Το ρεπορτάζ της Κυριακής 14/1 σχετικά με την αναποτελεσματικότητα του ΕΚΑΒ – ΕΣΥ στον κρίσιμο τομέα του τραύματος υπήρξε τόσο συγκλονιστικό ώστε να με ωθήσει να εκφράσω δημόσια πλέον ορισμένες σκέψεις, ερωτήματα και απόψεις σχετικά με το θέμα, βασιζόμενος στην εμπειρία και στις γνώσεις που απέκτησα ύστερα από 15 έτη και πλέον στον χειρουργικό τομέα στις ΗΠΑ.
Η πρόληψη του τραύματος, και ειδικότερα του τροχαίου, είναι φυσικά η πρώτη παράμετρος, δεν είναι όμως στη σφαίρα των γνωστικών μου δεδομένων και έτσι θα επικεντρωθώ στην αντιμετώπισή του.
Εχει πλέον γίνει παράδοση, ύστερα από κάθε μεγάλη έξοδο από το «κλεινόν άστυ», να ανακοινώνονται μέσω των ΜΜΕ οι λίστες των θυμάτων από τροχαία με έμφαση πάντα (και είναι κατανοητό) στον αριθμό των νεκρών. Θα ήταν εξίσου συγκλονιστικό αν υπήρχε η δυνατότητα να γνωστοποιηθούν στο ευρύ κοινό, αλλά και στους «αρμοδίους», ο αριθμός των θυμάτων που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους και ο αριθμός των θυμάτων που υπέστησαν βαριές αναπηρίες με αποτέλεσμα την οριστική έξοδο από το εργατικό δυναμικό της χώρας και την πρώιμη συνταξιοδότησή τους. Αν φυσικά προσπαθήσει κάποιος «αρμόδιος» να μεταφράσει τα ανωτέρω σε «χρηματικό» κόστος, συμπεριλαμβανομένου του κόστους νοσηλείας (που στην πλειονότητα επιβαρύνει τον δημόσιο τομέα), και του γεγονότος ότι ένα σημαντικό ποσοστό των αναπηρικών συντάξεων μετά από τραύμα αφορούν άτομα της παραγωγικής ηλικίας (20 ως 60 ετών) είμαι σίγουρος ότι πολλά κεφάλια «αρμοδίων» θα πραγματοποιούσαν στροφή 360 μοιρών από την έκπληξη.
Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στη χώρα μας είναι γνωστή από τις αλλεπάλληλες καταγγελίες και αναφορές του Τύπου. Δυστυχώς η αναβάθμιση του ΕΚΑΒ δεν γίνεται χωρίς αναβάθμιση του όλου συστήματος υγείας, η οποία βάσει των σημερινών δεδομένων θα είναι μια μακροχρόνια και απ’ ό,τι διαφαίνεται δύσκολη διαδικασία. Εν τούτοις υπάρχουν ορισμένα πράγματα που είναι δυνατόν να γίνουν ειδικώς για το ΕΚΑΒ και την περίθαλψη του πολυτραυματία ώστε να βελτιωθεί ουσιαστικά η σημερινή κατάσταση. Συγκεκριμένα: Είναι γνωστό ότι η πρώτη ώρα μετά τον τραυματισμό είναι η κρισιμότερη από πλευράς προγνώσεως (golden hour), γεγονός που κάνει επιτακτική την ανάγκη της άμεσης απόκρισης και της έγκαιρης μεταφοράς του τραυματία σε κέντρο τραύματος (Trauma Center). Μεταφραζόμενο σημαίνει: Στοιχειώδη ανάνηψη στον τόπο του ατυχήματος (διασφάλιση αεραγωγών, ακινητοποίηση καταγμάτων, έναρξη ενδοφλέβιων διαλυμάτων) και διακομιδή στο προαναφερθέν Κέντρο εντός 30 ως 45 λεπτών το αργότερο. Το τι γίνεται σήμερα είναι γνωστό σε όλους μας και δεν αντέχει σε σχόλια. Στο τι πρέπει να γίνει: Κατ’ αρχήν να αντικατασταθεί όλος ο «στόλος» του ΕΚΑΒ με σύγχρονα και πλήρως εξοπλισμένα ασθενοφόρα τα οποία θα επανδρωθούν με νοσηλευτές ειδικά εκπαιδευμένους (ΕΜΤ: Emergency Medical Technicians, Paramedics) στην ανάνηψη και διακομιδή επειγόντων περιστατικών. Η εκπαίδευση των νοσηλευτών θα γίνει από γιατρούς που έχουν εκπαίδευση στην αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών (υπάρχει και στη χώρα μας ειδική σειρά σεμιναρίων από το Αμερικανικό Κολέγιο Χειρουργών γνωστή ως ATLS = Advanced Trauma Life Support, σε αρκετά πανεπιστημιακά νοσοκομεία της χώρας). Οι γιατροί αυτοί θα επανδρώσουν αρχικά τα διακομιδιστικά μέσα του ΕΚΑΒ ως την πλήρη εκπαίδευση και επάνδρωση από τους νοσηλευτές. Θα πρέπει να δημιουργηθεί ειδικός κλάδος στη Νοσηλευτική που με την κατάλληλη θεωρητική (ΤΕΙ, Πανεπιστήμιο) αλλά και πρακτική (on site) εκπαίδευση να επανδρώσει πλήρως και αποτελεσματικώς τα μέσα διακομιδής του ΕΚΑΒ αντί των σημερινών ανεπαρκών τραυματιοφορέων.
