Στις επισημάνσεις της σχολιογραφίας ότι τα κυβερνητικά μέτρα οφείλουν να συνδυάζουν τον καλό σκοπό με τις επιταγές του ρεαλισμού, αρκετοί αναγνώστες αντιτείνουν ότι αυτή η επιφύλαξη καταλήγει να παρακωλύει τις κοινωνικές αλλαγές. Δυστυχώς, ενδέχεται να ισχύει συχνότερα το αντίστροφο: ρυθμίσεις σωστές στα χαρτιά αλλά ανεφάρμοστες στην πράξη, οδηγούν σε αδικίες που δεν συνειδητοποιούμε.
Για παράδειγμα, το μεγάλο πρόβλημα του ΙΚΑ, Ταμείου-πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος, είναι η εκτεταμένη εισφοροδιαφυγή. Υπάρχουν πολλοί εργοδότες που, είτε από στενότητα είτε από ανεντιμότητα, χρωστούν μεγάλα ποσά τα οποία δεν αποδίδουν ποτέ. Το Ιδρυμα γράφει στα βιβλία του απαιτήσεις που μένουν οριστικά ανείσπρακτες.
Αυτή η σώρευση χρεών «επιτρέπεται» επειδή το ΙΚΑ καλύπτει τους ασφαλισμένους του όσο καιρό και αν χρωστάει ο εργοδότης τους. Μπορεί μια επιχείρηση να μην αποδίδει εισφορές επί χρόνια, το ΙΚΑ όμως ασφαλίζει το προσωπικό της κανονικά. Στις περιπτώσεις που ο εργοδότης τελικώς πτωχεύει, το ΙΚΑ τον διώκει μεν, σπανιότατα όμως εισπράττει. Το αποτέλεσμα είναι ότι κάποιοι ασφαλισμένοι θα πάρουν παροχές (σύνταξης και Υγείας) χωρίς εισφορές, ότι το ΙΚΑ έχει στην πράξη «επιδοτήσει» τον εργοδότη-οφειλέτη του.
Η «σκληρή» προσέγγιση στο ζήτημα λέει ότι όσο οι εργαζόμενοι καλύπτονται, δεν πιέζουν τον εργοδότη να πληρώνει το ΙΚΑ. Οσο παίρνουν τον μισθό τους, ανέχονται να καθυστερεί ο εργοδότης τις ασφαλιστικές εισφορές. Αν, όμως, το ΙΚΑ διέκοπτε την ασφάλισή τους ύστερα από ορισμένους μήνες, βέβαιον είναι ότι οι εργαζόμενοι θα ασκούσαν ασφυκτική πίεση στον εργοδότη τους να είναι εντάξει στις υποχρεώσεις του. Η σώρευση οφειλών που παρατηρείται σήμερα δεν θα ήταν δυνατή.
Η αιτία για την οποία δεν νομοθετείται κάτι τέτοιο είναι ο φόβος του κράτους ότι με τέτοια πίεση πολλές επιχειρήσεις θα έκλειναν. Κοντά στις εισφορές που χάνονται τώρα, θα χάνονταν και θέσεις εργασίας. Το ΙΚΑ προτιμά, λοιπόν, να χάνει χρήματα παρά να «κλείνει» επιχειρήσεις. Και από αυτή την άποψη καλά κάνει. Με αυτή την ανεκτικότητα καταλήγει όμως να υπάρχει μεγάλος αριθμός εργαζομένων που φαίνονται ασφαλισμένοι, ενώ στην πραγματικότητα δεν καταβάλλονται εισφορές για αυτούς. Η δε επιχείρηση που υπεξαιρεί τις εισφορές έρχεται σε πλεονεκτική θέση έναντι των ανταγωνιστών της που πληρώνουν κανονικά. Μερικές φορές μπορεί να επιβιώνει χάρη στην εισφοροδιαφυγή, ενώ έχει πάψει από καιρό να είναι βιώσιμη. Ετσι, όμως, πέραν του ότι «κλέβει» το ΙΚΑ, «κλέβει» και δουλειές από εκείνους που το πληρώνουν…
Ποιο κακό είναι το μικρότερο, δύσκολο να το πει κανείς. Απλώς, όποτε ακούμε για την πάταξη της εισφοροδιαφυγής, όπως αυτές τις ημέρες, πρέπει να έχουμε κατά νου τη συνολική αυτή εικόνα. Βοηθάει να κατανοήσουμε ότι για τα προβλήματά μας δεν υπάρχουν μαγικές δίκαιες λύσεις, αλλά μόνο μια μακρά, σταδιακή και κοπιώδη πορεία, στην οποία κάθε βήμα θα ζυγίζεται με τις επιπτώσεις του.
