Ενας «νέος πόλεμος μεταξύ των δύο φύλων», όπως τον αποκαλεί ο βρετανικός Τύπος, μαίνεται τις δύο τελευταίες εβδομάδες. Αφορμή για να ξεσπάσει ήταν η ομιλία της συγγραφέως Ντόρις Λέσινγκ στο Φεστιβάλ Βιβλίου του Εδιμβούργου. Η Λέσινγκ δήλωσε σοκαρισμένη από τη συστηματική υποτίμηση που υφίστανται οι άνδρες από τις γυναίκες σήμερα. «Η πιο χαζή, αμόρφωτη και κακή γυναίκα μπορεί να μειώσει τον πιο καλό, ευγενικό και έξυπνο άνδρα, και κανείς δεν διαμαρτύρεται» είπε η συγγραφέας. Το φαινόμενο των γυναικών που προσπαθούν να γλιτώσουν τους άνδρες από τα νύχια του φεμινισμού δεν είναι καινούργιο. Αν την παραπάνω παρατήρηση είχε κάνει μια από τις συγγραφείς ή τις αναγνώστριες των βιβλίων που, προσπαθώντας να πουν κάτι πρωτότυπο, προτρέπουν τις γυναίκες να επιστρέψουν στην παραδοσιακή υποταγή προς τους άνδρες για να τους κρατήσουν, κανένας δεν θα είχε δώσει σημασία. Επειδή όμως την έκανε η Λέσινγκ, που θεωρείται «γκουρού του φεμινισμού», έγινε πρωτοσέλιδο στον βρετανικό Τύπο και αποτέλεσε την αρχή μιας ενίοτε πικρόχολης πανευρωπαϊκής δημόσιας συζήτησης για τη θέση των ανδρών και των γυναικών σήμερα.
«Η Λέσινγκ ζει άραγε στον πλανήτη Ζονγκ ή φταίει απλώς το ότι είναι 81 ετών;» έγραψε η συγγραφέας Τζινέτ Γουίντερσον στην εφημερίδα «Guardian». Η Λέσινγκ «κατηγορεί τις γυναίκες για την άσκοπη ταπείνωση του πιο τριχωτού φύλου» και «θρηνεί το τέλος του φεμινισμού» τον οποίο χαρακτήρισε «τεμπέλικο και ύπουλο» στην ομιλία της στο Εδιμβούργο «ή μήπως θρηνεί το τέλος των ανδρών;» συνέχισε η Γουίντερσον. Για να καταλήξει ότι «τίποτε δεν τελειώνει» και ότι απλώς «οι άνδρες πρέπει να μάθουν να αντεπεξέρχονται σε λίγη κριτική».
Οι «Sunday Times» απέδωσαν τις απόψεις της Λέσινγκ στην τάση των μεγαλύτερων σε ηλικία να πιστεύουν ότι όλα ήταν καλύτερα στο παρελθόν. «Η 81χρονη Λέσινγκ θεωρεί ότι ο φεμινισμός ήταν καλύτερος στον καιρό της και ότι οι σύγχρονες φεμινίστριες τα κάνουν όλα λάθος».
«Τι συμβαίνει με τους άνδρες;» αναρωτήθηκε η συγγραφέας στο Εδιμβούργο. «Είναι πολύ απασχολημένοι να γίνονται πρωθυπουργοί ή διευθυντές των μεγαλύτερων εταιρειών. Διαφορετικά, βλέπουν ποδόσφαιρο και αρνούνται να βοηθήσουν στο πλύσιμο των πιάτων» της απάντησαν. «Γιατί όλα αυτά έπρεπε να συμβούν εις βάρος των ανδρών;» αναρωτήθηκε η Λέσινγκ. «Διότι οι άνδρες είχαν όλα τα ωραία παιχνίδια, τους μεγάλους μισθούς και τις ισχυρές δουλειές, και δεν ήθελαν καθόλου να τα μοιραστούν» της απάντησαν.
