Οσα συνέβησαν στη Μόσχα τις ημέρες αυτές κατά την επίσκεψη Ερντογάν αγγίζουν τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Ορισμένες αναλύσεις των ελληνικών MME περιέχουν υπερβολές που δεν μπορούν να βρουν ερείσματα στον φάκελο της επίσκεψης. Ωστόσο οι δηλώσεις Πούτιν για το Κυπριακό, αν και ασαφείς, προκαλούν ανησυχίες για πιθανολογούμενη στροφή της ρωσικής πολιτικής, η οποία επί σειρά δεκαετιών ως τώρα υπήρξε σταθερά υποστηρικτική της Κύπρου. Ο ρώσος πρόεδρος βλέπει ότι «τελευταία η Τουρκία δείχνει την ανεξαρτησία της με την πλήρη έννοια αυτής της λέξης και το κύρος της στη διεθνή σκηνή αυξάνεται σημαντικά». Δεν μπορούμε να ξέρουμε πόσο πραγματική ή ρητορική είναι η αναφορά στο «αυξανόμενο κύρος» της γείτονος αλλά, στον βαθμό που πιστεύει αυτό που λέει, το όποιο νέο κύρος της απορρέει από τις 17.12.2004.


H τοποθέτηση αυτή δοκιμάζει την παρ’ ημίν επιπολάζουσα θεωρία σύμφωνα με την οποία μια Τουρκία εντός της Ευρώπης θα καταστεί νομιμόφρων, δεν θα ασκεί βία ή απειλές βίας και εν γένει θα συμπεριφέρεται ως «Ευρωπαία». Τέτοια «ευρωπαία» Τουρκία εμείς δεν είδαμε. Αντίθετα, παρακολουθούμε πολλαπλασιασμό της επιθετικότητάς της. Δηλαδή, οι άλλοι τη βλέπουν αναβαθμισμένη, όπως και είναι, και εμείς τη φανταζόμαστε Ευρωπαία, όπως δεν είναι.


Είναι πασίγνωστο ότι τις διακρατικές σχέσεις τις προσδιορίζουν τα συμφέροντα και όχι οι φιλίες. Αλλά όλα έχουν όρια. Ο κ. Πούτιν ως ευφυής ηγέτης οφείλει εκτός των άλλων να διερευνήσει αν δύναται κανείς να δουλεύει όχι μόνο «δυσίν κυρίοις», που λέει η Γραφή, αλλά «τρισίν», με τρίτον εκείνον. Αλήθεια ο κ. Ερντογάν, χαϊδεμένο παιδί της Ουάσιγκτον και επίσης των μεγαλοευρωπαίων, τώρα χαϊδεμένο και των Ρώσων; Κάτι δεν βγαίνει στο τέλος… Εν τούτοις, με τα γνωστά ως τώρα στοιχεία δεν θα μπορούσε η επίσκεψη Ερντογάν να χαρακτηρισθεί θρίαμβος. Ασχέτως όμως αυτού, οποιαδήποτε κίνηση της Τουρκίας έχει άμεση ή έμμεση επίπτωση στα ζωτικά μας συμφέροντα. Είτε τα γεγονότα έχουν τις διαστάσεις που τους απεδόθησαν (ο τουρκικός Τύπος μίλησε για «συνάντηση ευρασιατικών γιγάντων!») είτε οπωσδήποτε μικρότερες και σχετικώς λογικότερες. Οσο κατεπείγον είναι ένα ισχυρό ελληνικό λόμπι στην Ουάσιγκτον για να απομυθοποιήσει το ψεύτικο μεγαλείο της Αγκυρας άλλο τόσο χρειάζεται ένα ελληνικό λόμπι και στη Μόσχα. Εκεί οι Τούρκοι λειτουργούν το δικό τους από 15ετίας. Εμείς; Αν το είχαμε, θα καταφέρναμε να αποδείξουμε με ρωσικούς όρους ότι τα μεσομακροπρόθεσμα συμφέροντα της μεγάλης αυτής χώρας, ενώ δεν συμπορεύονται με τα τουρκικά, συμπίπτουν με τα ελληνικά. Εδώ επιβάλλεται να λειτουργεί πάντοτε άγρυπνα ένα κέντρο παραγωγής πολιτικής το οποίο θα μελετά, αναλύει και διυλίζει όλα τα υπαρκτά αλλά και τα επερχόμενα ζητήματα.


Αν και στην Κύπρο ο πρόεδρος έχει αποσαφηνίσει ήδη ότι εννοεί λύση πάνω σε νέα βάση (και όχι αυτή του εκτρωματικού Σχεδίου Αναν), φαίνεται ότι η χαλαρή συχνή επανάληψη Ελλαδιτών και Κυπρίων τον καιρό αυτό «για λύση με βάση το Σχέδιο Αναν» αξιοποιείται τρομακτικά από τους Τούρκους. Είναι το επιχείρημά τους-καραμέλα.


H ρωσική ηγεσία πρέπει να αντιληφθεί ότι η Τουρκία είναι εξ ορισμού ανταγωνιστής της και όχι εταίρος της. Φυσικά δεν τρέφουμε αυταπάτες όπως εκείνες που έτρεφαν κάποτε οι προ του 1821 πρόγονοί μας («Ελπίζομεν και εις τα ξανθά γένη να μας γλιτώσουν / να ‘ρθουν από το Μόσχοβο να μας ελευθερώσουν!»). H ελληνική πλευρά όμως πρέπει τώρα να κινηθεί υπερδραστήρια προς Ρωσία, αξιοποιώντας κάθε έρεισμα, από το ομόδοξον ως και κυρίως το κοινό συμφέρον των δύο, των τριών ακριβέστερα κρατών. Θα χρειασθεί πιθανότατα ελληνική υπερπροσπάθεια για να μείνουν τα ρωσοτουρκικά ανταλλάγματα σε όσα ανακοινώθηκαν. Και να μην προχωρήσει η Ρωσία σε επαναπροσδιορισμό της όλης πολιτικής, με ακραία εκδοχή να φθάσει – άπαγε της βλασφημίας – σε άρση του βέτο για τη γνωστή έκθεση Αναν στο ΣΑ και όχι μόνο.


Χρωστούμε στον εαυτό μας και στον τόπο μας αφύπνιση, εγρήγορση και δράση!


Ο κ. Στέλιος Παπαθεμελής είναι βουλευτής και πρώην υπουργός.