Αφορμή για τη συγγραφή του άρθρου αυτού μου έδωσαν δύο γεγονότα: η προδημοσίευση πριν από λίγες ημέρες (16.12.2001) στο «Βήμα» αποσπασμάτων από το βιβλίο του κ. Αναστασίου Πεπονή 1961-1981. Τα γεγονότα και τα πρόσωπα που αφορούν το περιβόητο Σχέδιο Ατσεσον, για το οποίο έχει δημιουργηθεί η απατηλή εντύπωση ότι τάχατες ήταν ενωτικό· το δεύτερο είναι η αξίωση της Τουρκίας, όπως επισήμως εγνώσθη αυτές τις ημέρες, να υποβάλλουν οι αρμόδιες ελληνικές αρχές προς αυτήν τα σχέδια πτήσεως αεροπλάνων από την Ελλάδα προς τη Ρόδο και την Κύπρο ως εάν η Ρόδος και η Κύπρος αποτελούν τμήματα της τουρκικής εδαφικής επικρατείας!


Είναι τούτο μια νέα επινόηση της Τουρκίας για να προβάλλει τις διεκδικήσεις της. Η συγκυρία εν προκειμένω είναι ότι τα σπέρματα αυτών των επεκτατικών βλέψεων υπάρχουν και στο Σχέδιο Ατσεσον. Με την κατά καιρούς επανάληψη των παρανόμων τουρκικών αξιώσεων, ευκαίρως ακαίρως, εθίζεται ο κόσμος, κυρίως στις ξένες χώρες οι ευρισκόμενοι στην εξουσία, για την ύπαρξη ζωτικού προβλήματος. Η εσπευσμένη υποβάθμιση της τουρκικής νότας από πλευράς ελληνικής κυβερνήσεως ότι η αξίωση αφορά απλώς θέμα αρμοδιότητος της Πολιτικής Αεροπορίας είναι τουλάχιστον πρόχειρη και ανιστόρητη. Εύχομαι να μην καταλήξει σε θέμα Πολεμικής Αεροπορίας!


Ορθώς συνεπώς απέρριψε τότε, το 1964, το Σχέδιο Ατσεσον ο αείμνηστος Εθνάρχης Μακάριος και ορθώς είπε ότι «ο εκ του σχεδίου μέγας εθνικός κίνδυνος απεσοβήθη». Αυτό, ευτυχώς, αναφέρει και ο φίλος κ. Πεπονής στο βιβλίο του. Και η Τουρκία απέρριψε τότε το Σχέδιο. Οχι γιατί δεν της άρεσε, αλλά γιατί αποτελεί πάγια πολιτική τακτική της να απορρίπτει αμέσως κάθε πρόταση με σκοπό να δέχεται «πιέσεις» και να ζητεί ανταλλάγματα προκειμένου να κάνει υποχωρήσεις και να δεχθεί.


Ο πρωθυπουργός τότε Γεώργιος Παπανδρέου έσπευσε να δεχθεί το Σχέδιο Ατσεσον χωρίς καλά καλά να το μελετήσει και να αντιληφθεί τους κινδύνους, συνοδεύοντας την απόρριψη με μια νέα επιγραμματική του κορόνα, ότι σου χαρίζουν μιαν πολυκατοικία και ζητούν να κρατήσουν το ρετιρέ ή κάποιο διαμέρισμα και εσύ αρνείσαι να δεχθείς τη δωρεά και χάνεις έτσι την πολυκατοικία!


Δεν ήσαν έτσι απλά και επιπόλαια τα πράγματα. Δεν μας εχάριζε πολυκατοικία ο Ατσεσον ή η Τουρκία. Απλώς η Τουρκία, πέραν των όσων θα της παρεχωρούντο στην Κύπρο, εζητούσε και θα έπαιρνε και κάτι ελληνικά νησιά, όπως η Ρόδος, την οποία με τη σημερινή αξίωσή της για τα σχέδια αεροπορικών πτήσεων φαίνεται να εξακολουθεί να έχει στο μάτι. Αν δεν δινόταν η Ρόδος, που είναι μεγάλο νησί, θα δεχόταν η Τουρκία δύο ή τρία μικρότερα νησιά. Το Καστελόριζο, βέβαια, ήταν τελειωμένη υπόθεση, θα παραδιδόταν ασυζητητί στη γείτονα σύμμαχο χώρα σαν ορεκτικό.


Οσον αφορά την Κύπρο στο Σχέδιο Ατσεσον, μιλούσαν για παραχώρηση μεγάλης στρατιωτικής βάσεως στο διηνεκές με συμβολικό ενοίκιο ή καλύτερα με κυριαρχικά δικαιώματα. Θα υπήρχαν και τουρκικά καντόνια σε όλη την Κύπρο. Ζητούσαν να τους δοθεί και μια βρετανική βάση. Στην πραγματικότητα, θα ήθελαν όλη την Κύπρο αλλά δεν ήταν δυνατόν να τους δοθεί. Απλώς θα την ήλεγχαν. Και τα ελληνικά νησιά θα ήσαν τα υποκατάστατα των εδαφών και των εξουσιών που θα «έχαναν» στην Κύπρο. Δηλαδή, το Σχέδιο Ατσεσον δεν ήταν απλώς επίβουλο και διχοτομικό μόνο για την Κύπρο· προχωρούσε και σε εδαφικό ακρωτηριασμό της Ελλάδας, με όλες τις συνέπειες: την αποδυνάμωσή της και τον ευτελισμό της· την ηθική της εξουθένωση.


Αυτό λοιπόν το Σχέδιο αφελώς επεκράτησε να θεωρείται ενωτικό: ότι, δηλαδή, προήγαγε την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα! Ο Μακάριος ως «ανθενωτικός» το απέρριψε!


Ο Μακάριος δεν απέρριψε την Ενωση. Το διχοτομικό Σχέδιο Ατσεσον απέρριψε.


Η Κύπρος υπομένει τη σημερινή τραγωδία της, όπως την καθόρισε η προδοτική χούντα και η αισχρή ΕΟΚΑ Β’, ένας Δημήτριος Ιωαννίδης και ένας Γεώργιος Γρίβας. Η Ρόδος τι πταίει για να δεχθεί το πήδημα; Και είναι μόνο η Ρόδος;


Ο δρ Πάτροκλος Σταύρου διετέλεσε μόνιμος υφυπουργός παρά τω Προέδρω της Κυπριακής Δημοκρατίας επί 30 χρόνια (1963-1993).