H ΜΕΓΑΛΗ απορία πολλών ελλήνων πολιτών δεν είναι τόσο για τις αποκαλύψεις σχετικά με τη διαφθορά που ενδημεί σε διάφορους «σεπτούς» θεσμούς και δημόσιες υπηρεσίες. Ολοι μας ξέραμε, λίγο-πολύ, πως υπάρχουν κάποια «ακάθαρτα χέρια» σ’ αυτούς τους εξ ορισμού φρουρούς της θρησκείας, του δικαίου, της διοίκησης, της δημόσιας ασφάλειας. Ολοι μας είχαμε πληροφορηθεί για συγκεκριμένες περιπτώσεις επίορκων λειτουργών (του Υψίστου, της Θέμιδας, του κράτους) που, μερικές τους, είχαν τύχει και παταγώδους δημοσιότητας. Ουδέν καινόν… H απορία είναι, προπάντων, γιατί και πώς τώρα, γιατί και πώς όλα μαζί, σε όλους σχεδόν τους κλάδους των «εθνοφυλάκων» και των «θεοφυλάκτων» μας;
Την εξήγηση ίσως τη δίνει η «θεωρία του ντόμινου».
ΘΑ θυμάστε πως, στην αρχή του εμφύλιου πολέμου στο Βιετνάμ, κάποιοι πολεμοχαρείς αμερικανοί φωστήρες – για να δικαιολογήσουν την επέμβαση των ΗΠΑ στη μακρινή αυτή χώρα – είχαν λανσάρει τη θεωρία του ντόμινου. Ηγουν: «Αν το Νότιο Βιετνάμ έπεφτε στα χέρια των κομμουνιστών, όπως το Βόρειο, τότε όλες οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας θα γίνονταν κομμουνιστικές, όπως όταν πέσει ένα πιόνι του ντόμινου συμπαρασύρει και όλα τα άλλα».
H θεωρία εκείνη αποδείχτηκε απατηλή και λαθεμένη. Αλλά, στη δική μας περίπτωση, μάλλον βγαίνει σωστή κι αληθινή:
Αλλοτε, τα σκάνδαλα (καταχρήσεις χρημάτων, εξουσίας κτλ.) αποτελούσαν μεμονωμένα κρούσματα, στο εσωτερικό των θεσμών αυτών, και όταν καταγγέλονταν, τιμωρούνταν ή συγκαλύπτονταν. Τώρα – για πρώτη φορά – αποκαλύφθηκε πως όχι μόνο τα σκάνδαλα ήταν αρίφνητα αλλά και πως ανάμεσα στους θεσμούς αυτούς (για την ακρίβεια, ανάμεσα σε ουκ ολίγους εκπροσώπους τους) υπήρχαν «εκλεκτικές συγγένειες, διαπλοκές ενοχότατες, αλισιβερίσια σιχαμερότατα, που κανείς μας δεν υποψιαζόταν: αλισιβερίσια ανάμεσα σε κληρικούς και δικαστικούς, ανάμεσα σε ρασοφόρους και οπλοφόρους και – το πιο ανήκουστο – ανάμεσα σε υπερκόσμιους «αγίους» και σε αστέρες του υποκόσμου.
