Η αγγλική Βουλή είναι η παλαιότερη της Ευρώπης. Υπάρχει περίπου από το 1295. Το γεγονός ότι συνταράσσεται από σκάνδαλα δείχνει ίσως ότι η ανθρώπινη φύση είναι παντού η ίδια: το συμφέρον και η απληστία πάντοτε θα παρασύρουν τους κρατούντες. Αυτό όμως που αποκαλείται σκάνδαλο στη Βρετανία ίσως να μην είναι σκάνδαλο αλλού. Οι βουλευτές της Βουλής των Κοινοτήτων έχουν δικαίωμα, εκτός από τον μισθό τους των 63,291 λιρών, να λαμβάνουν «έξοδα» για την άσκηση των καθηκόντων τους (π.χ. ταξίδια, υπολογιστές, προσωπικό) αλλά και «επίδομα δεύτερης κατοικίας» για όσους δεν είναι βουλευτές στο Λονδίνο, μέχρι του ποσού των 24.000 λιρών.

Οι περισσότερες σκανδαλώδεις περιπτώσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας αφορούν το επίδομα δεύτερης κατοικίας. Δύο βουλευτές ζήτησαν το επίδομα για να πληρώσουν στεγαστικά δάνεια που είχαν ήδη αποπληρωθεί. Αυτό είναι απάτη και πραγματικό σκάνδαλο. Ολες οι άλλες περιπτώσεις αφορούσαν όμως έξοδα της δεύτερης κατοικίας που ήταν νόμιμα κατά τους ισχύοντες κανόνες και είχαν εγκριθεί από το οικονομικό γραφείο (fees office) της Βουλής. Η κοινή γνώμη έχει βρει απαράδεκτο ότι, π.χ., μια υπουργός «στριφογύριζε» (flipping) τη δεύτερη κατοικία της, δηλώνοντας τρία σπίτια σε έναν χρόνο, έτσι ώστε να ξοδεύει χρήματα και στα τρία. Βρήκε επίσης σκανδαλώδη τη χρήση του επιδόματος για τη συντήρηση της τάφρου του πύργου ενός πλούσιου συντηρητικού βουλευτή ή τη βελτίωση της πισίνας μιας βίλας. Το κοινό χαρακτηριστικό σε όλες τις περιπτώσεις ήταν η παραβίαση του πνεύματος των κανόνων και η τήρηση του γράμματος.

Προφανώς η βρετανική κοινή γνώμη (όπως και ελληνική) απορρίπτει το δόγμα του κ. Βουλγαράκη πως «ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό». Η κοινή γνώμη έχει σκανδαλιστεί από το γεγονός ότι οι καταχρήσεις των επιδομάτων ήταν κοινό μυστικό μεταξύ των πολιτικών κομμάτων. Ενώ τα ποσά δεν είναι μεγάλα, το ζήτημα αρχής είναι. Ποιο είναι το ζήτημα αρχής; Οτι το δημοκρατικό πολίτευμα δεν κάνει εκπτώσεις σε ζητήματα ευθύτητας και ηθικής των κρατούντων. Εμπιστεύεται μεν τους εκλεγμένους αντιπροσώπους, αλλά τους υποβάλλει σε εξαντλητικούς ελέγχους και λογοδοσία και τιμωρεί όταν χρειάζεται. Προσέξτε ότι οι βρετανοί βουλευτές επιτρέπεται να εργάζονται όπου θέλουν παράλληλα με τα καθήκοντά τους, υποχρεούνται όμως να δηλώνουν κάθε χρόνο όλα τα οικονομικά τους συμφέροντα σε ειδικό αρχείο (register of members΄ interests) που δημοσιεύεται και στο Διαδίκτυο. Κάθε παράπονο για τη δραστηριότητά τους ερευνάται από ανεξάρτητη διοικητική αρχή, τον Κοινοβουλευτικό Επίτροπο Δεοντολογίας (Ρarliamentary Commissioner for Standards). Μέχρι σήμερα τα επιδόματα ήταν εσωτερική υπόθεση της Βουλής, αλλά αυτό τώρα θα αλλάξει.

Η αποκάλυψη των επιδομάτων των βουλευτών από την «Daily Τelegraph» έγινε όταν η Βουλή υποχρεώθηκε να δώσει στη δημοσιότητα τα στοιχεία κατόπιν αποφάσεως του ειδικού πρωτοδικείου πληροφοριών, σύμφωνα με τον νόμο περί ελευθερίας της πληροφορίας (Freedom of Ιnformation Αct). Τέλος, οι βουλευτές δεν έχουν ασυλία ενώπιον του ποινικού δικαστή ούτε και προστατεύονται από «νόμους περί ευθύνης υπουργών». Στην Αγγλία η δημοκρατία λειτουργεί (και διαρκώς ανανεώνεται) ακριβώς επειδή έχει δημιουργήσει θεσμικά αντίβαρα προς την εξουσία, που σταματούν καταχρήσεις ή και την υποψία καταχρήσεων. Η κοινή γνώμη έτσι τρόπον τινά διαπαιδαγωγείται ώστε να μην ανέχεται την παραμικρή σκιά στη δημόσια ζωή.

Στη χώρα μας δυστυχώς, με ευθύνη και των δύο μεγάλων κομμάτων (και ιδίως όσων ευθύνονται για την παταγώδη αποτυχία της αναθεώρησης του 2001), το σύστημά μας έχει υιοθετήσει την αδιαφανή, ανέλεγκτη και αυταρχική άσκηση της εξουσίας από το κόμμα που κερδίζει τις εκλογές (που μπορεί ακόμα και να κλείνει τη Βουλή όταν της γίνεται ενοχλητική). Ο Ευάγγελος Βενιζέλος δήλωσε στην ομιλία του προς τη Διεθνή Διαφάνεια τον περασμένο μήνα ότι για τη διαφθορά «είμαστε όλοι ένοχοι». Μια ματιά στο αγγλικό παράδειγμα δείχνει πόσο λάθος έχει.

Ο κ. Παύλος Ελευθεριάδης διδάσκει Συνταγματικό Δίκαιο στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.