ΔΙΝΕΙ και παίρνει, πάλι, ο λόγος για τη διαφθορά – τη διαφθορά, που δίνει άνομα για να παίρνει άτιμα. Στην προεκλογική περίοδο, η διαφθορολογία στάθηκε ο πολιορκητικός κριός της τότε Αντιπολίτευσης – στη μετεκλογική, είναι το πολυβολείο της αντιπολιτευτικής παράταξης. Ολοι κατηγορούν όλους (ακόμα και ενδοκομματικοί ενδοκομματικούς), έτσι που, αν πιστέψουμε κι εκείνους κι ετούτους, οι πάντες θύουν στον βωμό της, οι πάντες διαφθείρουν και διαφθείρονται, οι πάντες «τα πιάνουν κάτω απ’ το τραπέζι», κατά τη μοδάτη έκφραση. Και, αυτή η πάγκοινη πεποίθηση αποτελεί το βαρύτερο νόσημα κάθε πολιτείας.
ΓΙΑ για είμαστε δίκαιοι, όμως, το οικτρό αυτό φαινόμενο κάθε άλλο παρά ελληνική ιδιοτυπία είναι. Δεν υπάρχει σχεδόν χώρα, όπου να μην εκτοξεύονται κατηγορίες για διαφθορά των «κρατούντων – και, συχνότατα, να διαπιστώνονται με σεισμικό πάταγο.
Στα αυταρχικά καθεστώτα (μοναρχίες, δικτατορίες κλπ.) η διαφθορά είναι στοιχείο «εκ των ων ουκ άνευ», αφού μάλιστα κανένας υπήκοός τους δεν έχει τη δυνατότητα να μιλήσει και να καταγγείλει τις λαθροχειρίες (Χρειάζεται τάχα να ξαναθυμίσω την περιλάλητη ρήση του λόρδου Ακτον: «H εξουσία διαφθείρει, η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα»1;). Και στις δημοκρατίες, όμως, υπερανθεί και πολυκαρπίζει – μόνο που, σ’ αυτές, μαθαίνεται και στηλιτεύεται γρήγορα – χωρίς αυτό να σημαίνει πως τιμωρείται κιόλας.
Αν σχεδιάζαμε ένα γράφημα για την υδρόγειο, βάφοντας με κόκκινο τις χώρες όπου ενδημεί η διαφθορά, φοβάμαι πως μόνο η Αρκτική και η Ανταρκτική θα έμεναν λευκές – αν και δεν αποκλείεται, ακόμα και οι άσπρες αρκούδες και οι πιγκουίνοι να έχουν μολυνθεί απ’ το μικρόβιο… Ετσι, η γνωστή αρχή, «Ολα τα κράτη θεμελιώνονται στη βία», θα έπρεπε να συμπληρωθεί: «… και θεμελιώνουν τη διαφθορά»…
KAI, αυτό, από την αρχή της Δημιουργίας. Πρώτος διδάξας στάθηκε, βέβαια, ο Οφις (ο «φρονιμώτατος πάντων των θηρίων», κατά την Π. Διαθήκη), που «διέφθειρε» την Εύα, τάζοντάς της πως, αν αυτή και ο σύμβιός της φάνε το μήλο, θα γίνουν «ως θεοί» – ήγουν, θ’ αποκτήσουν όλη τη γνώση, όλη τη δύναμη και άρα όλη την εξουσία. Κι εκείνη, με τη σειρά της (το πρώτο «βαποράκι») «διέφθειρε» τον Αδάμ – και προκόψαμε όλοι…
ΑΠΟ τότε, τα «μήλα» δεν λείπουν από κανένα κεφάλαιο της Ιστορίας. Περιττό να μνημονεύσουμε τις αρχαίες (και νέες) αυτοκρατορίες, μονοκρατορίες, «μεγάλα βασίλεια», όπου η διαφθορά αποτελούσε «θεσμό». Αλλά και στη δημοκρατική Αθήνα, μια από τις γραφές (αγωγές, καταγγελίες σχετικά με το Δημόσιο) ήταν η απογραφή για κατάχρηση και πλουτισμό εις βάρος της πόλης. [Πού να φαντάζονταν οι αρχαίοι νομοθέτες πως, ύστερ’ από 25 αιώνες, μια άλλη «απογραφή» θα χαντάκωνε την ελληνική οικονομία, το ευρωπαϊκό κύρος μας και τη διεθνή πίστη μας με το πρόσχημα του «έντιμου απολογισμού»!]
