Ο αποκαλούμενος περιφερειακός αμυντικός άξονας Τουρκίας-Ισραήλ είναι ήδη μια και επισήμως ομολογούμενη πραγματικότητα με πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις για την ευρύτερη περίμετρο ανάπτυξής του. Η σημερινή κατάληξη είναι αποτέλεσμα διεργασιών που πέρασαν διάφορες φάσεις, όχι άγνωστες γι’ αυτούς που οφείλουν να παρακολουθούν τα γεγονότα, να προλαμβάνουν τα επιζήμια και να δημιουργούν επωφελή. Είναι αντιμέτωπή μας μια στρατηγική συμμαχία-κλειδί η οποία ανατρέπει εις βάρος μας τα δεδομένα αφού προσαυξάνει τη γενική μαχητική και όχι μόνον ικανότητα της Τουρκίας. Η Αγκυρα δεν αποκρύπτει την ανθελληνική αιχμή της συμφωνίας. Από τη μεριά του, το Ισραήλ προσπαθεί να διασκεδάσει την εντύπωση αυτή και ο Σιμόν Πέρες καθησύχαζε προχθές τον έλληνα Πρωθυπουργό βεβαιώνοντάς τον ότι τάχα πρόκειται για συμφωνία-ρουτίνα και τα περί του αντιθέτου είναι υπερβολές του τουρκικού Τύπου!


Μια ψηλάφηση στους τύπους των ήλων του πακέτου που συνυπέγραψαν προ ημερών οι κκ. Γιλμάζ και Νετανιάχου αποκαλύπτει ότι εδώ πρόκειται για τεραστίων διαστάσεων, ενεργειών και παρενεργειών γεγονός που αιφνιδιάζει ακόμη και τους εμπνευστές του στην Ουάσιγκτον. Η σημαντικότερη μετά την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948 εξέλιξη στον μεσανατολικό χώρο με την οποία επιχειρείται η αντιγραφή του μοντέλου αμερικανοϊσραηλινών σχέσεων και προωθείται η ανάδειξη και η πολύπλευρη αναβάθμιση του γεωστρατηγικού ρόλου της Αγκυρας. Πλέγμα οκτώ μερικότερων συμφωνιών που καλύπτει όλο σχεδόν το «επιστητό» των διακρατικών σχέσεων. Γάμος από προξενιό που μετετράπη σε… καυτόν έρωτα: εκπαίδευση στο Ισραήλ τούρκων αεροπόρων στον ηλεκτρονικό πόλεμο και στην απόκρουση πυραύλων· εκτεταμένη συνεργασία αμυντικών βιομηχανιών στην ανάπτυξη νέων οπλικών συστημάτων στους υψηλής τεχνολογίας τομείς πυραύλων αέρος-αέρος, μη επανδρωμένων αεροσκαφών, επικοινωνιών, έγκαιρης προειδοποίησης, ηλεκτρονικού πολέμου και προφανώς οιασδήποτε νεότευκτης επινόησης· αγωγός Μπακού-Τσεϊχάν. Επιμένουν εδώ οι Τουρκοϊσραηλινοί, παρ’ ότι υπάρχουν τεκμηριωμένες εκθέσεις αμερικανικών ινστιτούτων για το πολυδάπανο και άρα ασύμφορο της κατασκευής. Ολόπλευρη συνεργασία των μυστικών υπηρεσιών των δύο κρατών· επέκταση της αεροπορικής συνεργασίας τους στις χερσαίες και ναυτικές δυνάμεις· εκπαίδευση Ιορδανών στην Τουρκία· εκμίσθωση τουρκικών εδαφών στο Ισραήλ για γεωργική εκμετάλλευση και όχι μόνον· διάθεση του διεθνούς, ιδία αμερικανικού εβραϊκού λόμπι στην υπηρεσία της Αγκυρας (ως και αυτό αντικείμενο συμφωνίας, της ΙΙ). Είναι προφανές ότι η συμμαχία δεν είναι διμερής αλλά «τριγωνική». Ο «μεγάλος αδελφός» φυσικά είναι η Ουάσιγκτον. Ολόκληρος ο εβραϊκός μηχανισμός επιβολής και ανάδειξης θέσεων στα αμερικανικά κέντρα αποφάσεων έχει ενεργοποιηθεί προς την κατεύθυνση αυτή. Το γνωστής προέλευσης και επιδιώξεων «Ινστιτούτο για ζητήματα Εγγύς Ανατολής» που έστησε ήδη και ειδικό Ιδρυμα Τουρκικών Μελετών δραστηριοποιείται με την προετοιμασία και διανομή αναλύσεων που εξαίρουν τα «υπερκέρδη» των ΗΠΑ από τη σχέση αυτή η οποία εμβαθύνεται και διευρύνεται συνεχώς με μια πρωτοφανούς μεγέθους διαπλοκή άμυνας και οικονομίας (πρβλ. Μ. Ευρυβιάδης, Ο ηγεμονικός άξονας Τουρκίας-Ισραήλ, στο δελτίο του ΕΚΟΜΕ 6/98).


