ΠΡΙΝ από έξι μήνες, είχα σχολιάσει τις δηλώσεις του καινούργιου (τότε) αμερικανού πρεσβευτή στην Ελλάδα κ. Τσαρλς Ρις, που είχε το διπλωματικό τακτ να περάσει γενεές δεκατέσσερις τη χώρα μας, κατηγορώντας την για διαφθορά, για άστοχο φορολογικό σύστημα και για ελλείψεις στη δίωξη της τρομοκρατίας. Και είχα το θράσος να του υποδείξω και ν’ αποδείξω πως η δική του χώρα δεν έχει τίποτα να ζηλέψει απ’ τη δική μας, μια και, εκεί, η διαφθορά αποτελεί ατέρμονη χιονοστιβάδα (με πρωταθλητές των σκανδάλων, κορυφαίους αστέρες της κυβέρνησης Μπους), πως το δικό τους φορολογικό σύστημα είναι πολύ πιο άδικο απ’ το δικό μας, ελαφρώνοντας τους υπέρπλουτους και απομυζώντας τους μη προνομιούχους, και πως οι δικές τους μέθοδοι κατά της τρομοκρατίας – με τα Γκουαντάναμο και τα Αμπού Γκράι, τις απαγωγές από τη CIA και τα τελειοποιημένα βασανιστήρια – έχουν καταδικαστεί ακόμα και από τον χλιαρό ΟΗΕ για την παραβίαση του διεθνούς δικαίου, τη βαναυσότητά τους, ου μην και την αναποτελεσματικότητά τους1.


ΟΛΟΤΕΛΑ διαφορετική είναι η στάση άλλων συναδέλφων του κ. Ρις. Φυσικό, θα μου πείτε: η διπλωματική ευγένεια το επιβάλλει. Μόνο που, ώρες-ώρες και τόπους-τόπους, αυτή η ευγένεια φτάνει σε άλλου είδους ακρότητες και, τελικά, σε αφοπλιστικές ομολογίες.


Παράδειγμα, οι πρόσφατες δηλώσεις του πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Τουρκία κ. Ερικ Εντελμαν – δηλώσεις, που έσπευσε, φυσικά, να καταγράψει στην ιστοσελίδα της η τουρκική κυβέρνηση.


Εκεί, λοιπόν, ο Εξοχότατος δεν περιορίζεται να τονίσει πως οι ΗΠΑ θεωρούν την Τουρκία «μεγάλο σύμμαχο και φίλο και συνεταίρο». Προχωρεί σε πολύ βαθύτερες διαπιστώσεις και σε σπαραξικάρδιο λιβάνισμα:


«Οι ΗΠΑ εκτιμούν τη βοήθεια και τη φιλία της Τουρκίας στην υπεράσπιση των αξιών που συμμεριζόμαστε από κοινού… Υποσχόμαστε να υποστηρίζουμε την πορεία της Τουρκίας προς τους κοινούς στόχους μας… Οι διάδοχοι του Ατατούρκ… εξισορροπούν τη δημοκρατική διακυβέρνηση με το εθνικό συμφέρον»… Και αφού υποστηρίζει πυρίκαυστα την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, φτάνει στη χρυσή κορώνα: «H EE, αποδεχόμενη την Τουρκία ως μέλος της, αποκτά παγκοσμιότητα (sic), ενισχύει τις αξίες της για ανοχή και ειρήνη» (re-re-sic)2.


ΠΑΛΙΟΤΕΡΑ, πολύ παλιότερα, πιστεύαμε πως οι αξίες και οι στόχοι των ΗΠΑ ήταν η ελευθερία, η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα άλλα ιδεαλιστικά παρόμοια. Με τα χρόνια, ωστόσο, η εικόνα αυτή άρχισε ν’ αμαυρώνεται, όλο και περισσότερο. Οσο τράνευε σε πλούτο και δύναμη η υπερατλαντική δημοκρατία, τόσο πιο αμφιλεγόμενη γινόταν η προσήλωσή της στις αρχές που νομίζαμε πως αποτελούν το πολιτικό «πιστεύω» της – κάτι ξέρουμε κι εμείς, στην κώχη τούτη τη μικρή. Και να τώρα που έρχεται ο κ. Εντελμαν να διακηρύξει πως οι αξίες των ΗΠΑ και της Τουρκίας ταυτίζονται. Δηλαδή, πώς ακριβώς;


