Με τον νόμο ο οποίος ψηφίστηκε πριν από λίγες ημέρες στη Βουλή, ο σημερινός υπουργός Υγείας θεωρεί ότι απέκτησε ένα εργαλείο για τις επικοινωνιακές φιλοδοξίες του. Ο προκάτοχός του, έπειτα από τις αλλεπάλληλες επικοινωνιακές εξαγγελίες οι οποίες όλες περιείχαν λέξεις όπως «μαχαίρι», «τάξη», «εξυγίανση», «νυστέρι» κτλ. στις προμήθειες, του παρέδωσε τη σκυτάλη της επικοινωνιακής διαχείρισης ενός πολύ σοβαρού προβλήματος, μαζί με τις ερασιτεχνικές σκόρπιες σκέψεις του λαϊκιστικού εντυπωσιασμού. Υστερα από τριάμισι χρόνια έκρηξης χρεών, σπατάλης και επιστροφής στους αναχρονισμούς του παρελθόντος, ο νέος νόμος, αν εφαρμοσθεί ποτέ, θα επιδιώξει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα με βαρύγδουπες εξαγγελίες όπως: συγκεντρωτικοί διαγωνισμοί από το υπουργείο για όλη τη χώρα και για όλες τις προμήθειες- ακόμη και για τα τρόφιμα και για τα είδη καθαριότητα- κάτι το οποίο, τουλάχιστον για τις τελευταίες, είναι ανέφικτο σε επίπεδο χώρας και είναι επόμενο ο εφοδιασμός να γίνεται από τις τοπικές αγορές.

Αλλά και στο σύνολο του υγειονομικού υλικού ένα μεγάλο μονοψώνιοθα αναζητήσει να προμηθευτεί από ένα μεγάλο μονοπώλιο. Ποιες θα είναι άραγε οι συνέπειες για τη λειτουργία της συγκεκριμένης αγοράς στις τιμές και στην ποιότητα των υλικών; Ενα πλήθος σημερινών φορέων του ΕΣΥ με άλλα αντικείμενα, θα εμπλακεί στη λειτουργία και υλοποίηση του συστήματος προμηθειών. Ακόμη αναφέρεται ρόλος και για την Τράπεζα της Ελλάδος, προκειμένου να δοθεί κύρος και σοβαροφάνεια στο εγχείρημα. Είναι προφανές πόση επίγνωση των παραπάνω και πόση σχέση έχουν με τη δημόσια διοίκηση οι συντάκτες του νόμου και ο υπουργός. Για την υλοποίηση του νόμου απαιτούνται περίπου 100 νέες προσλήψεις- ακόμη και υποδιοικητές προμηθειών στα μεγάλα νοσοκομεία- οι οποίες με όποιον τρόπο και να γίνουν θα αφορούν άτομα χωρίς γνώση και εμπειρία στον τομέα προμηθειών των νοσοκομείων. Αραγε από όσους ασχολούνται χρόνια τώρα στον τομέα αυτόν μέσα στα νοσοκομεία δεν μπορούν να βρεθούν και να επιλεγούν οι κατάλληλοι για τον σκοπό αυτό; Μια τεράστια γνώση και εμπειρία των σημερινών στελεχών πετάγεται για να αντικατασταθεί από ποιους; Η επικοινωνιακή προβολή του νόμου συνοδεύεται από έναν αριθμό εξοικονόμησης 500 εκατ. ευρώ. Από πού προκύπτει αυτό, για διαγωνισμούς που δεν έγιναν και μάλλον δεν θα γίνουν ποτέ. Με ένα σύστημα σοβιετικού συγκεντρωτισμού ο υπουργός θεωρεί ότι μπορεί να ελέγχει και να έχει την πολιτική ευθύνη, σαν αυτά τα ζητήματα να ήταν γεωγραφικά θέματα τα οποία λύνονται με την πλήρη κατάργηση της αποκέντρωσης του ΕΣΥ, την οποία έχει ήδη ξεκινήσει σε διοικητικό επίπεδο. Στο θέμα των χρεών των νοσοκομείων, τα οποία τα τελευταία δύο χρόνια αυξάνονται κατά 1,2 δισ. ευρώ τον χρόνο και στο μεγαλύτερο μέρος τους είναι χρέη των ασφαλιστικών ταμείων, ο νόμος υπόσχεται γρήγορη καταβολή, με ένα πλήρες ασαφές πλαίσιο. Αραγε γιατί το υπουργείο Οικονομικών δεν προχωράει και τώρα σε άμεση καταβολή των οφειλομένων στα ασφαλιστικά ταμεία, όπως π.χ. στον ΟΓΑ, και συντηρεί χρόνια τώρα την αλυσίδα των καθυστερημένων οφειλών.

Ακόμη και η προσπάθεια εφαρμογής του νόμου θα δημιουργήσει πολλαπλάσια προβλήματα, χωρίς να αντιμετωπίσει τα χρόνια προβλήματα, τα οποία όμως πράγματι αντιμετώπισε το νέο σύστημα προμηθειών, το οποίο καθιέρωσε ο Νόμος 2955/2001 της πρόσφατης μεταρρύθμισης και ήδη είχε αρχίσει να εφαρμόζεται από τα Περιφερειακά Συστήματα Υγείας της χώρας.

