Στις ΗΠΑ η οργάνωση της κοινωνίας αποδίδει πρωταρχικό ρόλο στο άτομο. Αυτό σημαίνει ότι κυριαρχούν οι οικειοθελείς ανταλλαγές και το κράτος με τις υπηρεσίες του λειτουργεί επικουρικά προσφέροντας τις συνήθεις υπηρεσίες εθνικής άμυνας, δικαιοσύνης, κοινωνικής πρόνοιας κτλ. Χάρη δε στον σεβασμό με τον οποίο αντιμετωπίζουν τις συνταγματικές ρυθμίσεις που νομοθέτησαν οι θεμελιωτές της δημοκρατίας τους πριν από 200 χρόνια δεν μπήκαν ποτέ στον πειρασμό να επιτρέψουν στην αστυνόμευση, είτε σε ομοσπονδιακό είτε σε πολιτειακό επίπεδο, να κυριαρχήσει επί των θεσμών του ατομοκεντρικού τους πολιτισμού. Αυτό όμως που απέφυγαν επί τόσες δεκαετίες, και μάλιστα πολλάκις κάτω από αντίξοες συνθήκες (βλέπε μακαρθισμό), ίσως εξαναγκαστούν τελικώς να το κάνουν κάτω από την αόρατη απειλή της τρομοκρατίας. Αυτό λοιπόν που προτίθεμαι να υποστηρίξω πιο κάτω είναι ότι ο ΟΗΕ αυτοκτόνησε γιατί τα κυρίαρχα μέλη του Οργανισμού δεν αντιλήφθηκαν τη σοβαρότητα του διλήμματος που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ να κλειστούν στον εαυτό τους και να αλλάξουν σύστημα αξιών ή να κυνηγήσουν τους τρομοκράτες όπου τους οδηγούν οι πληροφορίες τους.
Αρχικώς μάθαμε για περιπτώσεις αμερικανών πολιτών αραβικής καταγωγής οι οποίοι μπήκαν στο στόχαστρο των υπηρεσιών ασφαλείας. Επειτα αντιληφθήκαμε ότι η καχυποψία άρχισε να εξαπλώνεται στις γειτονιές, στα σχολεία και στους χώρους εργασίας. Μάλιστα η εξέλιξη αυτή θεωρήθηκε από την κυβέρνηση τόσο σοβαρή ώστε ο ίδιος ο πρόεδρος αναγκάστηκε να προτρέψει τους συμπατριώτες του να μην εγκαταλείψουν την πατροπαράδοτη συμπεριφορά φιλίας και ανοχής προς όλους τους Αμερικανούς, ανεξάρτητα από την προέλευση, το χρώμα ή τη θρησκεία τους. Στη συνέχεια ήλθαν στη δημοσιότητα οι υπερβολές των αρχών κατά την κράτηση των αφγανών κρατουμένων στη βάση Γκουαντανάμο. Και τελευταία νομοθετήθηκε η ίδρυση Υπηρεσίας Εσωτερικής Ασφάλειας (Homeland Security Office) με στόχο να παρακολουθεί δυνητικούς τρομοκράτες και να αποτρέπει τις ενέργειές τους.
Ολες αυτές οι αποκλίσεις από τον αμερικανικό τρόπο ζωής, καθώς και οι ρητές αναφορές επισήμων παραγόντων ότι η τρομοκρατία αποσκοπούσε στην αποσταθεροποίηση της επικρατούσας τάξης, σηματοδοτούσαν ξεκάθαρα το δίλημμα των ΗΠΑ στο οποίο αναφέρθηκα. Πλην όμως οι μεγάλες δυνάμεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν το αντελήφθησαν. Το αγνόησαν ακόμη και όταν οι ΗΠΑ δήλωναν ανοιχτά ότι ετίθετο θέμα περί του τρόπου ζωής τους και ότι γι’ αυτό είχαν αποφασίσει να κυνηγήσουν τους τρομοκράτες και όσους τους συμπαραστέκονται σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της γης. Ετσι θεώρησαν ότι η αμερικανική κυβέρνηση μπλοφάρει και με τη συμπεριφορά τους την εξανάγκασαν να πάει σε πόλεμο παρακάμπτοντας τον ΟΗΕ.
Τι θα γίνει από εδώ και πέρα είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Ισως οι σύμμαχοι ως νικητές του πολέμου που βρίσκεται σε εξέλιξη να ζητήσουν την αλλαγή των κανόνων των ψηφοφοριών στα διάφορα όργανα του ΟΗΕ ώστε να αντανακλάται πιο αντιπροσωπευτικά η οικονομική και στρατιωτική δύναμη των μελών. Ισως πάλι ο προσανατολισμός του Οργανισμού να αλλάξει ριζικά και να επικεντρωθεί περισσότερο στην αντιμετώπιση ανθρωπιστικών κρίσεων παρά στη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης. Πάντως η κατάσταση που επικρατούσε, να λαμβάνονται αποφάσεις και να μην υπάρχουν μηχανισμοί επιβολής τους, δεν μπορούσε να συνεχιστεί, ιδιαίτερα σε έναν κόσμο με διαφορετικές ανοχές στην τρομοκρατία.
Ο κ. Γεώργιος Κ. Μπήτρος είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
