ΜΕΡΙΚΟΙ αναγνώστες με ρωτούν γιατί δεν έγραψα τίποτα σχετικά με την 60ή επέτειο από – και τους εορτασμούς για το τέλος του B’ Παγκοσμίου Πολέμου. «Πολύ περισσότερο – λένε – αφού είστε απ’ τους λίγους πια που έζησαν την τρομερή περίοδο από τον Μεσοπόλεμο του 1918-1939 ως τις «ειρηνικές» μέρες μας».
H πρώτη, εξωτερική, απάντηση είναι πως γράφτηκαν τόσο πολλά, από ιστορικούς και μη, για το θέμα αυτό, ώστε θεώρησα πως μια δική μου παρέμβαση περίττευε. H ουσιαστική απάντηση είναι πως, έχοντας ακριβώς ζήσει τα γεγονότα μισού αιώνα και συγκρίνοντάς τα, βρίσκω πως εκείνος ο πόλεμος και τούτη η ειρήνη δεν διαφέρουν και τόσο αναμεταξύ τους.
H KYPIA – και τραγικότερη – διαπίστωση είναι πως η ανθρωπότητα – και ειδικά, οι ιθύνοντές της – δεν διδάχτηκαν τίποτα σχεδόν από τον Αρμαγεδδώνα του 1939-1945. Ουδέν καινόν, βέβαια. Το γνωστό, απελπιστικό, απόφθεγμα του Χέγκελ ισχύει πάντα:
«Αυτό που μας διδάσκει η πείρα και η Ιστορία είναι πως οι λαοί και οι κυβερνήσεις δεν διδάσκονται ποτέ τίποτα από την Ιστορία1».
Για μιαν ακόμα φορά, τα εκατομμύρια νεκροί, οι χιλιάδες καταστρεμμένες πόλεις του Δεύτερου (όπως και κάθε) πολέμου δεν χρησίμεψαν διόλου στον συνετισμό της παγκόσμιας αφροσύνης.
TI προσδοκούσαμε, αλήθεια, όσοι βιώναμε την αποτρόπαιη εκείνη σύρραξη; Εναν ελεύθερο κόσμο, ειρηνικό, δημοκρατικό, δίκαιο, αλληλέγγυο, απαλλαγμένον απ’ τους εγκληματικούς ολοκληρωτισμούς και τα «οράματά» τους για καθυπόταξη της Οικουμένης.
Και τι πήραμε;
Παγκόσμιους πολέμους δεν ξαναζήσαμε, βέβαια – όμως, τα τέσσερα χρόνια της πολεμικής φρίκης αλλά και των ελπίδων, τα διαδέχτηκαν 40 χρόνια μακρόσυρτης αγωνίας, που ονομάστηκαν Ψυχρός Πόλεμος ΗΠΑ – ΕΣΣΔ, η «ισορροπία του τρόμου», που μπορούσε κάθε στιγμή να ανατραπεί και να μετατραπεί σε μια νέα, ολεθριότερη, Αποκάλυψη… Ταυτόχρονα, «χαρήκαμε» και «χαιρόμαστε» δεκάδες «μικρούς» πολέμους, διακρατικούς και εμφύλιους, όχι λιγότερο αιματηρούς και καταστροφικούς στο σύνολό τους…
… Οι παμφάγοι προφήτες της παγκόσμιας κυριαρχίας (τους) εξεμέτρησαν το ζην – αλλά τους ακολούθησε ο λυσσαλέος εξοπλιστικός ανταγωνισμός άλλων υπερδυνάμεων, που κατέληξε στην πλανηταρχία του ενός, αυτό το υπέρτατο στάδιο του αποχαλινωμένου καπιταλισμού…
… Ατομικές και πυρηνικές συγκρούσεις δεν πραγματοποιήθηκαν – αλλά η δαμόκλειος σπάθη της πυρηνικής απειλής κρέμεται αδιάκοπα πάνω απ’ τα κεφάλια μας, προπάντων τώρα που μεγάλες και μικρές Δυνάμεις επιδίδονται μανιασμένα στην ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, με στόχο τη χρήση τους, βέβαια…
… Απαλλαγήκαμε από τον παγκόσμιο πολεμικό τρόμο – αλλά βυθιστήκαμε στον διάχυτο καθημερινό τρόμο της φονταμενταλιστικής τρομοκρατίας…
