Τα νέφη έχουν τον τελευταίο καιρό πυκνώσει στον ορίζοντα. Είναι, φυσικά, η εποχή, αλλά δεν αναφερόμαστε μονάχα στις μεταβολές του καιρού. Τα νέφη είναι πάντοτε οικονομικά, αλλά και πολιτικά. Και προκαλούν άμεσο το ενδιαφέρον των παρατηρητών. Είναι κάποιες εβδομάδες τώρα που αρχίσαμε να πανηγυρίζουμε για τα πρώτα σημάδια εξόδου από τη μεγαλύτερη κοινωνικοοικονομική κρίση των τελευταίων ογδόντα χρόνων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπως προβλεπόταν, προηγήθηκαν και ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, με τη Γερμανία και τη Γαλλία στην πρωτοπορία, έδειξαν σε απόσταση να ακολουθούν. Αλλά, παρά τις ενθαρρυντικές αυτές εξελίξεις, την ισχυρή αναθέρμανση της κινεζικής οικονομίας και τις ικανοποιητικές επιδόσεις της Ινδίας και της Βραζιλίας, το διεθνές κλίμα δεν φάνηκε να μεταβάλλεται. Η ανεργία δυσκολεύεται πάντοτε να υποχωρήσει, οι Ηνωμένες Πολιτείες σημείωσαν ρεκόρ ανόδου, ενώ τα αντιφατικά στοιχεία που υπάρχουν ως προς την προσεχή αδύναμη ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας μάς έχουν οδηγήσει σε φάση αβεβαιότητας για τα μελλούμενα. Ο φόβος και η αμφιβολία κυριαρχούν. Είναι πολλοί πάντα οι προφήτες και δεν έχουν καθόλου λείψει και οι Κασσάνδρες. Ποια οικονομική πολιτική χρειάζεται τώρα να ακολουθηθεί, ώστε η ανάκαμψη γενικότερα να πραγματοποιηθεί στον συντομότερο δυνατό χρόνο, με ρυθμούς που να επηρεάζουν πτωτικά και την ανεργία; Κάποια βήματα μπορεί να σημειώθηκαν στις προσπάθειες ηθικοποιήσεως του καπιταλισμού, αλλά ακόμη και με το G20 δεν προχωρήσαμε αρκετά και ο πλανήτης μας παραμένει πάντα χωρίς την οικονομική διακυβέρνηση που απαιτούν οι καιροί. Η αντιμετώπιση των κινδύνων μιας περιβαλλοντολογικής καταστροφής έχει αποκτήσει επείγοντα χαρακτήρα, αλλά δεν έχουν δημιουργηθεί, τουλάχιστον όχι ακόμη, οι προϋποθέσεις για να ελπίσουμε βάσιμα ότι η Διάσκεψη της Κοπεγχάγης, σε έναν μόλις μήνα, θα αρχίσει να προσφέρει λύσεις στο τεράστιο αυτό πρόβλημα. Πολλοί είναι αυτοί που μιλάνε για την πράσινη οικονομία του μέλλοντος, αλλά λίγοι εκείνοι που πραγματικά πορεύονται προς την κατεύθυνση αυτή.

Μέσα σ΄ αυτή την ατμόσφαιρα, οι λαοί στην Ευρώπη και στον κόσμο συνεχίζουν να υφίστανται τα δεινά της κρίσεως, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, έντονα απογοητευμένοι και πάντοτε ανήσυχοι. Αλλά, πέρα απ΄ τις άλλες άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις της, η κρίση, που παρατείνεται και που εκτιμάται ότι θα διαρκέσει επί σημαντικό ακόμη χρονικό διάστημα, έχει επιφέρει και κάποια κόπωση στους λαούς, που δύσκολα πιστεύουν σε λύσεις και ακόμη δυσκολότερα σε σύντομες λύσεις.

Οι πολιτικοί υφίστανται αυτές τις συνέπειες. Και σημειώνεται το παράδοξο ότι, ενώ στην αρχή της κρίσεως οι λαοί πείστηκαν ότι οι κυβερνήσεις έπαιρναν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αντιμετώπισή της (και, σύμφωνα με πολλούς οικονομολόγους, διέσωσαν, σε αντίθεση με το 1929-1939, την παγκόσμια οικονομία), με την εμφάνιση του φωτός στην άκρη του τούνελ, οι κοινές γνώμες άρχισαν περισσότερο ν΄ απομακρύνονται από κυβερνήσεις και πολιτικούς. Η κούραση έγινε έκδηλη και ο σκεπτικισμός απέναντι στις μεταρρυθμίσεις που επιχειρούνται επιδείνωσε το φαινόμενο.

Ο Μπαράκ Ομπάμα στις Ηνωμένες Πολιτείες και ο Νικολά Σαρκοζί στη Γαλλία αποτελούν δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα, που συνδέονται με το φαινόμενο αυτό. Η δημοτικότητα του πρώτου, που διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα σε σημαντικό χρονικό διάστημα, έχει αρχίσει να γνωρίζει την κατιούσα τις τελευταίες εβδομάδες- και η εκλογή δύο Ρεπουμπλικανών ως κυβερνητών στη Βιρτζίνια και στη Νότια Καρολίνα αποτελεί εύγλωττη προειδοποίηση. Ο Ομπάμα επικρίνεται ότι μπορεί να μιλάει καλά, αλλά δεν επέτυχε ακόμη κάτι το σημαντικό στα μεγάλα θέματα της εξωτερικής και της εσωτερικής πολιτικής, ενώ οι βολές που δέχεται από τα διάφορα ισχυρά «λόμπις» εναντίον της προσπάθειάς του να μεταρρυθμίσει την κοινωνική ασφάλιση υπερβαίνουν τα όρια. (Και δεν είναι, βέβαια, συμπτωματικό το γεγονός ότι και ο Μπιλ Κλίντον είχε αποτύχει σε προηγούμενη, ανάλογη προσπάθειά του). Ο Ομπάμα κέρδισε την πρώτη φάση του αγώνα του, με την έγκριση της μεταρρυθμίσεως από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, με μικρή πλειοψηφία, αλλά η δεύτερη φάση στη Γερουσία προβλέπεται ακόμη πιο σκληρή.

Ο Νικολά Σαρκοζί, στο μέσον της θητείας του, βάλλεται επίσης για τις προσπάθειές του για μεταρρυθμίσεις, που προκαλούν πάντα ισχυρές γαλλικές αντιδράσεις και μαζί με τα σφάλματά του, που ο ίδιος παραδέχεται, τον έχουν καταστήσει λιγότερο δημοφιλή. Υπό τις συνθήκες αυτές, οι περιφερειακές γαλλικές εκλογές του Μαρτίου 2010 εμφανίζονται ιδιαίτερα δύσκολες για την πλειοψηφία.

Ομπάμα και Σαρκοζί συνεχίζουν, βεβαίως, να αγωνίζονται και να μάχονται σκληρά. Εχουν ακόμη περιθώριο να αντιδράσουν και να ανατρέψουν καταστάσεις. Αλλά η σημερινή δεν είναι η καλύτερή τους περίοδος…

Ο πρέσβης κ. Γ. Αναστασόπουλος είναι μόνιμος αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην UΝΕSCΟ.