Η κατάσταση των ελληνικών πανεπιστημίων είναι άθλια. Περί αυτού δεν υπάρχει αμφισβήτηση. Τα γεγονότα που εδώ και αρκετά χρόνια λαμβάνουν χώρα στα πανεπιστήμια είναι η απόδειξη της ορθότητας της παραπάνω πρότασης. Αρθρογράφοι, σχολιαστές, δημοσιογράφοι, πολιτικοί και άλλοι έχουν περιγράψει και αναλύσει την παρούσα κατάσταση σε μεγάλη έκταση και για αρκετό καιρό. Αυτό που δεν έχει εξεταστεί όσο πρέπει είναι το ερώτημα σχετικά με το ποιος ή ποιοι ευθύνονται για την παρακμή του ελληνικού Πανεπιστημίου.
Οι συνήθεις απαντήσεις στο ερώτημα αυτό είναι ότι φταίει η κυβέρνηση (η παρούσα και οι προηγούμενες) ή / και ότι φταίει η κομματικοποίηση των φοιτητικών οργανώσεων. Οι απαντήσεις αυτές περιέχουν μεγάλη δόση αλήθειας. Πράγματι, ήταν σοβαρό λάθος της τότε κυβέρνησης να δώσει δικαιώματα διοικητικού χαρακτήρα στις κομματικές φοιτητικές οργανώσεις. Δεν έχω ακόμη καταλάβει με ποια λογική εδόθη στους φοιτητές δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές πρυτάνεων, κοσμητόρων, προέδρων κ.λπ. Παράλληλα οι κομματικές φοιτητικές οργανώσεις επεδίωξαν και κατάφεραν να αποκτήσουν δυνάμεις πέραν αυτής που η νομοθεσία τούς δίνει και να τη χρησιμοποιήσουν ως συντεχνιακό όπλο με καταστροφικά για το Πανεπιστήμιο αποτελέσματα.
Ωστόσο οι απαντήσεις αυτές δεν εξαντλούν το θέμα, διότι την κύρια ευθύνη για την άθλια κατάσταση των πανεπιστημίων μας την έχουν οι καθηγητές. Από τη φύση της λειτουργίας των πανεπιστημίων, η εξουσία στον πανεπιστημιακό χώρο ανήκει στους καθηγητές. Αυτοί είναι εκείνοι οι οποίοι, αδιαφορώντας για την ποιότητα των σπουδών και υποχωρώντας στις εξωφρενικές απαιτήσεις των κομματικών παραγόντων και παρατάξεων, έχασαν τον έλεγχο και περιορίστηκαν στο να παρακολουθούν ως παθητικοί παρατηρητές την καταστροφή του Πανεπιστημίου.
Οι καθηγητές είναι εκείνοι που ψηφίζουν για καθηγητές διάφορους ανίκανους και αγράμματους, που στη συνέχεια, ακριβώς λόγω της επιστημονικής τους ανυπαρξίας, καθίστανται όργανα εξωπανεπιστημιακών δυνάμεων. Οι καθηγητές είναι εκείνοι που προσφέρουν μαθήματα μίκυ μάους. Οι καθηγητές δίνουν πτυχία σε αγράμματους φοιτητές. Οι καθηγητές συναλλάσσονται με κομματικούς παράγοντες και φοιτητές για διάφορα ζητήματα, μεταξύ των οποίων οι εκλογές διοικητικών οργάνων. Οι καθηγητές, γενικά, ανέχονται και έμμεσα επιτρέπουν στους διάφορους παράγοντες να συμπεριφέρονται με τρόπο ανάρμοστο και να διαμορφώνουν το κλίμα μέσα στα πανεπιστήμια. Συνεπώς οι καθηγητές συνολικά έχουν την κύρια ευθύνη.
Οσοι ζουν και εργάζονται στο Πανεπιστήμιο ξέρουν ότι τα παραπάνω είναι αληθή. Υπάρχουν καθηγητές που ούτε ζουν ούτε εργάζονται στο Πανεπιστήμιο. Απλώς πληρώνονται από αυτό. Αυτοί φυσικά το αρνούνται.
Η άποψη ότι οι καθηγητές είναι υπεύθυνοι για την κατάρρευση του Πανεπιστημίου έχει μια σημαντική πρακτική συνέπεια. Η βελτίωση της κατάστασης δεν μπορεί να προέλθει παρά μόνο από τους ίδιους τους καθηγητές, δηλαδή από εκείνους που έχουν ταυτίσει την επαγγελματική τους ζωή με τη ζωή του Πανεπιστημίου, που ενδιαφέρονται γι’ αυτό και που έχουν τα κότσια, επιστημονικά, ηθικά και συναισθηματικά, να αντιδράσουν σθεναρά.
Ο κ. Θεόδωρος Π. Λιανός είναι καθηγητής της Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
