H αισχύλεια ρήση του τίτλου δυστυχώς δεν ισχύει για τη χώρα μας. H κοινωνία μας είναι έτσι οργανωμένη που σπάνια μαθαίνει από τα λάθη της. Ακόμη και αν τα λάθη αυτά μας οδηγούν σε καταστάσεις απόλυτου φιάσκου – διάφοροι μηχανισμοί μας οδηγούν στην εθελοτυφλία, στη μετάθεση των ευθυνών από τους πραγματικούς σε φαντασιακούς υπαίτιους της ήττας μας. Τίποτε δεν δείχνει πιο καθαρά την ανικανότητά μας να κάνουμε τα παθήματα μαθήματα από το Μακεδονικό και τη μορφή που η αναζωπύρωσή του παίρνει σήμερα.
* H βασική αιτία της ήττας
Οπως είναι γνωστό ένας σημαντικός αριθμός χωρών χρησιμοποιεί εδώ και χρόνια τον όρο «Δημοκρατία της Μακεδονίας» όταν αναφέρεται στην πΓΔΜ. Αυτό είναι για μας μια προφανής ήττα. Μια από τις πιο βασικές, αν όχι η πιο βασική αιτία αυτής της ήττας, οφείλεται λιγότερο στην ιστορική άγνοια, αχαριστία, απληστία κτλ. των «ξένων» και περισσότερο στο ότι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι κομματικές ηγεσίες και τα MME δεν έχουν πει την αλήθεια στον κόσμο. Δεν τολμούν δηλαδή – για ιδεολογικούς, ψηφοθηρικούς ή άλλους λόγους – να δώσουν στον μέσο άνθρωπο το μίνιμουμ της πληροφόρησης που είναι αναγκαία για τη διαμόρφωση μιας σοβαρής και υπεύθυνης στάσης πάνω σε θέματα που τον αφορούν άμεσα. Ετσι αφήνουν το πεδίο ελεύθερο σε φανατικές, εθνοκαπηλικές μειοψηφίες να διαμορφώνουν ανενόχλητες την κοινή γνώμη.
Ποια είναι η αλήθεια που αποσιωπήθηκε στο Μακεδονικό, αποσιώπηση που οδήγησε στο σημερινό αδιέξοδο; H αλήθεια αυτή έχει να κάνει με το ότι η Μακεδονία δεν είναι μόνον ελληνική – και αυτό για τον απλούστατο λόγο ότι πέρα από την ελληνική υπάρχουν άλλες δύο Μακεδονίες εκτός των ελληνικών συνόρων.
* Τι δείχνει η ιστορία
Συγκεκριμένα, τα στοιχεία που με αυτιστική εμμονή αρνούμαστε να λάβουμε υπόψη είναι τα εξής:
1. Μετά τους Βαλκανικούς και τον A΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο γεωγραφικός χώρος της Μακεδονίας μοιράστηκε σε τρία μέρη. H Ελλάδα πήρε το 53%, η Σερβία το 33% και η Βουλγαρία – ως η χώρα που έχασε στους πολέμους – το μικρότερο κομμάτι.
2. Οι δύο περιοχές που δεν προσαρτήθηκαν στην Ελλάδα, ήδη από το 1919 ονομάστηκαν από ξένους και έλληνες πολιτικούς, διπλωμάτες, ιστορικούς, γεωγράφους και δημοσιογράφους ως Νοτιοσλαβική Μακεδονία (ή Μακεδονία του Βαρδάρη) και Βουλγαρική Μακεδονία (ή Μακεδονία του Πιρίν). Βλέπε, για παράδειγμα, Εγκυκλοπαίδεια Ηλίου, Μακεδονικό Ζήτημα.
