«Η δημοκρατία γεννήθηκε,εξελίχθηκε και ωρίμασε ως πολίτευμα ευθύνης.Δημοκρατία χωρίς ποινική ευθύνη ήταν πάντοτε- και φυσικά εξακολουθεί να είναι- αδιανόητη»
έγραφε πριν από τέσσερις μήνες (19.10.2008) σε άρθρο του στο «Βήμα της Κυριακής» ο Γιώργος Παπαδημητρίου αναφερόμενος στην «ευθύνη της Δημοκρατίας». Ενα αξίωμα που ο ίδιος στην προσωπική του πορεία τήρησε απαρέγκλιτα, αφού με τη στάση του δίδαξε τι θα πει ακαδημαϊκό και πολιτικό ήθος, ανθρώπινη ευαισθησία, δημόσια ευθύνη. Μια πορεία που σταμάτησε απότομα την περασμένη Τρίτη στις ΗΠΑ. Πέθανε από ανακοπή καρδιάς δώδεκα ημέρες προτού επιστρέψει στην Ελλάδα έπειτα από επιτυχή εγχείρηση στην
οποία είχε υποβληθεί σε νοσοκομείο της Βοστώνης για την αντιμετώπιση του καρκίνου, μιας ασθένειας που τον ταλαιπωρούσε το τελευταίο διάστημα.
Με πλούσια επιστημονική και πολιτική δραστηριότητα, ο βουλευτής Επικρατείας του ΠαΣοΚ και καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώργος Παπαδημητρίου είχε διατελέσει μέλος του Ιδρύματος Τρίτση, νομικός σύμβουλος του πρώην πρωθυπουργού κ. Κ. Σημίτη και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του υπουργείου Εξωτερικών. Υπήρξε επίσης μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής «Αθήνα 2004», μέλος του Νομικού Συμβουλίου της Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών καθώς και της
Διοικητικής Επιτροπής του Μουσείου Μπενάκη, πρόεδρος του Ιδρύματος Μάνεση και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Την περίοδο 2000-2004 ήταν επικεφαλής της Ομάδας Εργασίας για την παρακολούθηση του Κυπριακού και τιμήθηκε για τις υπηρεσίες του με το παράσημο Ανώτερος Ταξιάρχης του Τάγματος Μακαρίου Γ Δ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το 2007 εξελέγη βουλευτής Επικρατείας του ΠαΣοΚ και είχε οριστεί πολιτικός εκπρόσωπος για θέματα Δικαιοσύνης.
Η κηδεία του Γιώργου Παπαδημητρίου θα γίνει αύριο, Δευτέρα, στις 14.30 από το Α΄ Νεκροταφείο, δημοσία δαπάνη.
Εχω πολύ έντονες στη μνήμη μου τις δύο ακραίες στιγμές. Την πρώτη μας συνάντηση στη Θεσσαλονίκη, αμέσως μετά τη Μεταπολίτευση. Φοιτητής εγώ, νέος επιμελητής ο Γιώργος Παπαδημητρίου , στο πλευρό του Αριστόβουλου Μάνεση και του Δημήτρη Τσάτσου. Λαμπερός, ελπιδοφόρος, με ισχυρό επιστημονικό εξοπλισμό μετά το διδακτορικό του δίπλωμα στη Χαϊδελβέργη, έτοιμος να παρέμβει στα πιο καυτά ζητήματα: στον εκδημοκρατισμό του πανεπιστημίου, στο ζήτημα της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, στο Κυπριακό, στις συζητήσεις για το νέο Σύνταγμα.
Τριάντα πέντε χρόνια αργότερα, πριν από λίγες εβδομάδες, στα πίσω έδρανα της Βουλής, η στιγμή του αποχαιρετισμού πριν από το ταξίδι στη Βοστώνη. Με το ίδιο χαμόγελο, την ίδια αισιοδοξία, την ίδια ψυχραιμία. Ανάμεσα στις δύο αυτές στιγμές χωρά μια ολόκληρη ζωή. Μιλάω τώρα μόνο για τη δημόσια πλευρά της, αυτήν που ο Γιώργος Παπαδημητρίου υπηρέτησε με ποιότητα, μετριοπάθεια, συστηματικότητα, πειθαρχία και υπευθυνότητα, τόσο στο πεδίο της επιστήμης όσο και στο πεδίο της πολιτικής, με τη θεμελιώδη και ολιστική σημασία του όρου.