Το αμερικανικό πολιτικό σύστημα είναι παγιδευμένο στις επιθυμίες του πανίσχυρου εκεί εβραϊκού λόμπι. «Οι Ισραηλινοί ελέγχουν την πολιτική του Κογκρέσου και της Γερουσίας» είχε αποφανθεί μετά από έρευνα στα 1973 ο Φουλμπράιτ. Το ’74 έχασε την έδρα του! Από τον αρχιτέκτονα της τουρκοϊσραηλινής συνεργασίας υφυπουργό του Νίξον Ρίτσαρντ Περλ στον θεωρητικό καθοδηγητή της σημερινής τριγωνικής σχέσης Αλεν Μακόφσκι, η συμμαχία εξελίχθηκε ραγδαία. Και αξιοποιώντας τις καταλυτικές δυνατότητες του εβραϊκού λόμπι απειλεί τώρα τους συνταγματικούς θεσμούς των ΗΠΑ αφού διευκολύνεται ο παραμερισμός του Κογκρέσου για την πρόσκτηση εκ μέρους της Αγκυρας αμερικανικών οπλικών συστημάτων προωθημένης τεχνολογίας. Για την ώρα οι πρωταγωνιστές της συμμαχίας δεν διδάσκονται από τις πνευματικές βεβαιότητες της Βίβλου την οποία χρησιμοποιούν επιλεκτικά. «Ο ορύσσων βόθρον εις αυτόν εμπεσείται και ο ιστών (αυτός που στήνει) παγίδα εν αυτή αλώσεται (θα πιασθεί)».


Μετακομμουνιστικά πολλοί από τους ημετέρους ερμηνευτές και διαμορφωτές πολιτικής έριξαν στο πυρ το εξώτερον την πολιτική των αξόνων αγγέλλοντας και το απαίσιον τέλος της. Ιδού όμως απέναντί μας ο ηγεμονικός άξονας Αγκυρας-Τελ Αβίβ που διαψεύδει τους προφήτες της νέας τάξης πραγμάτων. Τη δική του ουτοπία ανέλυσε στο «Βήμα» (20/9) ο Σιμόν Πέρες, ο οποίος και εξήγγειλε εν ονόματι της παγκοσμιοποίησης το τέλος των… πολέμων και των… συνόρων (ναι!) και την αντικατάσταση των πολεμικών βιομηχανιών από τις βιομηχανίες της εκπαίδευσης. Συναρπαστική προοπτική, που δεν εμπόδισε όμως τον εισηγητή της να είναι ο πρωταγωνιστής τής υπό ανάλυση τερατώδους συμμαχίας.


Οι ορθώς σκεπτόμενοι στην Ουάσιγκτον (και δεν είναι λίγοι) γνωρίζουν ότι:


* Ο τουρκοϊσραηλινός άξονας δεν μπορεί να λειτουργήσει ως σταθεροποιητικός. Είναι εξ ορισμού το αντίθετο αφού μεταβάλλει άρδην τους συσχετισμούς ισχύος στην περιοχή.


* Ο άξονας πολλαπλασιάζει τις στρατιωτικές δυνατότητες της Αγκυρας, η οποία θα επιδεινώσει ακόμη περισσότερο τις ήδη πολύ κακές σχέσεις της με όλους τους γείτονές της ή και θα διολισθήσει σε τυχοδιωκτικές χρήσεις βίας.


* Η παράκαμψη από μέρους της Τουρκίας θεσμικών οργάνων των ΗΠΑ για την εξυπηρέτηση των σχεδίων της αποδυναμώνει καίρια εφεξής τον βαθμό της αμερικανικής επιρροής στο καθεστώς της Αγκυρας. Επομένως, τη δύναμή της. Αρα απελευθερώνει τυφλές δυνάμεις που μπορούν να εξαπολυθούν εναντίον της ειρήνης στη μείζονα περιοχή.


