Στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας ένας νέος γιατρός, αφού ολοκλήρωσε τα απαραίτητα προαπαιτούμενα μιας καριέρας, ειδίκευση – διδακτορική διατριβή – μετεκπαίδευση στο εξωτερικό, απευθύνθηκε στον καθηγητή του τομέα του, προφανώς με διαμεσολάβηση, για την κατάληψη θέσης στην Ιατρική Σχολή. Η απάντηση που έλαβε ήταν: «Η προσφορά σας στην Κλινική… και στο Νοσοκομείο… θα είναι η ίδια είτε παραμείνετε στο ΕΣΥ, είτε ενταχθείτε στο πανεπιστήμιο. Η διαφορά είναι ότι εντασσόμενος στο πανεπιστήμιο θα αυξήσετε σημαντικά το εισόδημά σας».
Το περιστατικό ανακλήθηκε από τη μνήμη μου όταν ανέγνωσα στο φύλλο της 23.1.2001 το άρθρο του ομότιμου καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Σπ. Δ. Μουλόπουλου με τίτλο «Νομοσχέδιο του… σπιν». Ο κ. καθηγητής ορίζει ότι «ο επιχειρών το σπιν, δηλαδή τον ευφημισμόν του ψεύδους, δεν ψεύδεται, αλλά εξ αγνοίας ή εκ προθέσεως παραπλανά» και στη συνέχεια αποκαλύπτει την πλάνη του σχεδίου νόμου για τη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό του ΕΣΥ σε οκτώ σημεία.
Με κάθε σεβασμό προς τον δάσκαλό μου και την προσφορά του στην Εκπαίδευση και στην Ιατρική θα προσπαθήσω να μην… στριφογυρίσω (spin) το θέμα, αλλά να δώσω αντίθετη φορά στη… στροφορμή (spin).
1. «Καμία μεταβολή προς το καλύτερο δεν επέφερε το ΕΣΥ στη νοσοκομειακή περίθαλψη». Η αλήθεια είναι ότι το ΕΣΥ αύξησε τις νοσοκομειακές υποδομές, ειδικά στην περιφέρεια μέχρι υπερβολής. Παραδείγματα αποτελούν οι δυνατότητες περίθαλψης που παρέχουν τα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία του Ηρακλείου, της Πάτρας και των Ιωαννίνων, τα οποία καταξιώθηκαν για την επάρκειά τους.
«Κάθε πολίτης πρέπει να έχει τον δικό του πρωτοβάθμιο γιατρό». Αληθές. Χρειάζονται γενικοί γιατροί. Αλήθεια όμως είναι ότι οι Ιατρικές Σχολές έχουν λάβει προ πολλού καταφατική θέση στο δίλημμα υπερεξειδίκευση ή όχι στην Ιατρική Επιστήμη.
«Η απαγόρευση των ιδιωτικών ιατρείων οδήγησε σε πλασματικές εφημερίες και στα φακελάκια». Αληθές. Οπως επίσης αλήθεια είναι ότι δεν γνωρίζουμε την εξέλιξη των πραγμάτων αν είχαν θεσπισθεί, ευθύς εξ αρχής, ενιαίες εργασιακές σχέσεις όλων των νοσοκομειακών με πλήρη απασχόληση στον φυσικό τους και μόνο χώρο, πρωί και απόγευμα κα με την αποδοχή διαφανούς ιδιωτικής παροχής υπηρεσιών.
«…Ξέχασε να δώσει στους γιατρούς τους πενταπλάσιους ως δεκαπλάσιους μισθούς των βορειοευρωπαϊκών κρατών». Αληθές. Οπως αλήθεια είναι ότι το σύστημα αυτορυθμίστηκε με βάση τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Το μέσο εισόδημα των 55.000 ελλήνων γιατρών είναι 12 εκατ. δραχμές, όσο δηλαδή περίπου είναι και οι μεικτές αποδοχές ενός γιατρού του ΕΣΥ με δεκαπενταετή προϋπηρεσία. Αν η χώρα είχε τους γιατρούς που χρειάζεται: 30.000-35.000, τότε το μέσο εισόδημά τους εύλογα θα ήταν 20-22 εκατ. δραχμές, ποσό αποδεκτό με βάση τις διαφορές ανάπτυξης και το κόστος ζωής με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Το έναυσμα του ιατρικού υπερπληθωρισμού δόθηκε από το 1971 από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών με την απόφασή της να συναινέσει στην αύξηση του αριθμού των γιατρών για την «κάλυψιν της υπαίθρου» με παράλληλο έλεγχο των ακαδημαϊκών και άλλων τίτλων ώστε να διαιωνίζεται μια ελίτ. Οι πολιτικές εξουσίες φρόντισαν, χωρίς καμία εξαίρεση ως σήμερα, να δημιουργηθεί όχι απλώς έκρηξη αλλά αλυσιδωτή αντίδραση.
2. «Το Νομοσχέδιο εισάγει περισσότερο συγκεντρωτισμό». Η αλήθεια είναι ότι εισάγει περιφερειακές δομές συντονισμού, ελέγχου και προγραμματισμού που υφίστανται σε όλες τις προηγούμενες χώρες, προσπαθώντας να αντικαταστήσει τη σημερινή γραφειοκρατία των κεντρικών υπηρεσιών του υπουργείου Υγείας που οδήγησε στο αδιοίκητο των νοσοκομείων. Ταυτόχρονα θεσπίζει την εξάντληση της ευθύνης σε κάθε επίπεδο από τον διευθυντή τμήματος ή κλινικής ως το περιφερειακό σύστημα. Ταυτόχρονα προσπαθεί να καταργήσει, ή έστω να περιορίσει, φαινόμενα συντεχνιακής συνδιοίκησης.
