H υιοθέτηση των κριτηρίων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (έλλειμμα και χρέος) καθώς και του κριτηρίου του πληθωρισμού έπαιξε τον ρόλο των Εννέα Εντολών για την ΟΝΕ με κυρίαρχο στόχο τον μακροχρόνιο έλεγχο του χρέους της ευρωζώνης και τη νομισματική σταθερότητα. Χωρίς να αναιρεί κανείς το γεγονός ότι η δημοσιονομική και νομισματική πειθαρχία ήταν και είναι το ζητούμενο για την ελληνική οικονομία, η υιοθέτηση στερεοτύπων στερεί την απαραίτητη προσαρμοστικότητα στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής.
Χρειάστηκε να δοκιμαστεί η ευρωπαϊκή οικονομία από μια σημαντική κρίση για να αρχίσουμε να συζητούμε ότι ο τύπος της πολιτικής one size fits all ίσως να χρειάζεται αναθεώρηση, ιδιαίτερα σε περιόδους ύφεσης.
Εχει ενδιαφέρον να επισημανθεί ότι στα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν σχεδιάζονταν τα παραπάνω κριτήρια, η προβλεπόμενη ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ για την ευρωζώνη ανερχόταν στο 5%. Με προβλεπόμενη ανάπτυξη 5% η διατηρησιμότητα του επιπέδου του χρέους στο 60% απαιτεί το ύψος του δημοσιονομικού ελλείμματος να είναι 3%. Με αυτόν τον απλό τρόπο προέκυψε το κριτήριο του 3% χωρίς καμία θεωρητική ή εμπειρική τεκμηρίωση για τις οικονομίες που θα λάμβανε χώρα. Αξίζει να αναφερθεί ότι η ελληνική οικονομία προσπαθεί να υιοθετήσει ένα κριτήριο που ποτέ τα τελευταία χρόνια δεν μπόρεσε να ικανοποιήσει πραγματικά. Σήμερα οι προβλέψεις για ρυθμούς ανάπτυξης 5% αποτελούν τουλάχιστον ουτοπία. Παράλληλα οι βασικοί πυλώνες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, όπως η αποφυγή εφαρμογής εθνικών πολιτικών, κλαδικών ενισχύσεων και προστατευτισμών, κρούονται. Επομένως, θα ήταν λογικό να συζητήσουμε και την αναθεώρηση του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης.
Σε μια εποχή ύφεσης και συρρίκνωσης του ιδιωτικού τομέα ο δημόσιος είναι εκείνος που μπορεί να λειτουργήσει μοχλευτικά στην οικονομία. Η εμμονή στη δημοσιονομική πειθαρχία απλά θα παρατείνει το χρονικό διάστημα της κρίσης.
Υπάρχει βέβαια ο αντίλογος ότι η αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος θα προκαλέσει αύξηση του δημοσίου χρέους. Το επιχείρημα αυτό μπορεί να αναιρεθεί από τον αναπτυξιακό προσανατολισμό της δημοσιονομικής πολιτικής και της ενίσχυσης των επενδύσεων.
Το επόμενο επιχείρημα για την αποφυγή των δημοσιονομικών ελλειμμάτων σχετίζεται με τις πληθωριστικές πιέσεις που μπορεί να επιφέρει. Πιστεύω ότι ο πληθωρισμός είναι αυτό ακριβώς που χρειάζεται η ελληνική οικονομία σε αυτή τη φάση. Αντιμετωπίζοντας το φάσμα του αποπληθωρισμού και δεδομένης της υπερχρέωσης των νοικοκυριών ένα λογικό επίπεδο πληθωρισμού θα μπορούσε να λειτουργήσει ανακουφιστικά.
Ο κ. Διονύσης Χιόνης είναι καθηγητής Οικονομικών στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
