Μέρες που έρχονται, αισθάνεται κανείς σχεδόν ένοχος όταν δεν συμμετέχει στην εορταστική ατμόσφαιρα και την προγραμματισμένη χαρά. Είμαστε όλοι σχεδόν υποχρεωμένοι να ζήσουμε ένα είδος σχολικής έκθεσης με θέμα τα Χριστούγεννα, υμνώντας τις αρετές της οικογένειας και τη θαλπωρή του σπιτιού, ενώ ταυτοχρόνως πρέπει να μετρήσουμε στο τέλος της ημέρας τον βαθμό ευτυχίας που έχουμε κατακτήσει, χρησιμοποιώντας τους δείκτες με τους οποίους μας έχει εφοδιάσει η αγορά. Σε όσους λείπει η εορταστική έμπνευση, δεν πρέπει να ανησυχήσουν: η τηλεόραση έχει αναλάβει, όπως το κάνει κάθε χρόνο, να μας προσφέρει πακέτα διασκέδασης σε μηδενικές τιμές. Η πολιτεία οργανώνει την ευδαιμονία μας.


Και πολύ καλά κάνει. Οπως επίσης πολύ καλά κάνουμε και εμείς να γιορτάζουμε σε ένα ξέσπασμα χαράς, μήπως και ξεχάσουμε για λίγο την πραγματικότητα μέσα στην οποία ζούμε: για να μην παραφρονήσουμε από λύπη και αγανάκτηση θα τρελαθούμε στη χαρά. Το θέμα είναι να ερεθιστεί σε υψηλούς βαθμούς η φαντασία των ανθρώπων και να σκεπάσει με ένα πέπλο ευδαιμονίας την ανησυχία και την αγωνία στην οποία μας έχουν καταδικάσει να ζούμε κάθε ώρα της καθημερινής μας ζωής. Σε χώρες σαν τη δική μας – υπάρχουν όμως διαφορετικές; – όπου ο πλούτος είναι ο μοναδικός τρόπος να αισθανθεί ο καθένας πως είναι κάποιος, δεν είναι φυσικό ο πλουτισμός να αποτελεί το αντικείμενο του πόθου όλων; Επειδή όμως ο πλουτισμός ρυθμίζεται όλο και περισσότερο από αστάθμητους παράγοντες, ζούμε όλοι υπό το κράτος της αγωνίας και του τρόμου μήπως τυχόν και χάσουμε αυτό που έχουμε ήδη αποκτήσει. Στην αγωνία και τον τρόμο προστίθεται και ο φθόνος: μήπως ο διπλανός έχει αποκτήσει περισσότερα από μας; και τότε αρχίζει η ηθικολογία για τους έντιμους που είμαστε εμείς και για τους λιγότερο έντιμους που είναι οι άλλοι, που κέρδισαν περισσότερα. Ολο και συχνότερα, με πυκνότητα που ίσως θα έπρεπε να μας ανησυχήσει, ονομάζουμε την ευγενή αυτή άμιλλα ζωή.


Αυτή τη ζωή, που είναι διαρκής ταραχή, έχουν αναλάβει να ρυθμίσουν, με τη συνδρομή μας βεβαίως, οι πολιτικές δυνάμεις που εξουσιάζουν τη χώρα. Οχι πως οι πολιτικοί βρίσκονται, ήρεμοι, έξω από την παραζάλη που δημιουργεί ο στρόβιλος του κέρδους. Αντίθετα. Οπως το δείχνουν τα λόγια και οι πράξεις τους, το κύριο μέλημά τους είναι το ίδιο με το δικό μας: πώς θα κερδίσουν και πώς θα συντηρήσουν τα κέρδη τους. Οπως και εμείς έτσι κι αυτοί απολαμβάνουν τα κέρδη και τις επιτυχίες τους υπό το κράτος του τρόμου και καιροφυλακτούν, έτοιμοι να αρπάξουν τα αγαθά που τους στέλνει η τύχη. Εχουν όμως μερικά αισθητά πλεονεκτήματα σε σχέση με τους υπόλοιπους. Ενα από αυτά είναι ότι μπορούν να βοηθήσουν κάπως την τύχη στο αγαθοποιό έργο της. Πάρτε για παράδειγμα τον κ. Μαγγίνα, ο οποίος τελευταία, όπως είναι γνωστό, έχει εντείνει τον αγώνα του για τη μελλοντική ευμάρεια όλων. Ξεκίνησε, όπως είναι φυσικό και ανθρώπινο, από τη διασφάλιση της ευτυχίας στο εσωτερικό της οικογενείας του, πετυχαίνοντας έτσι να μας δείξει πόσο λίγο διαφέρει από μας, πόσο οικείος, πόσο προσιτός μπορεί να γίνει.


Ενα άλλο από τα πλεονεκτήματά τους είναι ότι έχουν πολλούς τρόπους να μας εγκλωβίσουν στο γαϊτανάκι της αβεβαιότητας. Ενα είναι σίγουρο, αν ακούσουμε τα λόγια τους: στο τέλος κανείς δεν θα χάσει, όλοι θα κερδίσουμε και θα βαδίσουμε θριαμβευτικά στη λαμπρή ευτυχία που μας περιμένει στο τέλος του δρόμου. Για να φτάσουμε εκεί όμως πρέπει να τρέχουμε συνεχώς όλοι, γιατί διαφορετικά κινδυνεύουμε να μείνουμε στάσιμοι, χάνοντας έτσι το τρένο του μέλλοντος. Εξάλλου το τρέξιμο, όπως το επισημαίνουν όλοι οι γιατροί, είναι ο καθοριστικός παράγων που θα μας εξασφαλίσει την υγεία, τώρα μάλιστα που το νερό που πίνουμε και ο αέρας που αναπνέουμε μολύνονται όλο και πιο επικίνδυνα.


Το τρίτο από τα πλεονεκτήματα των αρχόντων που μας κυβερνούν – αλλά το πλεονέκτημα αυτό το παραχωρήσαμε όλοι οι υπόλοιποι – είναι η περιφρόνηση με την οποία μας αντιμετωπίζουν. Με περισσή αυταρέσκεια και ακατάσχετη φλυαρία προκαλούν τη λογική μας, περιπαίζοντας ό,τι έχει απομείνει από την ευαισθησία μας. Το πράττουν και θα μπορούν να το πράξουν όσο είναι σίγουροι ότι δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν. Ασύδοτοι, με εξασφαλισμένη την ατιμωρησία, μπορούν να λεηλατούν τις ψυχές και τις ζωές μας και για την ώρα έχουν πετύχει αυτό που τους ενδιαφέρει: την απάθειά μας. Πώς να μην απολαύσουμε όλοι μαζί, μέσα στην καλή χαρά, τις ευλογημένες γιορτές των Χριστουγέννων; Καλή διασκέδαση, λοιπόν, και του χρόνου με υγεία.


Ο κ. Γεράσιμος Βώκος είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.