3. Το 1924, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και τη μαζική ανταλλαγή πληθυσμών, το δικό μας κομμάτι έγινε «ελληνικό» όχι μόνο λόγω μοιρασιάς αλλά και εθνογραφικά: δηλαδή, οι σλαβικές μειονότητες στην ελληνική Μακεδονία ήταν από τότε και παραμένουν ως σήμερα ασήμαντες. Αρα, μετά το 1924 δεν τίθεται στην ελληνική Μακεδονία σοβαρό θέμα μειονοτήτων, όπως στη Θράκη.
4. Μετά τον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με την ανοχή της Ελλάδας, ο χώρος που προσαρτήθηκε στη Σερβία το 1919 έγινε με το όνομα Μακεδονία μία από τις «Δημοκρατίες» της Σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας. Από τότε ως σήμερα οι κάτοικοι της περιοχής αυτής, στη μεγάλη τους πλειονότητα, μεγάλωσαν με την ιδέα ότι είναι Μακεδόνες.
5. Οταν υποστηρίζουμε στα συλλαλητήρια και αλλού ότι «η Μακεδονία είναι ελληνική» ή, ακόμη χειρότερα, ότι είναι «μία και ελληνική», κάθε λογικός άνθρωπος μπορεί να δώσει μόνο δύο ερμηνείες στο παραπάνω σλόγκαν: είτε ότι αγνοούμε αυτό που συνέβη το 1919 είτε ότι δεν παραδεχόμαστε τη μοιρασιά και άρα έχουμε σχέδια προσάρτησης των δύο μακεδονικών περιοχών που βρίσκονται αυτή τη στιγμή εκτός των ελληνικών συνόρων. Αρα, όταν οι πολιτικές και θρησκευτικές μας ηγεσίες όχι μόνον ανέχονται αλλά και προωθούν το σλόγκαν, δεν είναι καθόλου περίεργο το ότι οι ξένοι θεωρούν πως είτε παραλογιζόμαστε είτε έχουμε ιμπεριαλιστικές τάσεις έναντι των δύο άλλων, μη ελληνικών Μακεδονιών.
* Τα λάθη και οι δικαιολογίες
Οι παραπάνω ενημερωτικές παρατηρήσεις δεν μπορούν να αγνοηθούν με το επιχείρημα ότι τα Σκόπια παραλογίζονται, ότι ο σοβινισμός και αλυτρωτισμός τους έχει λάβει παρανοϊκές / γελοίες διαστάσεις κτλ. Παρ’ όλο που πράγματι τα Σκόπια παραλογίζονται, αυτός δεν είναι λόγος να παραλογιζόμαστε κι εμείς και να υποστηρίζουμε θέσεις που δεν ταιριάζουν σε μια χώρα με τη δική μας πολιτισμική παράδοση, μια χώρα που είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που έχει πίσω της δύο αιώνες κοινοβουλευτικής δημοκρατικής παράδοσης και η οποία μέσω των επενδύσεών της στην πΓΔΜ ελέγχει ένα σημαντικό κομμάτι της οικονομίας της.
Βέβαια, η πρόσφατη ενέργεια των ΗΠΑ με την οποία αναγνωρίζουν τα Σκόπια με το συνταγματικό τους όνομα είναι άστοχη και μονομερής. Αλλά αυτό δεν πρέπει να μας κάνει να ξεχάσουμε τα δικά μας λάθη (κυρίως την απόρριψη του Πακέτου Πινέιρο που εξασφάλιζε τη σύνθετη ονομασία) που μας οδήγησαν στο σημερινό αδιέξοδο. Τέλος, δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε την αμερικανική ενέργεια ως δικαιολογία για τη συνέχιση της παραπληροφόρησης του ελληνικού λαού, ένα μεγάλο κομμάτι του οποίου ακόμη και σήμερα εναντιώνεται στη λύση σύνθετης ονομασίας επειδή δεν γνωρίζει ότι υπάρχουν τρεις και όχι μία Μακεδονία.
Ο κ. Νίκος Μουζέλης είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στη London School of Economics.