Επιστημονικά ο Γιώργος Παπαδημητρίου αναμετρήθηκε ευθύς εξαρχής με τα πιο κρίσιμα και νεωτερικά κεφάλαια του Συνταγματικού Δικαίου, έτοιμος και ικανός να εισχωρήσει σε πολλούς γειτονικούς χώρους, όπως αυτούς του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Η σχέση του εθνικού Συντάγματος αφενός μεν με τη διεθνή έννομη τάξη, αφετέρου δε με το φαινόμενο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, οι βασικοί θεσμοί του κοινοβουλευτικού συστήματος διακυβέρνησης, όπως η διάλυση της Βουλής, ο θεσμός των πολιτικών κομμάτων, το εκλογικό σύστημα και ο έλεγχος του κύρους των εκλογών, η ψήφος των εκτός επικρατείας πολιτών, η προστασία του περιβάλλοντος, τα αναθεωρητικά διαβήματα του 1986 και του 2001, η Συνθήκη για τη θέσπιση ενός Ευρωπαϊκού Συντάγματος, ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το Κυπριακό Σύνταγμα και γενικότερα η συνταγματική πτυχή του Κυπριακού, τα νέα συνταγματικά δικαιώματα της προστασίας της γενετικής ταυτότητας και της συμμετοχής στην κοινωνία της πληροφορίας, ο θεσμός των ανεξάρτητων αρχών, ήταν μερικά από τα αντικείμενα στα οποία αφιέρωσε πρωτότυπες μονογραφικές επεξεργασίες ή μελέτες υψηλού επιπέδου που είναι σημεία αναφοράς στη βιβλιογραφία και στη σχετική επιστημονική συζήτηση.
Η πανεπιστημιακή του πορεία τού χάρισε το σπάνιο προνόμιο να λειτουργήσει διδακτικά και ερευνητικά στο ακαδημαϊκό περιβάλλον και των τριών νομικών σχολών της χώρας: στη Θεσσαλονίκη, την Αlma Μater, στην Κομοτηνή και στην Αθήνα και να εγγραφεί βαθιά στη συνείδηση και στη μνήμη μαθητών και συναδέλφων. Η δικηγορική του παρουσία, κυρίως στο Συμβούλιο της Επικρατείας και στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, είχε το ειδικό βάρος ενός έγκυρου επιστημονικού λόγου απόλυτα συνυφασμένου με την αίσθηση της πραγματικότητας.
Το οργανωτικό του χάρισμα προικοδότησε τον έντυπο και τον ψηφιακό νομικό Τύπο με πρωτότυπες μορφές έκφρασης, όπως το περιοδικό «Νόμος και Φύση».
Υστερα ήλθε η πρόκληση της άμεσης συμμετοχής στο πολιτικό γίγνεσθαι. Οκτώ χρόνια στο πλευρό του Κώστα Σημίτη, ως νομικός σύμβουλος του Πρωθυπουργού, ο Γιώργος Παπαδημητρίου λειτούργησε υποδειγματικά, σαν δικλίδα εκτόνωσης και σαν επιστημονική εγγύηση, όχι μόνο ως νομικός αλλά και ως σκεπτόμενος ενεργός πολίτης με βαθιά αίσθηση του εθνικού και του δημοσίου συμφέροντος. Η θέση του αυτή του προσέφερε τη μεγάλη εμπειρία της συμμετοχής στη διαδικασία Αναθεώρησης του Συντάγματος την περίοδο 1996 -2001, στις διεργασίες που οδήγησαν στην πολιτικά άτυχη, αλλά επιστημονικά γόνιμη Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Συντάγματος και στις συνομιλίες για το Κυπριακό.
Η εκλογή του ως βουλευτού Επικρατείας του ΠαΣοΚ τον Σεπτέμβριο του 2007 τον έφερε από τα θεωρεία των ανωτάτων κρατικών λειτουργών στο επίκεντρο της αίθουσας του Κοινοβουλίου, έτοιμο από καιρό να διατυπώσει κοινοβουλευτικό λόγο ασυνήθιστα υψηλού επιπέδου μέσα σε ένα κλίμα ανυπόκριτης διακομματικής αναγνώρισης.
Σε αυτή την ωραία και ώριμη φάση της ζωής του ήλθε το χτύπημα της αρρώστιας. Την τελική αυτή σωματική, ψυχική και διανοητική δοκιμασία την αντιμετώπισε με θλίψη βέβαια, όπως κάθε άνθρωπος που έχει συνείδηση του κοινού τέλους, αλλά κυρίως με αξιοπρέπεια και αισιοδοξία, με τεράστια αποθέματα αγάπης για την Αννα, τον Αλέξανδρο, για τους δικούς του ανθρώπους, αλλά και για όλους τους γύρω του.
Η διάχυτη αίσθηση της αδικίας, της πικρίας και του κενού, που κυριαρχεί στον πολιτικό και στον επιστημονικό κόσμο και σε όσους είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν, είναι μια πρώτη αυθόρμητη μαρτυρία της σπάνιας ποιότητας του έργου και της προσωπικότητάς του.
Ας μου συγχωρεθεί, κλείνοντας, μία και μόνη απόκλιση από τη δημόσια σφαίρα: Θέλω αυτή τη μικρή προκαταβολή από τον μεγάλο έπαινο που αξίζει στον Γιώργο Παπαδημητρίου να τη συνοδεύσω με ένα νεύμα αγάπης προς τους δικούς του ανθρώπους που για πολλούς λόγους είναι και δικοί μου. Στο καλό, Γιώργο.
Ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος είναι καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΠαΣοΚ.
