H ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ σταυροφορία (σωστότερα: «δωροφορία», προσφορά δώρων) για τα θύματα της θεομηνίας στον Ινδικό είναι, φυσικά, ένα απ’ τα πιο παρηγορητικά, τα πιο αισιόδοξα, τα πιο ανθρώπινα (με την ευγενέστερη σημασία της λέξης) φαινόμενα των άγριων καιρών μας. Καιρών, όπου βασιλεύει η τυφλή εγωμανία, ο άκρατος ατομικισμός, η παχυδερμική συμφεροντολογία, ο ακόρεστος καννιβαλισμός. Μέσα σ’ αυτόν τον περιρρέοντα ζόφο, η εθελοντική στράτευση εκατομμυρίων απλών ανθρώπων για την ενίσχυση των αφανισμένων ατόμων και περιοχών δείχνει πόσο «χαρίεις είναι ο άνθρωπος όταν άνθρωπος είναι».1 (Αλλωστε, η λέξη «χαρίεις» δεν προέρχεται από το «χάρις» που σημαίνει και «δώρο»;)


ΩΣΤΟΣΟ γεννιέται μια απορία: γιατί μόνο εκεί, γιατί μόνο τώρα; Μήπως επειδή ήταν τόσο μεγάλη η καταστροφή, κι ο Εγκέλαδος και ο Ποσειδώνας (σήμερα αποκαλούμενος «τσουνάμι») εξόντωσαν 165.000 ανθρώπους, άφησαν εκατομμύρια άστεγους, ισοπέδωσαν πόλεις και χωριά, εξαφάνισαν νησιά ολόκληρα μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας;


Ομως (το μέγα «όμως): όχι μερικές ώρες αλλά χρόνια ατέλειωτα, όχι μερικές εκατοντάδες χιλιάδες αλλά εκατομμύρια εκατομμυρίων συνάνθρωποί μας, σ’ όλο τον πλανήτη, αργοπεθαίνουν από τη φτώχεια, την πείνα, τις αρρώστιες (όπως έγραφα στο άρθρο «Ομορφος κόσμος», 18.12.04), χωρίς κανένας να «ταράζεται» να τους βοηθήσει.


Ο ακραίος και ακαριαίος όλεθρος από σεισμούς και παλιρροϊκά κύματα είναι, προφανώς, πιο «εντυπωσιακός», πιο «συγκλονιστικός» (για να χρησιμοποιήσω λέξεις που «τσουνάμισαν» τα MME) από τη μακρόσυρτη δυστυχία, το αργό ξεψύχισμα, τον χωρίς τέλος αφανισμό δισεκατομμυρίων ανθρώπων – εικόνες που περνάνε πού και πού φευγαλέα στις μικρές οθόνες ή στις στήλες του Τύπου, μπρος στα αδιάφορα μάτια των ευτυχών άλλων. Ο αστραπιαίος εξολοθρεμός μάς τρομάζει, μας βάζει υποσυνείδητα στη θέση των θυμάτων και, ταυτόχρονα, μας «ανακουφίζει», υποσυνείδητα πάλι, που «δεν είμαστε εμείς εκεί». Ενώ ο μακροχρόνιος αφανισμός μυριάδων και μυριάδων δεν προκαλεί παρά μια στιγμιαία συμπόνια των εχόντων για τους μη έχοντες. Guarda e passa, βλέπε και πέρνα. H φτώχεια και η πείνα «δεν πουλάνε»…


