Oταν ο Σόλων ανέλαβε τις τύχες της Αθήνας το 594 π.Χ., ο πλούτος και η δύναμη ανήκαν σε λίγα χέρια. Οι φτωχοί (η τάξις των θετών) ήταν βουτηγμένοι στα χρέη. Ανίκανοι δε να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, αυτοί οι εξαθλιωμένοι δανειολήπτες γίνονταν δούλοι στους πιστωτές. Οι φτωχοί Αθηναίοι δανείστηκαν τότε λοιπόν πάνω από τις δυνάμεις τους με τίμημα τη δική τους ελευθερία αλλά και της οικογένειάς τους, καθώς η δυνατότητα υποδούλωσης περιελάμβανε και τους δευτερότοκους γιους, τις ανύπανδρες κόρες, αλλά και τις αδελφές τους. Το θέμα είναι πάντως ότι πολλά από τα δάνεια χορηγήθηκαν τότε με τη σίγουρη πρόβλεψη ότι ο οφειλέτης θα αποδειχθεί τελικά ανίκανος να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του. Οπως παρατηρεί η ΗSΒC, το παραπάνω αποτελεί μια υπενθύμιση των ηθικών παραμέτρων στην ανάληψη κινδύνου και κατά την παρούσα κρίση όπως απεικονίστηκε και με τη χορήγηση των περίφημων subprime δανείων. Από την εποχή του Σόλωνα λοιπόν ο πλουτισμός του δανειστή μέσα ακόμη και από την εξαθλίωση του δανειολήπτη κυριάρχησε σε πολλά μέρη του κόσμου.

Το 594 π.Χ. από μηχανής θεός αποδείχθηκε ο Σόλων, ο οποίος με τη «σεισάχθειά» του απάλειψε όλα τα συμβόλαια των φτωχών ανθρώπων, που είχαν βάλει ενέχυρο ακόμη και τον ίδιο τους τον εαυτό. Απελευθέρωσε τη γη από τα παλαιά χρέη, ενώ με άλλους νόμους βοήθησε τους πλούσιους οφειλέτες αναπροσαρμόζοντας και κατά 27% το νόμισμα, κάτι που ευνόησε το αθηναϊκό εμπόριο.

Καθώς ο κόσμος βιώνει σήμερα τη «Μεγάλη Απομόχλευση», θα χρειαστούν σίγουρα φωτισμένα μυαλά για να σώσουν την κατάσταση. Δεδομένου μάλιστα ότι στη σύγχρονη Ελλάδα ένας νέος Σόλων δύσκολα θα εμφανιστεί, καλόν είναι να εκλείψουν τουλάχιστον οι πανηγυρισμοί επειδή καταφέραμε να δανεισθούμε χθες με το υψηλότερο κόστος στην ευρωζώνη, με τις εγχώριες τράπεζες μάλιστα να απορροφούν μέρος των τίτλων του Δημοσίου, αφού πρώτα δανείστηκαν από το τελευταίο 28 δισ. ευρώ. Σαφώς και οι κινδυνολογίες περί χρεοκοπίας στον διεθνή Τύπο μοιάζουν άτοπες, αλλά η δαμόκλειος σπάθη μιας υποβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας που θα εκτόξευε το κόστος δανεισμού, υποθηκεύοντας περαιτέρω το μέλλον των επόμενων γενεών, δεν επιτρέπει εφησυχασμό.

mantik@dolnet.gr