3. «Τα νοσοκομεία του ΕΣΥ δεν έχουν σχέση με τα πανεπιστήμια και την Ακαδημία». Η αλήθεια είναι ότι τα δημόσια νοσοκομεία φιλοξενούν πανεπιστημιακές μονάδες και ακαδημαϊκούς. Προφανώς η διάταξη θέλει να χαρακτηρίσει ακαδημαϊκά όσα από τα νοσοκομεία προσδιορίζονται από εκπαιδευτικές και ερευνητικές δραστηριότητες.
4. «Επιτρέπει τη μετατροπή ως 20% των κλινών σε κλίνες θέσεων Α και Β… αποσκοπώντας σε περισσότερα έσοδα (από πού; από τα κρατικά ασφαλιστικά ταμεία;)». Η αλήθεια είναι ότι επιτέλους το ΕΣΥ επιδιώκει να ανταγωνισθεί τον ιδιωτικό τομέα επιλέγοντας μάλιστα ως πεδίο το βασικό πλεονέκτημα του τελευταίου: την ξενοδοχειακή υποδομή. Βεβαίως αποσκοπεί σε αύξηση των εσόδων από τα κρατικά ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία ως σήμερα τροφοδοτούν προνομιακά ιδιωτικούς φορείς. Αν ο ανταγωνισμός αποδώσει, το όφελος του ευρύτερου Δημοσίου θα είναι διπλό γιατί θα δημιουργηθεί εσωτερική μεταφορά πόρων και θα περιορισθεί η εκροή.
5. «…Αποστερεί την ελληνική κοινωνία από τη δυνατότητα να συμβουλεύεται εμπειρότερους γιατρούς για πολύπλοκα προβλήματα». Η αλήθεια είναι ότι σήμερα ο ασθενής μπορεί να συμβουλευθεί έμπειρους γιατρούς: στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων αν βρίσκονται στα ιατρεία τους νόμιμα ή μη σε ιδιωτικά κέντρα. Με τις νέες διατάξεις θα μπορεί να βρει όσους επιλέξουν ελεύθερα να εργασθούν σε νοσοκομείο μόνο στον χώρο εργασίας τους πρωί και απόγευμα. Αν επιλέξει απογευματινή ώρα θα πληρώσει ο ίδιος την επίσκεψη και το ταμείο του τις εργαστηριακές πράξεις ή επεμβάσεις. Με αποδείξεις.
6. «…Ορισμένα νοσοκομεία βαπτίζονται Κέντρα Αριστείας δι’ υπουργικής αποφάσεως και επιχορηγούνται επιπλέον». Η αλήθεια είναι ότι μονάδες νοσοκομείων με μακρά επιστημονική παράδοση και δυνατότητες να αποτελούν κέντρα αναφοράς ορίζονται ως Κέντρα Αριστείας. Το ΕΣΥ δηλαδή επιβραβεύει τους αριστείς του. Διότι αριστείς υπάρχουν και εκτός των πανεπιστημίων.
7. «…Περισσότεροι γιατροί αποκτούν τον τίτλο-όνειρο της ζωής τους… θα ονομάζονται κλινικοί καθηγητές… θα ονομάζουν καθηγητές, διευθυντές του ΕΣΥ οι οποίοι σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα πρόσκεινται στο κυβερνών κόμμα». Η αλήθεια είναι ότι ούτε οι διευθυντές του ΕΣΥ πρόσκεινται κατά αποκλειστικότητα στο κυβερνών κόμμα, ούτε οι καθηγητές της Ιατρικής στο κόμμα της μείζονος αντιπολίτευσης. Αμφότεροι πρόσκεινται, όπως και άλλοι, στο κόμμα της κατακερματισμένης συντεχνίας τους. Οσο για τον τίτλο-όνειρο συμφωνούμε: να μην αποκτηθεί ποτέ αν συνοδεύεται μόνον από τα προνόμια που τον συνοδεύουν.
8. «…Δεν προβλέπεται δευτεροβάθμιος κρίσις κατά των αποφάσεων του κεντρικού πειθαρχικού συμβουλίου». Η αλήθεια είναι ότι το σύστημα μένοντας ουσιαστικά αδιοίκητο δημιούργησε την αίσθηση της ατιμωρησίας και της ασυδοσίας και αυτό πρέπει να σταματήσει. Ο κ. Μουλόπουλος δεν θέτει ένατο σημείο. Θα το θέσω εγώ. Ποια αλήθεια υπαγορεύει σε ένα σύστημα να επιτρέπει την απασχόληση των στελεχών του στους ανταγωνιστές του;
Προφανώς καμία, εκτός από το εισόδημά τους.
Μια επισήμανση ως επίλογος. Οι περισσότεροι έχουν εναλλαχθεί σε αξιώματα τιμητών και υπάτων. Σχεδόν όλοι προτιμούμε να τα κατέχουμε ταυτόχρονα. Στη δημοκρατική περίοδο της Ρώμης είχε θεσπισθεί το ασυμβίβαστο. Στη σύγχρονη Ελληνική Δημοκρατία αρκεί να συμφωνήσουμε το… «σπινάρισμα» να είναι ασύμβατο με ύπατους και περιττό σε τιμητές.
Ο κ. Ι. Ε. Δατσέρης είναι διδάκτωρ Πυρηνικής Ιατρικής και μέλος της ΚΕ του ΠαΣοΚ.
