Κατά την εβδομάδα που πέρασε, η δημόσια συζήτηση έπρεπε να κυριαρχείται από δύο μεγάλα θέματα: τη συζήτηση για τον προϋπολογισμό του 2007 και τη συζήτηση για την Παιδεία, στη Βουλή, σε επίπεδο αρχηγών.


Ωστόσο, πέρα από τα ρεπορτάζ και την αρθρογραφία στα σημερινά κυριακάτικα φύλλα των εφημερίδων, στο θέμα του προϋπολογισμού δεν αφιερώθηκε όλη την προηγούμενη εβδομάδα ούτε μία τηλεοπτική εκπομπή, ούτε ένα «παράθυρο».


Αναλογικά, για την Παιδεία υπήρξε μεγαλύτερη τηλεοπτική – ραδιοφωνική δημοσιότητα. Τα θέματα όμως που γοήτευσαν δεν ήταν τα πραγματικά προβλήματα και οι προτάσεις για την επίλυσή τους, αλλά εκείνα που εμφανίζονταν να δημιουργούν εσωκομματικά προβλήματα.


Είναι αδύνατον να μιλήσει κανείς για δημοκρατία χωρίς την έννοια της συμμετοχής του πολίτη. Αλλά η συμμετοχή προϋποθέτει την ύπαρξη του δημόσιου χώρου, τη δημόσια συζήτηση, την αντιδημιουργία στις σημερινές συνθήκες του ρόλου της Αγοράς και της Εκκλησίας του Δήμου.


Η οργάνωση ενός σύγχρονου δημόσιου χώρου διαβούλευσης στις σημερινές αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες είναι η λυδία λίθος, αν όχι της βιωσιμότητάς τους, οπωσδήποτε της ποιότητάς τους.


Συνήθως όλες οι ευθύνες επιρρίπτονται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, κυρίως τα τηλεοπτικά. Η κριτική είναι γνωστή: η τηλεόραση αναγορεύει το ασήμαντο σε σημαντικό, το δευτερεύον σε πρωτεύον, το ευτελές σε αντικείμενο αξίας. Η ενημέρωση υποκαθίσταται από την ψυχαγωγία και η ψυχαγωγία εξελίσσεται σε βαρβαρότητα.


Ολα αυτά είναι ενδεχομένως αληθή. Αλλά δεν είναι το πραγματικό πρόβλημα. Χτυπώντας τα μέσα ενημέρωσης για το επίπεδό τους είναι σαν να χτυπάμε, κατά την παροιμία, το «σαμάρι» και όχι τον αρχικό υπαίτιο.


Η ευθύνη για την αδυναμία διαμόρφωσης συνθηκών πραγματικού δημοσίου διαλόγου, όπου ο συμμέτοχος πολίτης γίνεται πραγματικά κυρίαρχος, βρίσκεται σε δύο, κυρίως, παράγοντες στην Ελλάδα.


Πρώτον, στην οργάνωση του πολιτικού συστήματος, από τη λειτουργία των κομμάτων και τη λειτουργία του Κοινοβουλίου, που επιτρέπουν τη συγκέντρωση κάθε πραγματικής εξουσίας στην εκάστοτε κυβέρνηση.


Η κυβέρνηση με τη σειρά της, αυτονομημένη από τον έλεγχο της Βουλής, απαλλαγμένη και από τον έλεγχο ακόμη και του κόμματος από το οποίο προέρχεται, έχει μόνο σύστημα αναφοράς τον Πρωθυπουργό. Ετσι ώστε το πολιτικό σύστημα να δεσμεύεται από την ίδια τη δομή του και να προβάλλει ως «κλειστό» σύστημα έναντι της κοινωνίας, την οποία όμως αντιπροσωπεύει και – υποτίθεται – την εντολή της υπηρετεί.


Ισης όμως σημασίας είναι ο δεύτερος λόγος που οδηγεί στην ανυπαρξία της σύγχρονης «Εκκλησίας του Δήμου», της μη ύπαρξης του δημόσιου χώρου διαλόγου, διαβούλευσης, συμμετοχής και συναπόφασης του πολίτη.


Στη χώρα μας η «κοινωνία των πολιτών», η άρθρωση δηλαδή των αυτόνομων από την κυβέρνηση και το κράτος συλλογικών θεσμών κοινωνικής εκπροσώπησης, είτε είναι ατροφική είτε διακρίνεται από συντεχνιακό κατακερματισμό, πρόσδεση και εξάρτηση από το κράτος.


Αρα, για να μιλάμε και να αποφασίζουμε ορθά, για τα καίρια και ουσιώδη, η πιο θεμελιώδης μεταρρύθμιση δεν είναι ο ονειδισμός των μέσων ενημέρωσης, αλλά η μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος και του κράτους, με παράλληλη ενδυνάμωση της «κοινωνίας των πολιτών».


Ο κ. Πέτρος Ευθυμίου είναι βουλευτής Β’ Αθηνών και συντονιστής Οικονομίας του ΠαΣοΚ.