* Ατυχής συγκυρία
Αυτό όμως που ξεσήκωσε τις περισσότερες αντιδράσεις ήταν ο ισχυρισμός της Λέσινγκ ότι, χάρη στον φεμινισμό, έχει επιτευχθεί ισότητα στις αμοιβές ανδρών και γυναικών.
Από σύμπτωση, λίγες ώρες προτού εκφωνήσει η συγγραφέας την ομιλία της στο Εδιμβούργο, η αντιπρόεδρος της βρετανικής Επιτροπής Ανταγωνισμού, την οποία διόρισε η κυβέρνηση για να ερευνήσει πόσο αμείβονται τα δύο φύλα στην αγορά εργασίας, είχε ανακοινώσει τα αρχικά συμπεράσματά της: για κάθε στερλίνα (100 πένες) που κερδίζει ένας άνδρας, μια γυναίκα κερδίζει κατά μέσο όρο 82 πένες. Η συνολική απώλεια στα εισοδήματα των γυναικών σε όλη τη διάρκεια της καριέρας τους υπολογίστηκε ότι φθάνει τις 250.000 στερλίνες (περίπου 135 εκατ. δρχ.). Η Λέσινγκ λοιπόν είχε την ατυχία να φιλοξενούνται οι δηλώσεις της στον Τύπο δίπλα στα συμπεράσματα για την ισότητα των αμοιβών των δύο φύλων, γεγονός που έδωσε ακόμη περισσότερη «τροφή» στους επικριτές της.
«Η Λέσινγκ βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τα γεγονότα. Οι γυναίκες στη Βρετανία κερδίζουν 18% λιγότερο από τους άνδρες που κάνουν την ίδια δουλειά με αυτές, γεγονός που δεν είναι με κανένα τρόπο ισότητα. Οσο για τις ίσες ευκαιρίες, στις οποίες αναφέρεται, πού ακριβώς είναι; Ο αριθμός-ρεκόρ των γυναικών βουλευτών που εξελέγησαν το 1997 ισοδυναμούσε με το ένα έκτο του συνόλου, και ο αριθμός τους μάλιστα μειώθηκε στις εκλογές του περασμένου Ιουνίου» έγραψε η λονδρέζικη εφημερίδα «Evening Standard», η οποία δεν δίστασε να αποδώσει τις απόψεις της Λέσινγκ και όσων τις συμμερίζονται στη δυσαρέσκεια που προκαλεί σε πολλούς ανθρώπους η πρόοδος η οποία συντελείται στον τομέα της ισότητας.
Η φεμινίστρια συγγραφέας Τζόαν Σμιθ εξέφρασε τη λύπη της διότι «δυστυχώς δεν ήταν οι απόψεις της Λέσινγκ για τη λογοτεχνία που τράβηξαν την προσοχή του κόσμου αλλά κάτι βλακώδεις παρατηρήσεις της για τους άνδρες». Βλακώδεις ή όχι, την προσοχή του κοινού την τράβηξαν για τα καλά. Οι βρετανικές εφημερίδες πλημμύρισαν από επιστολές αναγνωστών για το ζήτημα. Οι γυναίκες ως επί το πλείστον αντιτάσσονται στους ισχυρισμούς της Λέσινγκ αλλά οι άνδρες τούς επικροτούν και επαυξάνουν. Ενας καθηγητής πανεπιστημίου, λ.χ., έγραψε στη «Guardian» για τις εμπειρίες του όταν δίδασκε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας: «Οι έξι βοηθοί μου, όλες γυναίκες, προωθούσαν την ιδεολογία ότι «όλοι οι άνδρες είναι βιαστές» χονδροειδές αλλά οι άνδρες φοιτητές παρέμεναν σιωπηλοί».
