Το Ιράν βρίσκεται στη διαδικασία να πετάξει τη μεγαλύτερη ιστορική ευκαιρία που είχε η χώρα από την Επανάσταση του 1979, ενδεχομένως και τα τελευταία 100 χρόνια. Αυτή η ευκαιρία ονομάζεται Μπαράκ Ομπάμα.
Και είναι η πολιτική προσέγγισης του Ιράν από τον Ομπάμα η οποία προσφέρει στη χώρα αυτή τη μοναδική ευκαιρία- αν, και υπάρχει ένα μεγάλο «αν», η ιρανική ηγεσία το εκμεταλλευθεί αυτό. Αυτή τη στιγμή ωστόσο λίγα, αν όχι τίποτα, υποδηλώνουν ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο, γιατί για τους ηγέτες του Ιράν η προσφορά του Ομπάμα αντιπροσωπεύει έναν σοβαρό κίνδυνο. Δεν υπάρχει τίποτα που να φοβούνται τόσο πολύ όσο το «άνοιγμα» και η μείωση της έντασης με την Αμερική. Πράγματι, το ιρανικό καθεστώς καλωσόρισε τον Τζορτζ Μπους και τη νεο-συντηρητική κυβέρνησή του, γιατί επέτρεψε στους ηγέτες του Ιράν να συσπειρωθούν και ταυτοχρόνως προσέφερε ελεύθερη πρόσβαση για επιρροή στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν.
Οι ηγέτες του Ιράν επιθυμούν μια ανεπτυγμένη οικονομία, τεχνολογία και υποδομές, αλλά όχι ελευθερία, δημοκρατία ή την κυριαρχία του νόμου. Αυτό εξηγεί τον μεγάλο φόβο τους ή μάλλον την εμμονή τους με τις «χρωματιστές επαναστάσεις», παρά το γεγονός ότι προσπαθούν de facto να περιορίσουν μία.
Το συνεχιζόμενο δράμα των μαζικών διαδηλώσεων, της βίας, των βασανιστηρίων και της καταστολής που ακολούθησαν τις νοθευμένες εκλογές του Ιουνίου εξέθεσε τη θεμελιώδη σύγκρουση στους κόλπους της ιρανικής ελίτ εξουσίας όσον αφορά τη βασική πορεία της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Αναζητεί η χώρα μεγαλύτερο άνοιγμα ή απομόνωση; Ενσωμάτωση ή αποσταθεροποίηση; Οι αποφάσεις δεν είναι σε καμία περίπτωση τελικές, αν και σήμερα επικρατεί ο απομονωτισμός. Παρά το γεγονός ότι η Επανάσταση του αγιατολάχ Χομεϊνί το 1979 αυτοχαρακτηρίστηκε ισλαμική, στον πυρήνα της ήταν και παραμένει μια εθνική επανάσταση, με τον πιο σημαντικό στόχο της να είναι η ανεξαρτησία του έθνους από την επιρροή των ξένων δυνάμεων. Τριάντα χρόνια αργότερα, η προσφορά του Ομπάμα θα έδινε τη δυνατότητα στο Ιράν όχι μόνο να εδραιώσει την ανεξαρτησία του μέσω της συμφιλίωσής του με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά επίσης να επιβεβαιώσει την αυξανόμενη σημασία του στην περιοχή και στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Το όνειρο της ανάκαμψης του Ιράν ως μεγάλης δύναμης θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με τις μεγάλες περιφερειακές και παγκόσμιες δυνάμεις ή να τερματιστεί με τον εφιάλτη της σύγκρουσης. Η τωρινή ηγεσία του Ιράν ωστόσο έχει προφανώς στοιχηματίσει υπέρ της επιλογής του εφιάλτη.
Αυτό το οποίο είναι ορατό στην παρούσα κρίση είναι ότι η ιρανική Επανάσταση κατά του Σάχη δεν ήταν η πρώτη Ισλαμική Επανάσταση αλλά μία από τις τελευταίες εξεγέρσεις κατά των αποικιοκρατών στον Τρίτο Κόσμο- το τέλος μάλλον παρά η αρχή μιας ιστορικής εποχής.
Πολλές από αυτές τις επαναστάσεις επέλεξαν το σοβιετικό οικονομικό μοντέλο, το οποίο συνδύαζε μία οικονομία ελεγχόμενη από το κράτος με ελάχιστο βαθμό ενσωμάτωσης στην παγκόσμια αγορά.
Γι΄ αυτό πολλές χώρες που ενεπλάκησαν πλήρωσαν τίμημα μεγάλο. Η ηγεσία του Ιράν καλά θα κάνει να εξετάσει αυτές τις περιπτώσεις προσεκτικά. Πράγματι, η ίδια η Σοβιετική Ενωση κατέρρευσε τελικώς εξαιτίας των οικονομικών της ελλείψεων, όχι από έλλειψη πυραύλων και πυρηνικών κεφαλών. Η παρακμή της μπόρεσε να αποτραπεί μόνο από το άφθονο πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Οι ηγέτες του Ιράν ωστόσο δεν επιδιώκουν προφανώς να διδαχθούν από την Ιστορία. Αντιθέτως, κρεμούν τις ελπίδες τους γενναία από την παλαιά στρατηγική απο-αποικιοποίησης/ εθνικισμού, καταφεύγοντας ακόμη και σε σταλινικά εργαλεία στις μέρες μας, όπως οι στημένες δίκες για το θεαθήναι. Μακροπρόθεσμα ωστόσο η εξουσία με την απειλή του όπλου σπανίως έχει αποτέλεσμα.
Μεσοπρόθεσμα ο κυριότερος αντίπαλος του Ιράν στην περιοχή δεν θα είναι ούτε το Ισραήλ ούτε οι άραβες γείτονές του αλλά η Τουρκία. Τη στιγμή που το Ιράν περιστέλλει την εσωτερική ελευθερία, στηρίζεται σε μια εξωτερική πολιτική περιφερειακής αποσταθεροποίησης και επικεντρώνεται στην ανάπτυξη πυρηνικών όπλων που θα ελαττώσουν, παρά θα ενισχύσουν την ασφάλειά του, η Τουρκία βρίσκεται σε μια διαδικασία επιτυχούς και συνολικού εκσυγχρονισμού. Ως αποτέλεσμα η Τουρκία, και όχι το Ιράν, βρίσκεται στον δρόμο για να γίνει η βασική δύναμη της Μέσης Ανατολής αυτόν τον αιώνα.
Αυτό το φθινόπωρο σημαντικές αποφάσεις πρέπει να ληφθούν, επειδή η διαδικασία εμπλουτισμού ουρανίου εξακολουθεί ακάθεκτη στο Ιράν. Πράγματι το Ιράν πλησιάζει πολύ κοντά στην κόκκινη γραμμή να είναι σε θέση να παράγει πυρηνικά όπλα. Η ηγεσία πρέπει γι΄ αυτό να αποφασίσει αν θα σφίξει το χέρι που της προσφέρει ο Ομπάμα ή αν θα οδηγήσει την περιοχή σε μια νέα φάση αντιπαράθεσης. Μια ματιά στα βιβλία Ιστορίας θα μπορούσε να τους βοηθήσει να πάρουν την απόφαση.
Ο κ. Γιόσκα Φίσερ, ηγετικό στέλεχος του Κόμματος των Πρασίνων επί 20 έτη, διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας και αντι-καγκελάριος το διάστημα 1998-2005.Copyright: Ρroject Syndicate/ Ιnstitute of Ηuman Sciences, 2009.