H αποκάλυψη ενός ατοπήματος οδήγησε στην αποκάλυψη όχι μόνο και άλλων αλλά και των διασυνδέσεων με «φιλικά» χωράφια και, από εκεί, στο ξεσκέπασμα απίστευτων αλληλένδετων ανομημάτων σε πλήθος λιβάδια της επικράτειας, από τα πιο περίβλεπτα ως τα πιο μολυσμένα βουρκοτόπια. Το ντόμινο που λέγαμε…
KAI ποια ήταν τα κίνητρα για όλα αυτά τα βδελύγματα; Την απάντηση την έδωσε ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος σ’ έναν απ’ τους λίγους σωστούς αφορισμούς του: «Ρίζα όλων των κακών είναι η φιλαργυρία, η φιληδονία και η φιλαυτία» (του προκαθημένου εξαιρουμένου). Τουτέστιν, ο πόθος του άνομου πλουτισμού… ο ερωτικός πόθος καταπιεσμένος ή καμουφλαρισμένος κάτω από «ιερά σχήματα»… η libido dominandi, ο πόθος της κυριαρχίας πάνω σ’ όλο τον θεσμό, πάνω σ’ όλη την κοινωνία και το κράτος, πάνω σ’ όλο τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία, ελλαδική και offshore… Ο ένας πόθος διασταυρώνεται με τον άλλον και, πολλές φορές – αυτή είναι η τερατώδης ιδιομορφία της σημερινής κρίσης – ζητούσαν χείρα βοηθείας όχι μόνο από εκπροσώπους άλλων θεσμών, αλλά ακόμα και από άτομα με μελανότατο ποινικό μητρώο.
Λειτουργοί «υπεράνω υποψίας», «πνευματικοί ταγοί», τηρητές και επιτηρητές του Δικαίου, χόρευαν χέρι-χέρι με φυγόδικους, καταχραστές, εμπόρους λευκού και μαύρου θανάτου, τον εμετικό χορό της απάτης, της απληστίας, της αλαζονείας, της ασέλγειας, χρησιμοποιώντας οι μεν τους δε για να διευκολύνουν, να υλοποιούν, να «αγιάζουν» τις βλέψεις τους, τις ορέξεις τους, τις διαστροφές τους. Δεν ήταν τυφλοί που οδηγούν τυφλούς και πέφτουν όλοι μαζί σε βόθρο – αλλ’ αντίθετα, εκλεκτοί ανοιχτομάτηδες και εκατονταδάχτυλοι και λαγνομανείς, που κυλίονταν ηδονιζόμενοι στον ιδίας κατασκευής βόθρο τους…
Τότε – όπως λέει ο παλιός λόγος, που μνημονεύει ο Θωμάς Ακινάτης – «Οταν διαφθαρούν τα άριστα, καταντούν τα χείριστα» («Corruptio optima pessima). Επειδή, σαν «άριστα» που είναι, γίνονται παράδειγμα διαγωγής για όλο το κοινωνικό σώμα. «Το ήθος της πόλης εξομοιώνεται με το ήθος των αρχόντων της» («Το της πόλεως όλης ήθος ομοιούται τοις άρχουσι»)1.
KAI ηθικός αυτουργός αυτού του εκφαυλισμού και της εξαχρείωσις των «αρίστων» (και του κοινωνικού συνόλου), η ατιμωρησία.
Τα ανομήματα αποσιωπούνται, αποκρύβονται, κουκουλώνονται, μπαίνουν στα αρχεία. Είτε από κάκιστα εννοούμενο «πνεύμα συναδελφικής αλληλεγγύης», esprit de corps, για να μην «εκτεθεί» όλος ο κλάδος… είτε από φόβο μην αποκαλυφθούν αδικήματα και άλλων λαμπηδόνων του σιναφιού… είτε με ωμή εξαγορά της συνείδησης των ταγμένων τιμωρών.
Ποιος δεν ξέρει ότι «Το δε αδικούντα μη διδόναι δίκην πάντων μέγιστον τε και πρώτον κακόν πέφυκεν» («Το μεγαλύτερο και πρώτο απ’ όλα τα κακά είναι να μην τιμωρείται ο ένοχος για τις κακές του πράξεις»)2.
Γιατί η ατιμωρησία όχι μόνο αποθρασύνει τους δράστες να συνεχίσουν μακάριοι το έργο τους, αλλά διδάσκει και σε άλλους να τους μιμηθούν μακαριότατοι… Οπερ γίνεται κατά κόρον παρ’ ημίν…
1. Ισοκράτης, Προς Νικοκλέα, 14.
2. Πλάτων, Γοργίας, 479D.
