΝΔ οφείλει να γίνει μάθημα για το ΠαΣοΚ (όχι επειδή μας ενδιαφέρει η μακροημέρευσή του, αλλά επειδή η χώρα δεν έχει περιθώρια άλλης αποτυχίας): Η ιδεολογική συνέπεια σε μια σοσιαλδημοκρατική πολιτική είναι σημαντική, σήμερα όμως το κυρίως ζητούμενο είναι η εξυγίανση ενός κράτους υπό χρεοκοπία. Το τελικό κριτήριο του πολίτη δεν είναι αν θα του επιβληθεί ένας φόρος που είχε αποσιωπηθεί ή αν θα ματαιωθεί ένα υπεσχημένο επίδομα, αλλά αν οι νέοι αξιωματικοί στη γέφυρα θα βγάλουν το καράβι από τη θύελλα- στραπατσαρισμένο αλλά αξιόπλοο.
Ο Γιώργος Παπανδρέου δεν υπερψηφίστηκε με περισσό ενθουσιασμό (η ορμή των ψηφοφόρων εκφράστηκε πρωτίστως στην αποδοκιμασία Καραμανλή), πέτυχε όμως μετά τη νίκη του να πυροδοτήσει αισιοδοξία και προσδοκίες. Δεν πρέπει να τις σπαταλήσει.
Στο κρίσιμο ισοζύγιο δεν θα βαρύνει τίποτε άλλο από την κυβερνητική επιτυχία- με όλες τις ανάγκες ρήξεων, ελιγμών και συμβιβασμών που προϋποθέτει. Κανείς δεν θα πει έναν καλό λόγο αν καμφθεί το τραπεζικό απόρρητο και το χρήμα οδεύσει προς Ελβετία, ο έπαινος θα έλθει αν αυτό το χρήμα μείνει εδώ και δανειοδοτήσει χαμηλότοκα το Δημόσιο. Κανείς δεν θα εκτιμήσει την πράσινη ανάπτυξη αν δεν είναι ανάπτυξη αλλά παράλυση της οικοδομής.
Οι ιδεολογικές εκπτώσεις θα συγχωρηθούν μπροστά στην επιτυχία. Η προεκλογική συνέπεια θα μοιάζει, όμως, ανέκδοτο στην περίπτωση νέου κυβερνητικού ναυαγίου.
