Το μεγαλύτερο μέρος των πολιτικών αναλυτών αποφάνθηκε ότι το ΠαΣοΚ έχασε τις εκλογές γιατί απώλεσε τον λεγόμενο Μεσαίο Χώρο, τη δυναμική, μοντέρνα, ιδιωτικοποιημένη, εργασιομανή τάξη που εργάζεται και παράγει και ψήφιζε Σημίτη. Είναι μια θεωρία που υποστηρίζει ότι οι εκλογές κερδίζονται στο Κέντρο, σε εκείνον τον (μεσαίο) χώρο που απαρτίζουν ψηφοφόροι οι οποίοι αποφασίζουν να ψηφίσουν υπέρ του ενός ή του άλλου κόμματος όχι με ιδεολογικοπολιτικά κριτήρια ή ταξικά συμφέροντα αλλά στη βάση των συγκυριακών προγραμμάτων (αν ωφελούμαι ατομικά ή όχι) και των προσώπων που τα υποστηρίζουν. Αυτή η θεωρία υποστηρίζει ότι στις μέρες μας, όπου επικρατεί ο δικομματισμός (είτε κομματικός όπως στην Ελλάδα και στη Βρετανία, είτε παραταξιακός, όπως στην Ιταλία), δεν υπάρχει κεντρώο κόμμα αλλά μόνον κεντρώοι ψηφοφόροι οι οποίοι επιλέγουν κάθε φορά μεταξύ των δύο αντιπάλων παρατάξεων. Αντιπάλων μεν αλλά όχι ανταγωνιστικών, δεδομένου ότι είναι και οι δύο φορείς της ίδιας ουσιαστικά (κυρίαρχης στην εποχή μας) ιδεολογίας και διαφέρουν μόνο στις λεπτομέρειες, στον τρόπο εφαρμογής της. Η θεωρία, δυστυχώς για όσους την υποστηρίζουν, τελευταία διαψεύδεται στην κάλπη, όπως έδειξαν και οι τελευταίες εκλογές.

Οι δεκαετίες του ΄80 και του ΄90, του εύκολου και γρήγορου πλουτισμού, του lifestyle και των yuppies έχουν παρέλθει. Ο σαρωτικός άνεμος των ιδιωτικοποιήσεων, η αποδόμηση του κοινωνικού κράτους και η απορρύθμιση της εργασίας από την παιδεία ως την υγεία και από τις τράπεζες ως τις δημόσιες επιχειρήσεις έχουν πλήξει το οικονομικό και εργασιακό status ενός μεγάλου μέρους της μεσαίας τάξης. Η ρευστότητα ανακατεύει τα μεσαία στρώματα. Το περίφημο Κέντρο είναι μια κινούμενη άμμος με διαρκώς μεταβαλλόμενα όρια. Τα παιδιά των «νοικοκυραίων» νιώθουν στο πετσί τους τις νέες μορφές εκμετάλλευσης. Οι άνεργοι, οι συμβασιούχοι, οι μερικής απασχόλησης νέοι, οι απολυμένοι των 40 και 50 ετών είναι μεσαία στρώματα που η παγκοσμιοποίηση έχει ισοπεδώσει.

Και η Ιστορία μάς διδάσκει- ας θυμηθούμε τη Βαϊμάρη- πως όταν τα μεσαία στρώματα αισθάνονται ότι απειλείται το κοινωνικό και οικονομικό τους status στρέφονται προς τα δεξιά. Οπως προς τα δεξιά στρέφονται και τα λαϊκά στρώματα που η αγορά σπρώχνει εκτός εργασίας και κοινωνίας.

Εκτός και αν υπάρχει μια Αριστερά που μπορεί να τους πείσει ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός.

Η πολιτική ακόμη, ευτυχώς, είναι σύγκρουση, όνειρο, ελπίδα, πάθος, φανατισμός. Οποιος το αγνοεί κάνει λάθος. Και το πληρώνει.

vmoulopoulos@dolnet.gr