Με την κατάρτιση του Ενιαίου Προγράμματος Προμηθειών κάθε Περιφέρειας, τον έλεγχο και την έγκριση της σκοπιμότητάς του από το ΔΣ του ΠΕΣΥΠ, μπορούσαν να αξιολογηθούν και να συγκριθούν οι προτεινόμενες ποσότητες από τα νοσοκομεία του. Με τις ενιαίες προδιαγραφές οι οποίες θεσπίστηκαν από επιτροπές με επιλεγμένους διευθυντές κλινικών κατά κατηγορία υλικού και εγκρίνονται από το ΠΕΣΥΠ προκηρύσσονται οι συγκεντρωτικοί διαγωνισμοί. Η διενέργεια, η τεχνική αξιολόγηση, η ανάδειξη μειοδότη κτλ. γίνονται από το τμήμα προμηθειών του ΠΕΣΥΠ και τη μία επιτροπή με επιλεγμένα έμπειρα στελέχη του Περιφερειακού Συστήματος Υγείας. Μετά την απόφαση κατακύρωσης από το ΔΣ του ΠΕΣΥΠ και την υπογραφή της σύμβασης, τα νοσοκομεία παράγγελναν τις προγραμματισμένες ποσότητες υλικών, η ροή των οποίων- όπως και όλες οι λειτουργίες διεκπεραίωσης και διαχείρισης του Συστήματος Προμηθειών- παρακολουθούταν και υποστηριζόταν ηλεκτρονικά από ένα κατάλληλο λογισμικό που είχε δημιουργηθεί.

Ως το 2004 τα αποτελέσματα εφαρμογής του νέου συστήματος- ακόμη και στο ξεκίνημά του- μπορεί να θεωρηθούν εντυπωσιακά γιατί: α. αξιοποιήθηκε για πρώτη φορά η διαπραγματευτική δύναμη του Συστήματος Υγείας με τις μεγάλες ποσότητες και τις επαναλαμβανόμενες ανάγκες απέναντι στους προμηθευτές και σταμάτησε ο κατακερματισμός των προμηθειών β. με τις ενιαίες προδιαγραφές αποκτήσαμε ομοιόμορφη και καλύτερη ποιότητα υλικών, με σημαντικές μειώσεις στις τιμές. Για παράδειγμα στη Δυτική Ελλάδα, όπου οι συγκεντρωτικοί διαγωνισμοί εφαρμόσθηκαν για το σύνολο των υλικών, οι μειώσεις τιμών ξεπέρασαν και το 50%, ενώ ανάλογα αποτελέσματα υπήρξαν σε περιφέρειες όπως η Κρήτη, η Κεντρική Μακεδονία κτλ., για τους συγκεντρωτικούς διαγωνισμούς που πραγματοποίησαν στο ξεκίνημά τους. γ. διασφαλίστηκε η ομαλή ροή υλικών στα νοσοκομείαχωρίς τη συχνή προσφυγή σε εξωσυμβατικές προμήθειες- των οποίων οι Διοικήσεις πλέον δεν ασχολούνται με τα εξωτερικά προβλήματα της αγοράς, αφού παραγγέλνουν πλέον από έτοιμες και κοινές για όλα τα νοσοκομεία της Περιφέρειας συμβάσεις. Ασχολούνται μόνο με την αποτελεσματική χρήση και αξιοποίηση των υλικών και την καταπολέμηση της σπατάλης εντός του νοσοκομείου δ. Αναπτύσσονται ανταγωνιστικές λειτουργίες στην αγορά μεταξύ προμηθευτών και οι συγκριτικές τιμές μεταξύ ΠΕΣΥΠ παρέχουν δυνατότητες ελέγχου ε. Με την εφαρμογή και του αλληλόχρεου λογαριασμού μεσολαβούσης τραπέζης, που σημαίνει δανεισμό του νοσοκομείου για την έγκαιρη πληρωμή των προμηθευτών μέχρι να εισπράξει τα νοσήλια από τα ασφαλιστικά ταμεία- με διαδικασίες και όρους που είχαν καθορισθεί με το υπουργείο Οικονομικών-, οι τιμές μπορούσαν να μειωθούν ακόμη περισσότερο. Οι τεράστιες εξοικονομήσεις πόρων, η καλύτερη ποιότητα υλικών, η επιβολή της διαφάνειας και η καταπολέμηση της διαφθοράς σε έναν κρίσιμο τομέα επιτεύχθηκαν με την αξιοποίηση αυτού του εργαλείου της μεταρρύθμισης του 2000-2004 και την κοινή προσπάθεια πλήθους στελεχών του Συστήματος Υγείας τα οποία στρατεύθηκαν για την υλοποίησή της.

Ο κ. Σ. Θεοδωρόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς.