Εστω ότι στην αγορά ενός προϊόντος δραστηριοποιείται μόνο η επιχείρηση Α. Ακόμη ας υποθέσουμε ότι μαθαίνει ότι μια άλλη επιχείρηση, Β, προτίθεται να εισέλθει στην αγορά. Τέλος, εν όψει αυτής της πληροφορίας, ας υποθέσουμε ότι η Α επιθυμεί να αποτρέψει τη Β να εισέλθει. Πώς θα μπορούσε να το επιτύχει; Η απάντηση ξεκινάει από τη σκέψη ότι η Α πρέπει να κάνει στη Β μια αξιόπιστη απειλή. Δηλαδή μια απειλή η οποία να πείσει τη Β ότι, αν εισέλθει, η Α θα πραγματοποιήσει την απειλή της, με αποτέλεσμα να μην επιτύχει τους στόχους της. Οπότε το θεμελιώδες ερώτημα που προκύπτει είναι πώς μπορεί η Α να απειλήσει τη Β αξιόπιστα;
Η αξιοπιστία της απειλής έχει να κάνει με τις επιπτώσεις της εισόδου της Β επί των κερδών της Α. Γι’ αυτό, έστω ότι η είσοδος της Β μειώνει τα κέρδη της Α. Σε αυτή την περίπτωση η απειλή είναι από μόνη της αξιόπιστη γιατί η Β θα περιμένει την Α να αντιδράσει οπωσδήποτε προκειμένου να προφυλάξει τα κέρδη της. Αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο όταν η είσοδος της Β αυξάνει τα κέρδη της Α γιατί, ας πούμε, διευρύνεται η αγορά συνολικά. Ο λόγος είναι ότι θα ήταν εντελώς αβάσιμο εκ μέρους της Β να πιστέψει ότι η Α θα ακολουθήσει, αφού μια τέτοια κίνηση θα συνεπαγόταν τη μείωση των κερδών της. Ως εκ τούτου, αν η Α επιθυμεί να κάνει την απειλή της αξιόπιστη πρέπει να πείσει τη Β ότι θα αντιδράσει, ακόμη κι αν αυτό φαίνεται παράλογο. Συνεπώς, αν με λόγια και με πράξεις η Α κάνει τη Β να πιστέψει ότι πραγματοποιεί όσα λέει «ανεξάρτητα από το κόστος», τότε η Β μπορεί να μην εισέλθει και η Α να επιτύχει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα χωρίς να χρειαστεί η υλοποίηση της απειλής.
Ας έλθουμε τώρα στην περίπτωση της απειλής των ΗΠΑ κατά του Ιράκ. Προφανώς οι ΗΠΑ με όσα λέγουν και πράττουν προσπαθούν να πείσουν τον Σαντάμ Χουσεΐν ότι οπωσδήποτε θα του επιτεθούν. Για τον σκοπό αυτόν το Κογκρέσο ψήφισε πρώτα τις αναγκαίες πολεμικές δαπάνες και συντάχθηκε πίσω από τον πρόεδρο. Στη συνέχεια συγκέντρωσαν μια τεράστια στρατιωτική δύναμη στην περιοχή, ενώ ταυτόχρονα άρχισαν να οργανώνουν τη διασπαρμένη αντιπολίτευση του Ιράκ και υπομονετικά να ακολουθούν τους κανόνες της διεθνούς νομιμότητας. Κατόπιν, όταν είδαν ότι κάποιες από τις μεγάλες δυνάμεις αρνούνται να συνταχθούν πίσω από την απειλή, βγήκαν ανοικτά και δήλωσαν ότι θα επιτεθούν ακόμη και χωρίς την κάλυψη του ΟΗΕ. Και, τέλος, προχθές δοκίμασαν μια τεράστια συμβατική βόμβα για να δείξουν στον Σαντάμ Χουσεΐν τι τον περιμένει. Ετσι βλέπουμε ότι οι ΗΠΑ έχουν κάνει όλες τις σωστές κινήσεις ώστε να συνθηκολογήσει ο Σαντάμ Χουσεΐν και το Ιράκ να απαλλαγεί από τη μακρόχρονη τυραννία του χωρίς πόλεμο.
Προσωπικά, πριν από λίγες εβδομάδες, εκτιμούσα ότι η απειλή των ΗΠΑ ήταν αξιόπιστη και ότι αν όλα τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας είχαν συνταχθεί με την απειλή δεν θα γινόταν πόλεμος. Τώρα δεν είμαι βέβαιος.
Ο κ. Γεώργιος Κ. Μπήτρος είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
