Oι δημοσκοπήσεις, ως γνωστόν, χρήζουν ερμηνείας. Αντί δηλαδή μιας αντικειμενικής απεικόνισης της πραγματικότητας, οι αριθμοί των δημοσκοπήσεων απεικονίζουν υποκειμενικές προσδοκίες.

Και οι υποκειμενικές προσδοκίες της κοινωνίας και των ατόμων, όπως αυτές αναδύονται από τις δημοσκοπήσεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα, μπορούν να συνοψιστούν σε δύο λέξεις: κοινωνικοοικονομική ανασφάλεια.

Ο φόβος για το αύριο είναι το κυρίαρχο συναίσθημα της κοινωνίας μας. Από τις δημοσκοπήσεις γίνεται φανερό ότι η εποχή της ουτοπίας τέλειωσε. Τα θαύματα που υποσχέθηκαν η Κεντροαριστερά και η Κεντροδεξιά δεν επαληθεύτηκαν.

Οι δεκαετίες του ΄80 και του ΄90, του εύκολου και γρήγορου πλουτισμού, του lifestyle και των yuppies έχουν παρέλθει. Ο σαρωτικός άνεμος των ιδιωτικοποιήσεων, από την Παιδεία ως την Υγεία και από τις τράπεζες ως τις δημόσιες επιχειρήσεις, έχει πλήξει το οικονομικό και εργασιακό status όχι μόνο των λαϊκών τάξεων αλλά και μεγάλου μέρους της μεσαίας τάξης.

Oι απογοητευμένοι πληθαίνουν, το μεταπολιτευτικό δικομματικό πολιτικό σύστημα κλονίζεται. Οι αλλαγές στα συναισθήματα και στις συμπεριφορές της κοινωνίας δημιουργούν στη χώρα ένα νέο ριζοσπαστικό πολιτικοκοινωνικό σκηνικό. Η διασφάλιση του εισοδήματος, η θέση εργασίας, οι κοινωνικές παροχές, η σύνταξη αναδεικνύονται ως θέματα ζωτικής σημασίας για τη συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων. Μια πιο διεισδυτική ματιά στα ποιοτικά στοιχεία των δημοσκοπήσεων (και εδώ και στις άλλες χώρες της Ευρώπης) δείχνει ισχυρή επιστροφή στο αίτημα για «περισσότερο κράτος». Η κατάρρευση της ΝΔ και του ΠαΣοΚ οφείλεται πρωτίστως στη διάσταση μεταξύ της προσφοράς πολιτικών που ευνοούν το ιδιωτικό, την αγορά, την εργασιακή απορρύθμιση και της ζήτησης της κοινωνίας για έλεγχο του κράτους στην οικονομία και στην αγορά και για διεύρυνση του δημόσιου τομέα.

Η πολιτική δεν είναι μόνο πρόβλημα προσώπων και επικοινωνιακών τρυκ. Οι καιροί αλλάζουν και μαζί τους αλλάζουν τα συναισθήματα, οι προσανατολισμοί, οι ανάγκες της κοινωνίας. Οποιος δεν τα καταγράψει, δεν τα αποκωδικοποιήσει, είναι πολιτικά χαμένος. Οι κοινωνικές συγκρούσεις, τα ταξικά συμφέροντα, η ανακατανομή του πλούτου, λέξεις-έννοιες politically incorrect, επιστρέφουν στην επικαιρότητα.

vmoulopoulos@dolnet.gr