Το ηλιέλαιο, τα ερωτήματα και ο εμπαιγμός

Στο «Βήμα» (6.6.08) ο κ. Τριπολίτης αναρωτιέται γιατί το ορυκτέλαιο αποκαλείται επιμολυσμένο και όχι νοθευμένο. Η νοθεία είναι μέθοδος αύξησης κέρδους. Στην περίπτωση του ηλιελαίου δεν είναι σίγουρο ότι το ορυκτέλαιο είναι πιο φθηνό από το ηλιέλαιο, άρα πώς έχουμε νοθεία;

Εκτός από το ρητορικό δίλημμα (επιμόλυνση ή νοθεία;), στο συνεχιζόμενο σκάνδαλο του επιμολυσμένου (με ορυκτέλαιο;) ηλιελαίου από την Ουκρανία παραμένουν ακόμη αναπάντητα τα εξής ερωτήματα:

1. Τι είδους ορυκτέλαιο είναι η επιμόλυνση (είναι απλώς παραφινέλαιο ή κάτι άλλο;);

2. Ποια είναι η συγκέντρωση του ορυκτελαίου;

3. Από ποιες εταιρείες ή στάδια της παραγωγής έχουν ληφθεί τα δείγματα όπου, σύμφωνα με το δελτίου του Τύπου της 16.5.08 του ΕΦΕΤ, βρέθηκε ορυκτέλαιο «σε διάφορες συγκεντρώσεις»;

Το εν λόγω δελτίο Τύπου του ΕΦΕΤ (16.5.08) είναι απλώς επιστημονικά κατάπτυστο, αφού είναι φανερό ότι σκόπιμα πλέον ο ΕΦΕΤ και το Γενικό Χημείο του Κράτους (ΓΧΚ) αποκρύβουν την επιστημονική αλήθεια. Διότι στη Χημεία των Τροφίμων δεν υπάρχει ο όρος «διάφορες συγκεντρώσεις». Και κάθε ανάλυση για να είναι πλήρης πρέπει να αναφέρει:

Α. Το σημείο και τον τρόπο δειγματοληψίας.

Β. Την ένωση που προκαλεί την επιμόλυνση, αλλά και τη συγκέντρωσή της.

Στον πλήρη εμπαιγμό της κοινής γνώμης που έχουμε όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ήλθε να προστεθεί και η ανακοίνωση της Εuropean Food Safety Αuthority (ΕFSΑ) [Corrigendum 29/05/081] όπου η ΕFSΑ, ακόμη και στις 29.5.08, δη λαδή έναν μήνα και έξι ημέρες μετά το πρώτο alert από τη Γαλλία (23.4.08), δεν έχει την επιστημονική ευθιξία να μας πει ξεκάθαρα ποιες ενώσεις είναι οι επιμολυντές… Κάνει λόγο για μείγμα κορεσμένων υδρογονανθράκων (ή αλκάνια, όπως είναι ο ακριβής χημικός όρος) με 25-30 άτομα άνθρακα, αλλά δεν μας δίνει την ακριβή τους δομή. Επίσης, κάνει αναφορά στα επίπεδα της επιμόλυνσης (7,3 g/kg σε αραφινάριστο δείγμα!) χωρίς, όμως, να μας πληροφορεί για τα επίπεδα της επιμόλυνσης σε έτοιμα τρόφιμα (π.χ., πατατάκια, μαγιονέζες, πραλίνες, σοκολάτες, μαργαρίνες)!

Είναι πλέον ολοφάνερο ότι οι ελληνικές αρχές παραβιάζουν την υποχρέωση ενημέρωσης του καταναλωτικού κοινού που προβλέπεται ρητά από το άρθρο 10 του ΕΚ 178/2002 ο οποίος έχει καταστεί Εθνικό Δίκαιο της Ελλάδας από την 1.1.2006.

