ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ του Συντάγματος, λοιπόν… Νομίζω πως ελάχιστοι Ελληνες θ’ αμφιβάλλουν πως αυτή η ξαφνική σπουδή του Πρωθυπουργού δεν είναι παρά μια απόπειρα αντιπερισπασμού: ν’ αποσπάσει την προσοχή μας από τον κατακλυσμό συμφορών που μας έφερε η 22άμηνη νεοδημοκρατική διακυβέρνηση και των ακόμα μεγαλύτερων δεινών που θα μας φέρει τον ερχόμενο χρόνο, όπως οι ίδιοι οι κυβερνητικοί «πιονιέροι» ομολογούν.
Μέρες που είναι, όμως, ας διατηρήσουμε κάποια ψήγματα αισιοδοξίας: πως η αναθεώρηση λ.χ. θα είναι καρπός γενικής συναίνεσης των κομμάτων και πως θα γιατρέψει, όσο γίνεται, τα λάθη και τις παραλείψεις των προηγούμενων Συνταγμάτων. Ας επαφεθούμε, λοιπόν, στη γνώση και στη σύνεση των «πατέρων του έθνους» μας.
Για να τους εγκαρδιώσουμε, μάλιστα, θα κάνουμε σε όλους και στον καθέναν, ένα μικρό δώρο: την «προσωπογραφία» ενός πολιτικού έξοχου σε σοφία, ήθος και κύρος, όπως τη ζωγράφισαν χρωστήρες υπεράνω κάθε υποψίας. Με την ευχή, οι εθνοπατέρες μας να παραδειγματιστούν (όση αυτών δύναμις) από τα χαρίσματά του και να παραμερίσουν τις δικές τους αδυναμίες.
ΛΕΕΙ, λοιπόν, ο ένας «προσωπογράφος» για τον πολιτικόν εκείνον:
«…Επειδή είχε μεγάλη επιρροή (στον λαό) από το αξίωμά του και την ισχυρή του διάνοια, και επειδή ήταν φως φανερό σε όλους πως δεν μπορούσε να διαφθαρεί με χρήματα, συγκρατούσε το πλήθος χωρίς να τους αφαιρέσει την ελευθερία τους, και δεν άφηνε να τον παρασύρουν αυτοί, παρά τους οδηγούσε ο ίδιος, γιατί δεν κέρδιζε τη δύναμή του με άπρεπα μέσα και με ρητορεία που κολάκευε τις ορμές τους, αλλά μπορούσε, από τη μεγάλη εκτίμηση που του είχαν, να τους εναντιωθεί και να προκαλέσει και την οργή τους ακόμα…».
Γι’ αυτό, κι ο ίδιος εκείνος πολιτικός μπορούσε να λέει χωρίς κομπασμό:
«Είμαι φιλόπολις, αφοσιωμένος στην πολιτεία, και απολύτως αδέκαστος. Γιατί εκείνος που καταλαβαίνει (τα δέοντα) αλλά δεν μπορεί να τα εξηγήσει καθαρά, είναι στην ίδια μοίρα με όσους ούτε τα βάζουνε στο νου τους. Κι όποιος, έχοντας και τις δύο ικανότητες, όμως δεν έχει καλή προαίρεση προς την πολιτεία, αυτός δεν θα μιλήσει με την ίδια έγνοια για τις υποθέσεις της σαν να ‘τανε δικές του. Αλλά αν έχει ακόμα κι αυτό, αν αγαπάει δηλαδή την πολιτεία, μα δεν μπορεί ν’ αντισταθεί στον πειρασμό του κέρδους, τότε θα πουληθούν απ’ αυτόν όλα για το ένα τούτο»…
KAI ο άλλος «πορτραιτίστας» συμπληρώνει, πολύ αργότερα:
«…Ηταν αξιοθαύμαστος όχι μόνο για την επιείκεια και την πραότητα που τις διατήρησε μέσα σε τόσες δεινές περιστάσεις και τόσες μεγάλες αντιπάθειες, αλλά και για τον χαρακτήρα του: θεωρούσε πως το καλύτερο απ’ όλα τα χαρίσματά του ήταν ότι, αν και είχε τόσο μεγάλη δύναμη, ούτε από φθόνο ούτε από θυμό παρασύρθηκε ποτέ, ούτε μεταχειρίστηκε κανέναν απ’ τους εχθρούς του κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να μη μπορεί να συμφιλιωθεί αργότερα μαζί του…».
Και παραπέρα:
«…Οσοι, όταν εκείνος ζούσε, είχαν νιώσει βαριά τη δύναμή του που τους επισκίαζε, αμέσως μόλις εκείνος εξέλιπε και δοκίμασαν άλλους ρήτορες και δημαγωγούς, ομολογούσαν πως ουδέποτε υπήρξε συμπεριφορά μετριοπαθέστερη με μεγαλοπρέπεια και σοβαρότερη με πραότητα (όπως η δική του). H δύναμή του εκείνη – που προκαλούσε φθόνο και που (μερικοί) την αποκαλούσαν «μοναρχία» και «τυραννία» – αποδείχθηκε έπειτα πως ήταν σωτήριο στήριγμα της πολιτείας. Τόση διαφθορά και τόση κακότητα απλώθηκαν στα πολιτικά πράγματα (μετά τον θάνατό του), τις οποίες εκείνος, με τον τρόπο που κυβερνούσε, τις εξασθένιζε και τις περιόριζε, ώστε να μην μπορούν να εμφανίζονται και να γίνονται ολέθριες»…
ΕΥΚΟΛΟΜΑΝΤΕΥΤΗ, ελπίζω, η ταυτότητα του εικονογραφούμενου πολιτικού: ο αθηναίος Περικλής, φυσικά. Και προσωπογράφοι του, ο Θουκυδίδης1 και ο Πλούταρχος2. Πορτραίτα, εξαιρετικά επίκαιρα, άλλωστε, αφού μιλάνε για «διαφθορές», «χρηματισμούς», «ξεπουλήματα», «δημαγωγίες» και άλλα αμάραντα σαπρόφυτα…
Αυτονόητο, επίσης, πως δεν παράθεσα τα αποσπάσματα αυτά για να κάνω συγκρίσεις – που θα μπορούσαν να φτάσουν στα όρια της γελοιότητας. Θέλησα, μόνο, να θυμίσω τα χαρακτηριστικά ενός ηγέτη, που στάθηκε μεγάλος όχι με το σπαθί και το αίμα αλλά με τη σοφία, τον λόγο και την πειθώ του, στηριγμένες σε ανιδιοτελή έρωτα για την πολιτεία του.
Ολοι οι πολιτικοί δεν μπορούν, βέβαια, να είναι μεγάλοι. Μπορούν, όμως, και οφείλουν να μην είναι μικροπολιτικάντηδες, και μάλιστα όταν χειρίζονται μεγάλα προβλήματα, σχετικά με τη διαβίωση και την επιβίωση λαού και τόπου. Επικίνδυνα δεν είναι τόσο τα προβλήματα, όσο οι «λύσεις που τους δίνονται από ανίκανους ή και ανήθικους λύτες…
………………………………………………..
1. B, 65, 8 και B, 60, 5. Μετάφρ. Ελλης Λαμπρίδη, Γκοβόστης, 1962.- 2. Βίος, 39.
