Ποια από τις παρακάτω εκφράσεις θα χρησιμοποιούσατε πιο άνετα;
1 Α. Οι μηχανισμοί της αγοράς ή Β. Το ανταγωνιστικό περιβάλλον της αγοράς;
2 Α. Η εταιρεία δουλεύει ρολόι ή Β. Η εταιρεία αναπτύσσεται σαν ένας ζωντανός οργανισμός;
3 Α. Η βαριά βιομηχανία είναι μοχλός της ανάπτυξης ή Β. Η πράσινη οικονομία είναι καταλύτης της ευημερίας;
4 Α. Η αλληλουχία των γεγονότων ή Β. Η εξέλιξη των γεγονότων;
Αν στις απαντήσεις σας υπερτερούν τα Α, τότε τα παραδείγματα που κυριαρχούν στον τρόπο σκέψης σας είναι εμπνευσμένα από τη νευτώνεια μηχανική, ενώ αν υπερισχύουν τα Β, φαίνεται πως η αντίληψή σας έχει επηρεαστεί από τη δαρβίνεια βιολογία.
Πριν από 50 χρόνια η συντριπτική πλειονότητα των απαντήσεων θα ήταν Α και το διαπιστώνει εύκολα κανείς μελετώντας τα αρχεία των επιστημονικών και ενημερωτικών εντύπων, όπου κυριαρχούν οι όροι της Φυσικής και τα μηχανιστικά παραδείγματα. Αν το πραγματοποιήσουμε 20 χρόνια αργότερα, η πλειονότητα μάλλον θα είναι στο Β, αφού ήδη στην καθημερινή μας ζωή φαίνεται να εκφραζόμαστε πιο άνετα με τους όρους και τα παραδείγματα της βιολογίας.
Αυτό δεν είναι τυχαίο, ούτε προϊόν κάποιας «μόδας» που σχετίζεται με την ιδιαίτερη γοητεία που ασκούν σήμερα οι βιολόγοι-οικολόγοι.
Εχει βαθύτερη αιτία σε μια επιστημονική επανάσταση η οποία έχει ήδη ξεκινήσει και της οποίας τα αποτελέσματα εκφράζονται στην καθημερινή μας ζωή με αλλαγή των παραδειγμάτων από αυτά της κλασικής νευτώνειας μηχανικής σε αυτά της πολύπλοκης δαρβινικής βιολογικής εξέλιξης.
Σε αυτή την επανάσταση δεν έχει δοθεί ακόμη όνομα, καθώς δεν αποτελεί αντικείμενο μελέτης των ιστορικών αλλά διεπιστημονικό πεδίο δράσης μιας νέας γενιάς ριζοσπαστών επιστημόνων. Αυτών που ερευνούν και ανακαλύπτουν ότι τα πολύπλοκα φαινόμενα της φύσης και της κοινωνίας δεν μπορούν πάντα να εξηγηθούν με τρόπους απλοϊκούς, σπάζοντας το μεγάλο πρόβλημα σε πολλά επί μέρους μικρά προβληματάκια. Ούτε αποδέχονται ότι στα φυσικά φαινόμενα υπάρχει μια σαφώς καθορισμένη σχέση αιτίας- αποτελέσματος, άρα ότι οι ίδιες αρχικές συνθήκες θα παράγουν πάντα τα ίδια αποτελέσματα. Αυτές οι αντιλήψεις κάποτε θεωρούνταν αιρετικές. Οσοι τολμούσαν να τις εκφέρουν, κινδύνευαν να εκπέσουν στην επιστημονική κόλαση της μεταφυσικής. Σήμερα όμως ανοίγουν νέους δρόμους στην επιστημονική σκέψη. Και αυτό σε έναν μεγάλο βαθμό το οφείλουμε σε έναν τριαντάρη με καθαρό μυαλό, ο οποίος διατύπωσε πριν από 170 χρόνια την – τότε- πιο αιρετική θεωρία για τη φύση και την κοινωνία: ότι τα πάντα θα αλλάζουν διότι στη φύση δεν υπάρχει στασιμότητα παρά μόνον εξέλιξη.