Σύμφωνα με το άρθρο 10 του ΕΚ 178/2002 «όταν υπάρχουν βάσιμοι λόγοι υποψίας ότι ένα τρόφιμο ενδεχομένως ενέχει κίνδυνο για την υγεία του ανθρώπου ή των ζώων, ανάλογα με τη φύση, τη σοβαρότητα και την έκταση αυτού του κινδύνου, οι δημόσιες αρχές προβαίνουν στις κατάλληλες διαδικασίες ώστε να ενημερώσουν το ευρύ κοινό σχετικά με τη φύση του κινδύνου όσον αφορά την υγεία, παρέχοντας όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία για την αναγνώριση του τροφίμου ή του είδους του τροφίμου και καθορίζοντας τον κίνδυνο που ενδεχομένως αυτό ενέχει και τα μέτρα που λαμβάνονται ή που πρόκειται να ληφθούν για την αποφυγή, τη μείωση ή την εξάλειψη του κινδύνου αυτού». Επί 39 ημέρες (από 23.4.08 ως σήμερα 2.6.08) καμιά αρμόδια Αρχή (ΕΦΕΤ, ΓΧΚ) δεν μας έχει ενημερώσει για τη φύση του επιμολυντή (χημική δομή) και συνεπώς την τοξικότητά του, αλλά και για το ποια τρόφιμα πρέπει να αποφεύγουμε.

Ο ΕΦΕΤ με το δελτίο Τύπου της 21ης Μαΐου 2008 ανακοίνωσε ότι: «Ενημερώνουμε το καταναλωτικό κοινό ότι αποσύρεται άμεσα από την αγορά, με ευθύνη των επιχειρήσεων,το σύνολο του ραφιναρισμένου ή ακατέργαστου ηλιελαίου, ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης ή τον βαθμό επιμόλυνσης. (…) Διευκρινίζεται ότι για τα τρόφιμα που περιέχουν ηλιέλαιο έχει δοθεί εντολή για απόσυρση των τελικών προϊόντων, στα οποία έχει χρησιμοποιηθεί ηλιέλαιο ουκρανικής προέλευσης επιμολυσμένο με ορυκτέλαιο ως πρώτη ύλη,σε ποσοστό μεγαλύτερο του 10%,εκτός αν μπορεί να αποδειχθεί εμπεριστατωμένα (με ανάλυση ή με σχετικό ισοζύγιο μάζας) ότι η συγκέντρωση ορυκτελαίου σε αυτά είναι μικρότερη από 300 ppm.» Από την παραπάνω διατύπωση ακόμη και σήμερα, όμως, δεν είναι σαφές και ξεκάθαρο τόσο για τις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις όσο και για το καταναλωτικό κοινό ποια είναι αυτά τα προϊόντα που περιέχουν ηλιέλαιο ουκρανικής προέλευσης πάνω από 10%.

Και κάτι ακόμη: γιατί αποσύρεται άμεσα το σύνολο του ηλιελαίου από την αγορά, ενώ μόνο τα προϊόντα που περιέχουν ουκρανικό ηλιέλαιο πάνω από 10%; Και αν λάβουμε υπόψη μας ότι πολλά τρόφιμα περιέχουν ηλιέλαιο σε πολύ μεγάλα ποσοστά (ενδεικτικά, μαγιονέζα 78%, ταραμάς 50%, μαργαρίνες 51%-71%, πατατάκια 36%, πραλίνα φουντουκιού 19% και παιδικές σοκολάτες με γέμιση γάλακτος 15%), γιατί ο ΕΦΕΤ δεν αποσύρει και όλα αυτά τα «ύποπτα» τρόφιμα με περιεκτικότητα σε ηλιέλαιο (επιμολυσμένο ή μη) άνω του 10% παρά μόνο το σύνολο του ηλιελαίου;

Ολα τα παραπάνω ερωτήματα θα μείνουν φυσικά αναπάντητα και έτσι ο κ. Φώλιας έχει δίκιο που δήλωσε στις 4.6.08 από το βήμα της Βουλής ότι «θα ζήσουμε και άλλα διατροφικά σκάνδαλα». Από τους φύλακες, όμως, ποιος θα μας φυλάξει;

Ο κ. Ι. Ζαμπετάκης είναι Λέκτορας της Χημείας Τροφίμων και Επικεφαλής Επιθεωρητής (ΗΑCCΡ – ΙSΟ22000, ΙSΟ9001) στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών.