Στις μέρες μας, η κοινωνία ασφυκτιά από τις «τραυματισμένες» συλλογικότητες και την ολοσχερή απαξίωση της δημόσιας σφαίρας. Οι παραδοσιακές μορφές πολιτικής οργάνωσης απαξιώνονται, οι μορφές συλλογικής έκφρασης υποτιμώνται, οι κοινωνικές διεκδικήσεις υποχωρούν, ενώ αντίθετα κυριαρχεί η ιδιώτευση και περιθωριοποιούνται οι αδύναμοι, υπό τη διαρκή υποχώρηση του κοινωνικού κράτους.
Στην Ελλάδα, η δημοκρατική ευφορία της εθνικής μεταπολιτευτικής πολιτείας δεν κράτησε για πολύ. Η κρίση της πολιτικής εξουσίας άρχισε με την κρίση αξιοπιστίας των πολιτικών, εδραιώθηκε με την πολιτική αδιαφορία και απάθεια των πολιτών, για να ολοκληρωθεί με την πολιτική διαφθορά, την αθέμιτη διαπλοκή πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, καθώς και με την απαξίωση θεσμών, όπως η δικαστική εξουσία και η εκκλησία.
Η δημοκρατία των κλασικών προοδευτικών διακηρύξεων, σε συνθήκες διαπλοκής μεταλλάσσεται σε συναλλασσόμενη δημοκρατία, όπου η παραοικονομία, η παραπολιτική και η παραεξουσία διαβρώνουν την κοινωνία υπονομεύοντας τη συνοχή της και αποτρέπουν οποιαδήποτε πρόθεση πολιτικής συμμετοχής και ένταξης.
Υπάρχουν λύσεις; Ασφαλώς και υπάρχουν.
Απαιτείται δημοκρατική εξισορρόπηση των εξουσιών. Χρειάζονται δίκαιοι κανόνες που θα ισχύουν για όλους και θα εφαρμόζονται. Χρειάζεται διαφάνεια και δημοκρατικός έλεγχος.
Ενώ δύει η – παλαιάς κοπής – εθνική δημοκρατία, επείγει να σκεφτούμε σοβαρά τις παρεμβάσεις που θα εγκαθιδρύσουν στην Ελλάδα και στην Ευρώπη μια δημοκρατική δημόσια σφαίρα, όπου θα συζητούνται, θα αντιπαρατίθενται και θα διαμορφώνονται πολιτικές με ευρεία λαϊκή νομιμοποίηση και συμμετοχή. Η κρίση της πολιτικής, που συχνά συνδέεται με την κρίση των θεσμών της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, καθιστά επίκαιρο και κρίσιμο το ζήτημα της εισαγωγής νέων θεσμών και της ενίσχυσης και ενεργοποίησης υφιστάμενων θεσμών άμεσης δημοκρατίας. Η ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών στα κοινά είναι η μόνη λύση για την ενίσχυση της παραπαίουσας δημοκρατίας μας.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο θεσμός του δημοψηφίσματος, καθώς και η λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία φέρνουν πιο κοντά τους πολίτες στη διαδικασία λήψης συλλογικών αποφάσεων, εγγυώνται τη διαφάνεια, την υπεράσπιση του δημοσίου συμφέροντος και συμβάλλουν στην επαναφορά της εμπιστοσύνης των πολιτών στο πολιτικό σύστημα.
Στην ίδια κατεύθυνση λειτουργεί και ο θεσμός της λαϊκής νομοθετικής πρωτοβουλίας, όπου ένας αριθμός πολιτών μπορεί να υποβάλει στη Βουλή πρόταση νόμου και η Βουλή έχει την υποχρέωση να τη συζητήσει. Με αυτόν τον τρόπο το εκλογικό σώμα που αναδεικνύει τη Βουλή μπορεί να συμμετάσχει στη νομοθετική διαδικασία. Η σημερινή απάθεια και η απαξίωση της πολιτικής χρειάζονται ισχυρά αντίδοτα για την ενίσχυση της ίδιας της δημοκρατίας. Η αναγνώριση καθοριστικού ρόλου στο εκλογικό σώμα, όχι μόνο άπαξ της τετραετίας, αλλά και κατά τη διάρκειά της, η μετατόπιση δηλαδή με αυτόν τον τρόπο στην ίδια την κοινωνία ουσιαστικών εξουσιών και αρμοδιοτήτων σε ό,τι αφορά μείζονα ζητήματα για τη χώρα και τους πολίτες, μπορεί να δώσει και πάλι στην παραπαίουσα δημοκρατία το κύρος και την ισχύ που απορρέουν από τη συμμετοχή των πολιτών, δηλαδή από την ευρεία και διαρκή νομιμοποίηση.
Η σιωπηλή αποδοχή της κατάστασης είτε από τους «πρωταγωνιστές», με την αντίληψη ότι και έτσι συνεχίζουμε, είτε από τους πολίτες, με τη σκέψη ότι όλα είναι στημένα και φαύλα, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε μια κοινωνία ανερμάτιστη και αθωράκιστη. Οδηγούν στην παρακμή του συνόλου που δεν μπορεί παρά να τσαλακώνει και την ατομική πορεία. Μια κοινωνία που υποεκπροσωπείται είναι μια κοινωνία αδύναμη και ευάλωτη.
Η κυρία Μιλένα Αποστολάκη είναι βουλευτής του ΠαΣοΚ.