* Η σχολική αγωγή
Ο «πόλεμος των δύο φύλων» εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη, με μικρότερη όμως ένταση. Η γαλλική εφημερίδα «Liberation» απέδωσε το γεγονός στην τριβή που έχουν οι αγγλοσαξονικές χώρες με το ζήτημα: «Στη Βρετανία, όπως και στις ΗΠΑ, οι «gender studies» (σ.σ.: σπουδές για τις σχέσεις των δύο φύλων) γεμίζουν πολλά ράφια βιβλιοπωλείων και καταλαμβάνουν ολόκληρα τμήματα σε πανεπιστήμια με κύρος όπως το London School of Economics».
Στην ομιλία της η Λέσινγκ αναφέρθηκε στην πρόσφατη επίσκεψή της σε ένα δημοτικό σχολείο, όπου παρακολούθησε τη δασκάλα να εξηγεί στους μαθητές ότι αιτία των πολέμων είναι η βίαιη φύση των ανδρών. Από ένα άλλο ατυχές για τη Λέσινγκ τάιμινγκ, δύο ημέρες μετά την ομιλία της δημοσιοποιήθηκαν τα αποτελέσματα των σχολικών εξετάσεων στη Βρετανία.
Οπως συμβαίνει πάντα τα τελευταία χρόνια, τα κορίτσια αρίστευσαν περισσότερο από τα αγόρια γεγονός που κατέστησε πιο γλαφυρά τα στοιχεία της μετέπειτα ανισότητάς τους.
«Πώς μεταφράζονται αυτές οι σχολικές επιτυχίες στον πραγματικό κόσμο; Παρά την αποτυχία τους, οι άνδρες συνεχίζουν να κρατούν τα ινία στη Βρετανία. Και πάρα πολλά από τα κορίτσια που ήταν τόσο καλές μαθήτριες καταλήγουν να παίρνουν διαταγές από αυτούς» έγραψε η συγγραφέας Νατάσα Γουόλτερ στην εφημερίδα «Independent». Η Γουόλτερ όμως, όπως και πολλοί άλλοι από τους επικριτές της Λέσινγκ, συμφώνησαν μαζί της στο ζήτημα της ανατροφής των παιδιών.
Η διαπίστωση, για άλλη μια φορά εφέτος, ότι τα κορίτσια έχουν καλύτερες σχολικές επιδόσεις από τα αγόρια άνοιξε μια παράλληλη δημόσια συζήτηση για τις αιτίες αυτής της ανισότητας. Απόδειξη του πόσο σοβαρά αντιμετωπίζεται, η βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε να διαθέσει 300.000 στερλίνες (162 εκατ. δρχ.) στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ για να ερευνήσει τους λόγους των κακών επιδόσεων των αγοριών.
Πολλοί άνδρες αρθρογράφοι όμως νομίζουν ότι έχουν εντοπίσει τον λόγο: είναι η προκατάληψη των θηλυκών καθηγητριών απέναντι στους αρσενικούς μαθητές. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η οποία συζητείται πολύ τελευταίως στη Βρετανία, οι δασκάλες (που είναι αριθμητικά περισσότερες από τους άνδρες συναδέλφους τους) μαλώνουν υποτιμητικά τα αγόρια όταν κάνουν ένα λάθος αλλά με κατανόηση στα κορίτσια.
«Μελέτες δείχνουν ότι οι καθηγήτριες δίνουν στα αγόρια τρεις φορές περισσότερη προσοχή απ’ όση στα κορίτσια. Αλλά μεγάλο μέρος της προσοχής αυτής ξοδεύεται στο να τα μαλώνουν για τη θεωρούμενη άπρεπη συμπεριφορά τους» έγραψε ο Τόνι Μιούνι στον «Observer». «Δεν θεωρείται πολιτικά ορθό να τονίζεται η προκατάληψη των γυναικών διδασκαλισσών. Αλλά, για χάρη των μελλοντικών γενεών αγοριών, δεν πρέπει να καταπνίγουμε άλλο αυτό το ζήτημα».
