Οταν τον Δεκέμβριο του 1992, ως υπουργός Εθνικής Αμυνας, αποδέχθηκα, μετά από σκληρότατες διαπραγματεύσεις, τη νέα δομή του ΝΑΤΟ, το ΠαΣοΚ εξαπέλυσε εναντίον μου βιαιότατη επίθεση ότι δήθεν απεμπόλησα εθνικά δικαιώματα, με κύριο επιχείρημα ότι το αεροπορικό υποστρατηγείο, το οποίο ιδρύετο με τη συμφωνία εκείνη, δεν είχε όρια ευθύνης.
Είναι προφανές ότι η αιτίαση αυτή εξυπηρετούσε μόνο φθηνή αντιπολιτευτική τακτική. Διότι οι μετέπειτα κυβερνήσεις του ΠαΣοΚ δέχθηκαν να μην έχουν περιοχή ευθύνης ούτε το υποστρατηγείο του Τυρνάβου ούτε το συντονιστικό κέντρο αεροπορικών επιχειρήσεων (7 CAOC) στη Λάρισα, που δημιουργήθηκαν με τη συμφωνία του 1997.
H ανάλυση των τριών συμφωνιών (1992, 1997, 2003) που ακολουθεί θα επιτρέψει στον αναγνώστη να κρίνει ποιος υπερασπίστηκε αποτελεσματικά τα εθνικά μας συμφέροντα και ποιος τα απεμπόλησε.
* Συμφωνία του 1992
Οπως είναι γνωστό, το 1980, με την απόφαση επανένταξης της Ελλάδος στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, δεν ρυθμίστηκε το θέμα της επιχειρησιακής ευθύνης των στρατηγείων της Ελλάδος, με αποτέλεσμα αυτά να μην ιδρυθούν (πλην βεβαίως του ναυτικού, που προϋπήρχε).
Το 1992 η Υπουργική Επιτροπή του ΝΑΤΟ, λόγω της νέας δομής δυνάμεων, ενέκρινε την ίδρυση χερσαίου στρατηγείου στη Λάρισα με όρια ευθύνης όλον τον ελλαδικό χώρο, συμπεριλαμβανομένων και όλων των νησιών, νησίδων και βραχονησίδων. Ενώ ως τότε η νατοϊκή επιχειρησιακή ευθύνη περιελάμβανε μόνο μέρος του χερσαίου χώρου της Ελλάδος και από τα νησιά μόνο τη Θάσο, τη Σαμοθράκη και τη Λήμνο.
Επίσης με την ίδια απόφαση επιβεβαιώνετο η ύπαρξη του ναυτικού υποστρατηγείου με τις αρμοδιότητές του και ιδρύετο αεροπορικό υποστρατηγείο με όρια ευθύνης τα οποία θα καθορίζονταν σε μελλοντικές συζητήσεις. Υπήρχε, μάλιστα, ειδική ρύθμιση (παράγραφος 9α) η οποία εξασφάλιζε ότι τα όρια ευθύνης θα καθορίζονταν μόνον μετά από δική μας συγκατάθεση.
* Συμφωνία του 1997
H κυβέρνηση του ΠαΣοΚ, που προήλθε από τις εκλογές του 1993, άφησε δυστυχώς ανεκμετάλλευτο το δεκαπεντάμηνο, εντός του οποίου προεβλέπετο η ενεργοποίηση των στρατηγείων, διότι άλλα είχε εξαγγείλει προεκλογικά, αλλά και διότι φοβήθηκε το ενδεχόμενο «πολιτικό κόστος». Παράλληλα όμως η τουρκική πλευρά, που είχε συνειδητοποιήσει πόσο συμφέρουσα για την Ελλάδα ήταν η συμφωνία του 1992, εκμεταλλεύθηκε το γεγονός αυτό, με αποτέλεσμα η συμφωνία εκείνη να μην εφαρμοσθεί ποτέ. Ετσι φθάσαμε στη συμφωνία του 1997, η οποία είναι σαφώς δυσμενέστερη από την προηγούμενη, αφού δεν διασφαλίζει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Διότι διαφέρει, εκτός των άλλων, και σε δύο βασικά σημεία: Πρώτον, αντί του ενός στρατηγείου και των δύο υποστρατηγείων που προεβλέποντο με την προηγούμενη απόφαση ιδρύθηκε ένα μόνο υποστρατηγείο και ένα κέντρο αεροπορικών επιχειρήσεων (7 CAOC) στη Λάρισα, χωρίς περιοχή ευθύνης και τα δύο. Εξίσου σημαντικό όμως είναι ότι οι αεροναυτικές επιχειρησιακές αρμοδιότητες μεταφέρθηκαν στο νατοϊκό στρατηγείο που εδρεύει στη Νάπολη της Ιταλίας (στο Afsouth), ο αμερικανός διοικητής του οποίου θα καθόριζε κατά περίπτωση περιοχή ευθύνης για τα CAOCs της Ελλάδας και της Τουρκίας, ενώ για όλες τις υπόλοιπες χώρες (Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία) καθόρισε αμέσως τα αντίστοιχα FIR.
* Συμφωνία του 2003
H νέα δομή του ΝΑΤΟ, στην οποία συμφώνησε ο έλληνας υπουργός Εθνικής Αμυνας, αποτελεί βαριά ήττα της χώρας μας με επιπτώσεις στα εθνικά μας συμφέροντα. Διότι η Τουρκία αναλαμβάνει το μοναδικό σε ολόκληρη τη νότια πτέρυγα αεροπορικό στρατηγείο, το οποίο μεταφέρεται από τη Νάπολη στη Σμύρνη και στο οποίο ανατίθεται ο επιχειρησιακός έλεγχος του εναέριου χώρου του Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένου και του FIR Αθηνών. Κι αυτό για πρώτη φορά από το 1952, όταν η Ελλάδα έγινε μέλος του ΝΑΤΟ. Ακόμη η Ελλάδα «έχασε» το χερσαίο υποστρατηγείο του Τυρνάβου. Και έτσι είναι η μόνη χώρα που έμεινε χωρίς κανένα στρατηγείο. Παρά ταύτα ο κ. Παπαντωνίου θριαμβολογεί. Και υποστηρίζει ότι διατηρήσαμε το κέντρο αεροπορικών επιχειρήσεων της Λάρισας (7 CAOC). Δυστυχώς όμως η αλήθεια διαψεύδει τον κ. υπουργό. Διότι ασφαλώς γνωρίζει το έγγραφο του Ελληνα Πρέσβη στο ΝΑΤΟ (Φ 5513/122/ΑΣ7019/28.10.2002), που μεταφέρει τις νατοϊκές θέσεις ότι «τα CAOCs είναι άχρηστα και προβληματικά» και ότι θα «καταργηθούν».
Γνωρίζει ακόμη ο κ. Υπουργός ότι το CAOC Λάρισας έχει ρόλο και αρμοδιότητες μόνο σε περίοδο ειρήνης. Οσον αφορά το «Κέντρο ναυτικών αποστολών αποτροπής», με ρόλο τις «αντιτρομοκρατικές αποστολές στη Μεσόγειο και τις σχετικές εκπαιδεύσεις» το οποίο απέκτησε η χώρα μας, η αλήθεια είναι ότι δεν πρόκειται για στρατηγείο, όταν δε ιδρυθεί θα είναι ένα απλό εκπαιδευτικό κέντρο, που θα χρηματοδοτείται μάλιστα από εθνικούς πόρους.
Ο κ. Ιωάννης M. Βαρβιτσιώτης είναι βουλευτής, τέως υπουργός Εθνικής Αμυνας, πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής».