ΤΟ τρισχειρότερο: Ολες οι καταστροφές που έχουν προκαλέσει τα στοιχεία της φύσης, τους τελευταίους αιώνες, στοίχισαν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και άλλα τόσα ερείπια. Αλλά είναι ασύγκριτα πολλαπλάσιοι οι θάνατοι και οι εξολοθρεμοί που προκάλεσαν οι ίδιοι οι άνθρωποι, μονάχα στον αιώνα που πέρασε. Πόλεμοι παγκόσμιοι, τοπικοί, εμφύλιοι, κατακτήσεις αποικιοκρατικές και μη, φανατισμοί και ρατσισμοί, γενοκτονίες και ολοκαυτώματα, τυραννίες, λιμοκτονίες, βασανιστήρια και όλες οι φιλάνθρωπες επινοήσεις του ανθρώπινου γένους έχουν αποδεκατίσει τον πλανήτη μας από αμέτρητα έμψυχα και άψυχα όσο όλοι οι κατακλυσμοί και καταποντισμοί μαζί. Και σ’ αυτά, ήρθε να προστεθεί η ανελέητη καταστροφή του περιβάλλοντος, που προμηνύει το «λαμπρότερο» μέλλον για τους επιγόνους μας…


ΩΡΑΙΑ και σεβαστή και ενθουσιαστική, η δωροφορία για να επουλωθούν οι πληγές της θεομηνίας στον Ινδικό. Αλλά οι ίδιοι δωρητές μένουν άλαλοι και άπραγοι μπρος σε ανθρωπομηνίες πολύ τρομερότερες, που πλήττουν δικαίους και αδίκους, ένοπλους και άοπλους σε απέραντο βάθος χρόνου.


Μόνο μερικές ανθρωπιστικές και φιλειρηνικές οργανώσεις υψώνουν, κάθε τόσο, φωνή, αλλά εις ώτα μη ακουόντων. Γιατί αν η φτώχεια και η πείνα «δεν πουλάνε», αντίθετα, οι πόλεμοι και οι άλλες ανθρωπομηνίες «πουλάνε» (και πολύ ακριβά) για όσους έχουν την τύχη να κατέχουν ηγεσίες και εξουσίες πολιτικές, στρατιωτικές, οικονομικές. Ο πόλεμος και τα παρόμοιά του είναι (ας μου επιτραπεί να «συμπληρώσω» τον Ηράκλειτο) «πάντων των κερδών πατήρ», όποιο κι αν είναι το ανθρώπινο τίμημα. Γι’ αυτό, άλλωστε, οι περισσότερες κυβερνήσεις και οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες φάνηκαν τόσο φειδωλές σε βοήθεια προς τα θύματα της πρόσφατης θεομηνίας – που δεν διαθέτουν ούτε πετρελαιοπηγές ούτε κρίσιμες γεωπολιτικές θέσεις.


ΑΛΛΩΣΤΕ, το ανθρώπινο κτήνος δεν παρέλειψε να δηλώσει την παρουσία του και στον τόπο του προχτεσινού ολέθρου: βιασμοί και απαγωγείς γυναικών και παιδιών, σωματεμπόριο και δουλεμπόριο, υπεξαιρέσεις της εξωτερικής βοήθειας, αμαύρωσαν αισχρά τη δωροφορία της παγκόσμιας κοινότητας.


Για ν’ αποδειχτεί, άλλη μια φορά, πως «ο άνθρωπος είναι ένα σκοινί τεντωμένο ανάμεσα στο κτήνος και τον υπεράνθρωπο – ένα σκοινί πάνω από μιαν άβυσσο».2


Και αφού υπεράνθρωποι δεν υπάρχουν, ας περιοριστούμε στον ρεαλιστικό λόγο του Εμερσον: «Οφείλουμε οι άνθρωποι υψηλότερη βοήθεια από τροφή και φωτιά. Στον άνθρωπο οφείλουμε τον άνθρωπο».3 Τον άνθρωπο που, αφού δεν μπορεί ν’ αντισταθεί στις θεομηνίες, ας αντισταθεί στις ανθρωπομηνίες…


…………………………….


1. Μένανδρος, σε Στοβαίο, E, 9-11. – 2. Νίτσε, Τάδε έφη Ζαρατούστρα, Πρόλογος, 4. – 3. Emerson, Society and solitude.