Κανένας δεν είναι σε θέση (ακόμη;) να προβλέψει πόσοι φίλοι της ΝΔ θα προσέλθουν στις κάλπες για την ανάδειξη νέου αρχηγού μη διστάζοντας να εγγραφούν μέλη του κόμματος. Ενα γνωρίζουμε με βεβαιότητα: ότι είναι εντυπωσιακό το πλήθος που προσέρχεται στις ομιλίες των δύο βασικών υποψηφίων για την αρχηγία. Δεν μιλάμε, φυσικά, για αριθμητική τάξη δεκάδων χιλιάδων. Ο κόσμος όμως παραμένει πολύς, ιδίως αν συνυπολογιστεί ότι πρόκειται αποκλειστικά για μάχη εντυπώσεων, στις οποίες κανένας παριστάμενος δεν προσδοκά να ακούσει τίποτε καινούργιο- και πάντως τίποτε κρίσιμο για τον προσδιορισμό της ψήφου του. Το «διά ταύτα» της παρουσίας στις συγκεντρώσεις αυτές δεν είναι παρά η κλάκα, η συνδρομή προς τον υποψήφιο στην προσπάθειά του να εκπέμψει μήνυμα ισχύος.
Αναλόγως ανούσιες και περιορισμένες στις εντυπώσεις είναι βέβαια και οι προεκλογικές συγκεντρώσεις των κομμάτων στις μεταξύ τους αναμετρήσεις. Σε αυτές όμως υπάρχει ένα περιθώριο να αποδοθεί η προσέλευση των πολιτών στο ιδεολογικό πάθος ή στην κομματική ένταξή τους. Στις ενδοκομματικές αναμετρήσεις αυτή η παράμετρος είναι σαφώς μικρότερη. Αντιθέτως, παρουσιάζεται αισθητά ισχυρότερη η σχέση του προσερχομένου με τον υποψήφιο, η καταγραφή της παρουσίας ή της απουσίας του πρώτου στα κατάστιχα που τηρεί το επιτελείο του δευτέρου, η εκτίμηση των παρισταμένων ότι η απώλεια του χρόνου τους και η καταπόνηση χειρών και φωνής σε παλαμάκια και συνθήματα θα ενισχύσουν τις προοπτικές (και τις αξιώσεις) τους για κάποια ανταπόδοση, αν συν Θεώ επικρατήσει ο «δικός τους». Εύχομαι να πέφτω έξω και δεν αποκλείω τις εξαιρέσεις, η προσέλευση όμως σε συγκεντρώσεις του είδους (όχι ειδικά της ΝΔ, είναι πολύ ευρύτερο το φαινόμενο) και η επιτυχία των κομματικών μηχανισμών να τη διασφαλίζουν φαίνεται να αντανακλούν, περισσότερο απ΄ οτιδήποτε άλλο, το βάθος και την έκταση των πελατειακών σχέσεων κομμάτων και κοινωνίας. Οπως είχε σημειώσει σοβαρός παραδοσιακός ψηφοφόρος της ΝΔ για όσους είχαν σπεύσει τον Σεπτέμβριο στη ΔΕΘ προκειμένου να προσδώσουν «όγκο» στην εκεί επίσκεψη του κ. Γ. Παπανδρέου, αυτή η παρουσία αντανακλά συνήθως κίνητρα ιδιοτελή. Δεν πρόκειται εδώ για ιδανικούς παρατηρητές, γεννημένους- κατά Γκαίτε- να βλέπουν και ταγμένους να κοιτούν («zum Sehen geboren, zum Schauen bestellt»), αλλά για μια επένδυση, έστω με όλως αβέβαιη απόδοση. Αυτό το πλήθος δεν θέλει να ακούσει για την ενίσχυση του ΑΣΕΠ, ούτε για τη διακοπή των σταζ και την εξυγίανση του συστήματος προσλήψεων, παρά μόνον αν προορίζονται για τους άλλους. Και επειδή η συγκεκριμένη νοοτροπία φαίνεται να διατρέχει μεγάλα στρώματα της κοινωνίας, αν όντως η σημερινή κυβέρνηση επιθυμεί να αποκαταστήσει κάποια λογική και αξιοκρατία στην κρατική λειτουργία, πρέπει να είναι έτοιμη για τις τριβές αντίστασης που θα συναντήσει. Αν βασίζεται μόνο στον εξυγιαντικό πόθο του λαού, μπορεί να δοκιμάσει οδυνηρή έκπληξη.