… Ολοκαυτώματα δεν οργανώθηκαν – αλλά δεν έλειψαν, οι γενοκτονίες και οι μαζικές σφαγές (εθνικιστικές, ρατσιστικές, θρησκευτικές) με αμέτρητα άφταιγα θύματα. Οπως δεν στερηθήκαμε και τα κάθε είδους βασανιστήρια και στρατόπεδα, απολίτιστων και «πολιτισμένων» κατά πολιτισμένων και «απολίτιστων»…
… Οι απαίσιες χιτλερο-μουσσολινο-ιαπωνικές δικτατορίες κατατροπώθηκαν – αλλά δικτατορίες κάθε χρώματος, όχι λιγότερο ειδεχθείς, δεν έπαψαν να ξεφυτρώνουν σ’ όλες τις ηπείρους και, μάλιστα, με την «ανιδιοτελή» ευλογία των «ειρηνοποιών» του B’ Πολέμου… ενώ οι νοσταλγοί των μιαρών εκείνων καθεστώτων αλωνίζουν, προκαλούν και… ψηφίζονται…
… Ο σκοταδισμός των μεσοπολεμικών δικτατοριών που στραγγάλιζε τις τυραννούμενες χώρες έχει σκορπιστεί απ’ τους δαυλούς της νίκης – αλλά τη θέση του πήρε ένας νέος σκοταδισμός φανατισμών και φονταμενταλισμών, ακόμα πιο ζοφερός, αφού στηρίζεται στην τυφλή σωβινιστική και θρησκευτική πίστη…
… Φτιάξαμε τον ΟΗΕ για να θωρακίζει το διεθνές δίκαιο, τα δικαιώματα του ανθρώπου, την ειρηνική συνύπαρξη κλπ. – αλλά οι Χάρτες του και οι Διακηρύξεις του μένουν άγραφο χαρτί, που το ξεκουρελιάζουν από πάνω οι πολυδύναμοι και πολύφερνοι μπεχλιβάνηδες…
… Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, εμείς οι σκαπανείς του «brave new world» τον αφανίζουμε αναίσχυντα κάθε μέρα όσο κανένας πόλεμος δεν το κατόρθωσε, θυσιάζοντας αέρα, γη, θάλασσα, ποτάμια, δάση, τρόφιμα στην αχορτασιά των πλουτομανών…
ΓΙΑΤΙ ν’ απορούμε, λοιπόν, που οι νέοι μας νιώθουν ανασφαλείς, δύσπιστοι απέναντι στους ταγούς μας, ακόμα και φιλοχρήματοι2; Τι συμπέρασμα και τι δίδαγμα έχουν αποκομίσει από όσα εμείς οι «παλιότεροι» ζήσαμε, πράξαμε και (δεν) πράττουμε για να μην ξαναζήσουμε τα φοβερά πεπραγμένα μας;
Ο σαρδονικός Θερσίτης, στο σαιξπηρικό «Τρωίλος και Χρύσιδα», λέει και ξαναλέει: «Ολα είναι πόλεμος και λαγνεία». Εμείς «καλυτερέψαμε τη διδαχή»: Πόλεμος εναντίον εμψύχων και αψύχων – λαγνεία για το χρήμα, για την επικράτηση και την επιβολή με όλα τα μέσα… Το Παρελθόν μάς άφησε «μωρούς ωσάν και πρώτα», το Μέλλον το γκρεμίζουμε με ακόμα μεγαλύτερη μωρία… Το Χτες, ως γνώση, μας είναι άχρηστο, το Αύριο το καθιστούμε άχρηστο ως βίωση και συμβίωση. Και, το Σήμερα, ψυχαγωγούμαστε μ’ έναν Μακάβριο Χορό γύρω στο μνήμα που σκάβουμε ολοένα.
Ετσι, το τέλος του B’ Πολέμου που γιορτάστηκε τις προάλλες δεν ήταν παρά μια αρχή νέων δεινών χωρίς τέλος…
……………………………………………
1. Hegel. Φιλοσοφία της Ιστορίας, Εισαγωγή. – 2. Βλ. έρευνα του Τμήματος MME του Πανεπιστημίου Αθηνών, στα «Νέα», 26.5.05.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ. Στο άρθρο της περ. Κυριακής, η λέξη «αριστότεροι» έγινε «αριστερότεροι», αλλάζοντας το νόημα της φράσης. Περιττό να πω ότι το συγκριτικό «αριστότεροι» και το υπερθετικό «αριστότατοι» είναι ανύπαρκτα, αλλά κατασκευάζονται (πάλι) αρθρογραφική αδεία.