Οσο για τη Ρώμη, ο ιστορικός του A´ π.X. αιώνα, Σαλλούστιος την εικονίζει επιγραμματικά: «Στη δημόσια ζωή, αντί ταπεινοφροσύνης [Ναι, ναι! Προφήτης ήταν;], ανιδιοτέλειας, τιμιότητας, επικρατεί αδιαντροπιά, διαφθορά, αρπακτικότητα»2… Και ο Βρούτος, στον σαιξπηρικό «Ιούλιο Καίσαρα» δεν διστάζει να πει στον συνεργό του, πατρίκιο Κάσσιο: «Λένε ότι σε τρώει κι εσένα η χούφτα σου κι ότι πουλάς τα αξιώματα σ’ ανθρώπους που δεν τα αξίζουν, για να παίρνεις χρήματα»3.
KAI η ευγενής αυτή παράδοση συνεχίστηκε ακατάβλητη στους αιώνες – μασκαρεύοντας την αναξιότητα σε άπεφθη αξία, τη λοβιτούρα σε υπεράνω υποψίας εντιμότητα, τη συσκότιση σε διαφάνεια, τη δημαγωγία σε απαράβατη εθνική αλήθεια και άμυνα. Και ανατρέποντας κάθε λογική, κοινωνική, ηθική τάξη:
«Αν εξουσίες, υπουργήματα, αξιώματα δεν αποκτιούνταν με τη διαφθορά… πόσοι δεν θα στέκουνταν όρθιοι που τώρα σκύβουν και προσκυνάνε, και πόσοι δεν θα πρόσταζαν αυτούς που τους προστάζουν τώρα!», λέει ο Πρίγκιπας της Αραγώνας στον σαιξπηρικό «Εμπορο της Βενετιάς»4.
ΚΟΙΝΟΣ τόπος είναι, άλλωστε, πως η διαφθορά αποτελεί νόσημα ακραία μεταδοτικό και μολύνει ολόκληρο το κοινωνικό σώμα: «Οταν ένας κακός μέσα στην πόλη ευτυχεί, γίνεται αιτία να διαφθαρούν και οι καλοί, γιατί παίρνουν παράδειγμα την εξουσία των κακών»5. Αλλο που δεν θέλουν, φυσικά, οι πρωθιερείς: όσο πιο διεφθαρμένος είναι ο «όχλος», τόσο πιο ακλόνητη γίνεται η βασιλεία των αρχιδιαφθορέων. Ενοχος ένοχον ου ποιεί… κι όλοι μαζί γαυριούν μέσα στον βόρβορο…
ΠΙΣΩ απ’ όλα αυτά, όμως, καραδοκεί η ειρωνεία – που κάθε άλλο παρά «τραγική» είναι στα μάτια όσων βρίσκονται έξω απ’ το «παιχνίδι».
Μπορεί η διαφθορά να μολύνει τα πάντα, αλλά μέσα της γεννιέται κι αργοσέρνεται το σκουλήκι που μιαίνει αυτή την ίδια. Ο διαφθείρων (δια)φθείρεται από τη δική του εξαχρείωση, η φαυλότητά του εκφαυλίζει κάθε του ίνα, η παραλυσία που σκορπά παραλύει και τα δικά του μέλη – ώσπου τελικά καταρρέει κι αυτός και καταβυθίζεται μέσα στον βούρκο των ανομημάτων του.
H παγκόσμια Ιστορία σφραγίζεται από το ανελέητο νομοτελειακό τρίπτυχο: άνοδος και ακμή – διαφθορά και παρακμή – πτώση και αφανισμός. Οι τυραννίες όποιου χρώματος, οι αυτοκρατορίες όποιου μεγέθους, αλλά και οι κάλπικες δημοκρατίες έχουν βιώσει αυτόν τον άτεγκτο νόμο, που δεν είναι απλός «τροχός της τύχης» αλλά φαρμακερός καρπός των δικών τους μιαρών πράξεων…
……………………………………..
1. Γράμμα στον Μ. Creighton, 5.4.1857. – 2. «Κατιλίνας», 3. – 3. Πράξη Δ´, Σκηνή 3. Μετάφρ. Κλ. Καρθαίου, Ικαρος 1953. – 4. Σαίξπηρ, «Εμπορος της Βενετιάς», Πράξη B´, Σκηνή 9. – 5. Ευριπίδης, στη χαμένη τραγωδία του «Γλαύκος», σε Στοβαίο, ME, 3.