Ως προς τα Κέντρα Τραύματος: Είναι αφέλεια (αν όχι κάτι χειρότερο) ασύλληπτου μεγέθους να βασίζεται η περίθαλψη του πολυτραυματία (έστω και η αρχική) σε μικρά, υπολειτουργούντα, ανεπαρκώς επανδρωμένα Νομαρχιακά Νοσοκομεία ή Κέντρα Υγείας με το δικαιολογητικό ότι είναι το «πιο κοντινό Νοσοκομείο ή Κέντρο Υγείας», όταν από 25ετίας και πλέον έχει αποδειχθεί ότι η έγκαιρη μεταφορά του πολυτραυματία σε Κέντρο Τραύματος είναι ο πρωταρχικός παράγων που επηρεάζει την επιβίωσή του και όχι μόνον. Τα Κέντρα Τραύματος (στις ΗΠΑ) είναι μεγάλα, πανεπιστημιακά το πλείστον, νοσοκομεία, όπου υπάρχουν όλες οι ιατρικές ειδικότητες, εφημερεύουν επί 24ώρου βάσεως και έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν οποιοδήποτε ιατρικό πρόβλημα. Επιπλέον έχουν τη δυνατότητα αερομεταφοράς πολυτραυματιών ή άλλης φύσεως επειγόντων περιστατικών από τον τόπο του ατυχήματος στο νοσοκομείο σε ελάχιστο χρόνο, αν οι συνθήκες το επιβάλλουν. Είναι απορίας άξιον πώς μεγάλα επαρχιακά πανεπιστημιακά και μη νοσοκομεία (Λάρισα, Αλεξανδρούπολη, Κρήτη, Πάτρα) δεν έχουν ακόμη λειτουργήσει πλήρως, όλα τα τμήματα των ειδικοτήτων, και όχι μόνον αυτό, αλλά δεν έχουν αναπτύξει σύγχρονα τμήματα επειγόντων περιστατικών (Emergency Rooms), τα οποία καλύπτουν καθημερινώς και επί μονίμου βάσεως όλες τις ειδικότητες, έτσι ώστε να αποτελέσουν τον αρχικό πυρήνα των Κέντρων Τραύματος.
Τα τμήματα επειγόντων περιστατικών στελεχώνονται από γιατρούς ειδικά εκπαιδευμένους στην αρχική αντιμετώπιση κάθε είδους επείγοντος περιστατικού, και μάλιστα υπάρχει ειδικότητα στον εν λόγω τομέα (Emergency Room Medicine). Με τον τρόπο αυτόν θα αποφευχθεί το γνωστό σε όλους μας πλέον σενάριο της μεταφοράς του πολυτραυματία από το ένα νοσοκομείο στο άλλο με δικαιολογίες τύπου «δεν εφημερεύουμε» ή «δεν έχουμε τον τάδε ειδικότητος ιατρό» και άλλα θλιβερά και παράλογα που δυστυχώς καταλήγουν στον θάνατο ή στη μόνιμη αναπηρία του ασθενούς. Είναι τουλάχιστον εξοργιστικό να θριαμβολογούμε για την ανακάλυψη του τροχού όταν οι περισσότερες χώρες είναι στην εποχή του Διαστήματος (αναφέρομαι σε δημόσιες τοποθετήσεις πολιτικών προσώπων αλλά και συναδέλφων μου στις προόδους και επιτεύξεις στο θέμα της περίθαλψης του πολυτραυματία όσο και στο θέμα της υγείας γενικότερα, που έχουν γίνει στη χώρα). Είμαι σίγουρος ότι η απάντηση «εδώ είναι Ελλάδα» ή «δεν υπάρχουν χρήματα» θα ειπωθεί από πολλούς αλλά επειδή ακριβώς εδώ είναι η Ελλάδα! και επειδή χρήματα πρέπει να μπορούν να βρεθούν για ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που απασχολούν τη χώρα, πρέπει να γίνει κατανοητό επιτέλους από τους κυβερνώντες και μη πολιτικούς μας άνδρες ότι είναι πλέον μονόδρομος η δημιουργία ενός μακροχρόνιου, υπερκομματικού φορέα υγείας, που θα την αναβαθμίσει στο επίπεδο που έπρεπε να είναι.
Κλείνοντας θα απευθύνω ένα πολύ απλό ερώτημα στους πολιτικούς μας άνδρες: Αν σήμερα, και δεν το εύχομαι, εσείς ή αγαπημένα σας πρόσωπα βρεθείτε πολυτραυματίες σε μια από τις «εθνικές» λαιμητόμους (βλέπε Εθνική οδός), ερωτηθήκατε ποτέ τι πρόκειται να σας συμβεί;
Ο κ. Γεώργιος Οικονομόπουλος είναι καρδιοχειρουργός στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο.