Τα «σουσούμια» της γειτόνισσας είναι πασίγνωστα, ακόμα και στους ιθαγενείς Παπούα: Στο εσωτερικό της, βαθύ έλλειμμα δημοκρατίας, αφού την πραγματική εξουσία την ασκούν όχι οι αιρετοί αντιπρόσωποι του «κυρίαρχου λαού», αλλά ο στρατός. Αδιάψευστη απόδειξη, οι πρόσφατες δηλώσεις του τούρκου υπουργού Εξωτερικών στην εφημερίδα «Radical», όπου ο κ. Γκιουλ ομολογεί με συγκινητική ειλικρίνεια και ευγνωμοσύνη πως «βρισκόμαστε σε συνεχή επικοινωνία με το Γενικό Επιτελείο, προτού κάνουμε οποιοδήποτε βήμα… κάθε μας βήμα ορίζεται από κοινού»3…


Σ’ αυτό το «κοινό βήμα» να οφείλεται άραγε ο καλπασμός των ατέλειωτων διώξεων κατά «αντεθνικών» δικαστών, εισαγγελέων, συγγραφέων, δημοσιογράφων… οι κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα «λευκά κελιά» και όλα τα άλλα μοσκομύριστα άνθη του τούρκικου δημοκρατικού μπαξέ;


Στις εξωτερικές σχέσεις, η Αγκυρα μας απειλεί ολοένα με «casus belli», αψηφώντας τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ, που απαγορεύει ρητά κάθε απειλή βίας (άρθρ. 2, παρ. 4). Και όχι μόνο δεν κάνει βήμα πίσω στο Κυπριακό και στις επεκτατικές βλέψεις της απέναντί μας αλλά, σε κάθε ευκαιρία, προβάλλει ιταμότατα καινούργιες αξιώσεις ιδιοκτησίας. Ετσι που δεν είναι διόλου απίθανα, αύριο-μεθαύριο, να διεκδικήσει και το λιμάνι της Ζέας και το Μικρολίμανο, επειδή άλλοτε είχαν τουρκόσπορα ονόματα, Πασαλιμάνι και Τουρκολίμανο…


ΤΑΛΕ κουάλε και φτυστές οι ΗΠΑ σ’ όλα τα μέτωπα.


Συνοπτική εικόνα των ατασθαλιών της κυβέρνησης Μπους, δίνει ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Τεμπλ της Φιλαδέλφειας δρ. Χέρμπερτ Σάιμον:


«H κυβέρνηση Μπους μιλάει για την εξάπλωση της δημοκρατίας στον κόσμο, τη στιγμή που ακυρώνει τις προσωπικές ελευθερίες και υπονομεύει τα θεμέλια της δημοκρατίας στις ΗΠΑ με τον Patriot Act, τις παρακολουθήσεις τηλεφωνημάτων και ηλεκτρονικών μηνυμάτων χωρίς άδεια εισαγγελέα, τις απαγωγές και τις παράνομες μεταφορές υπόπτων για τρομοκρατία, και τα βασανιστήρια»4. Και – θα προσθέταμε – με απειλές βίας (casus belli), απρόκλητους πολέμους, κατοχή «άτακτων» χωρών και κεραυνούς κατά των «εθνικών προδοτών»…


Δεν έχει, λοιπόν, άδικο ο κ. Εντελμαν που εξυμνεί τις «κοινές αξίες και στόχους» Αμερικής τε και Τουρκίας. Κατά που λένε, «Ομοιος τον όμοιο αγαπά, κι η κοπριά τα λάχανα». Στους αναγνώστες επαφίεται να κρίνουν ποιος είναι η κοπριά και ποιος τα λάχανα. Θυμίζω, μόνο, πως η δεύτερη τροφοδοτεί και λιπαίνει τα πρώτα…


………………………….


1. «Το κάρφος και η δοκός», «Το Βήμα», 18.12.2005. – 2. Διεξοδικότερα, σε γράμμα του αναγνώστη κ. Στ. Αθηναίου, «Το Βήμα», 1.7.2006. – 3. Βλ. «Το Βήμα», 16.6.2006. – 4. Διάλεξή του στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών. Ρεπορτάζ Ειρ. Μητροπούλου, «Το Βήμα», 27.5.2006.