Ανακύπτει οξύ το ερώτημα περί του πρακτέου. Το παράδειγμα Ισραήλ-Τουρκίας, κοινό ή χωριστό, είναι υποχρεωτικά αξιομίμητο. Το Ισραήλ δημιουργείται εκ του μηδενός σε μια περιοχή ενεργητικά εχθρική με αριθμητικά και πλουτοπαραγωγικά πολλαπλάσιους εχθρούς. Αποφασίζει να ζήσει. Σκέφτεται, επινοεί, σχεδιάζει, δρα. Κατορθώνει. Πλάθει τον μύθο της γεωστρατηγικής υπεραξίας του. Τον επιβάλλει διά της ομογένειάς του στην υπερδύναμη και έκτοτε καθίσταται ισότιμός (και κατά περίπτωση και υπέρτιμος συνομιλητής) της. Η Τουρκία ανασυντίθεται κάποια στιγμή από τα ράκη της διαλυμένης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Προσλαμβάνει με την έμπνευση ενός αποφασιστικού ηγέτη όραμα και αιτία ζωής. Κυριολεκτικά αναγεννάται εκ της τέφρας. Επιτήδειος ουδέτερος στις δύο συγκλονιστικές διαιρέσεις του αιώνα, επιβιώνει διά της εξαπατήσεως των πάντων και επιλέγει ρόλο ηγεμονικό, πείθοντας εαυτήν και τους άλλους ότι της ανήκει. Πολιτεύεται εκτός και υπεράνω της διεθνούς νομιμότητας γνωρίζοντας ότι ουδείς θα θελήσει έστω και φραστικά να την αποδοκιμάσει και προπαντός να της επιβάλει κυρώσεις. Τώρα οι δύο προχώρησαν σε στρατηγική συμμαχία με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Για να φθάσουν τα πράγματα εδώ κάποιοι στα δύο κράτη σκέφτονται, αναλύουν, συνθέτουν, σχεδιάζουν, προγραμματίζουν, ψάχνουν, στύβουν το μυαλό τους. Τελικά παράγουν στρατηγική και πολιτική. Το κάνουν αδιάκοπα και κατά σύστημα. Εμείς ή δεν το κάνουμε ποσώς ή το κάνουμε αποσπασματικά και κατά σύμπτωση. Η διαφορά είναι χαώδης. Ενα πρωί ξυπνήσαμε και είδαμε ότι ο «εχθρός» του εχθρού μας έγινε φίλος κολλητός του. Οφείλαμε να το είχαμε διαβλέψει. Και να το είχαμε αποτρέψει. Εγκαιρα μπορούσαμε. Τώρα;


Τώρα πρέπει να αναμετρηθούμε με τη νέα πραγματικότητα και να κάνουμε κινήσεις με μυαλό και με τόλμη που επιμόνως λόγω εγγενούς αδράνειας σκέψης και δράσης αποφεύγουμε ή και αρνούμεθα να τις κάνουμε.


Πρώτον: να αποδυναμώσουμε τον άξονα με προσεκτικές ενέργειες προσέγγισης του κατά κάποιον τρόπο οικειότερου «εχθρού». Ισως καταλάβει ότι η απόλυτη ταύτιση συμφερόντων με την Αγκυρα θα αποβεί στο τέλος ζημία και όχι κέρδος του. Και γι’ αυτόν το έγραψε ο σοφός Σολομών (Γ. 19) ότι «γενεάς αδίκου χαλεπά τα τέλη».


Δεύτερον: στα δύο νομοθετικά σώματα των ΗΠΑ διαχέονται ήδη σοβαρές επιφυλάξεις για τη σκοπιμότητα της συμφωνίας. Επιτέλους να υπάρξει κάποτε συγκροτημένος ελληνικός μηχανισμός επιρροής στην Ουάσιγκτον. Πότε θα τον στήσουμε, τι άλλο περιμένουμε;


Τρίτον: η συμμετοχή μας στο δυτικό σύστημα ασφάλειας και οι θυσίες στις οποίες υπέρ αυτού έχουμε υποβληθεί μάς νομιμοποιούν να απαιτήσουμε από τις ΗΠΑ να αντισταθμίσουν οπλικά και με άλλους τρόπους την ανατροπή της ισορροπίας που επιφέρει η επίδικη συμφωνία.


Τέταρτον: να επανεξετάσουμε το ζήτημα της πολιτικής των αξόνων. Εύστοχη η συνάντηση της Τεχεράνης με Ιράν-Αρμενία. Και άλλες «διασταυρώσεις» είναι σκόπιμες με όλους τους δυνητικούς στόχους της συμμαχίας. Αλλά αυτό για να γίνει αντι-άξονας ή έστω απειλή αντι-άξονα θέλει δουλειά.


Πέμπτον: η παράμετρος Ρωσία. Τραυματισμένη αυτοκρατορία, αποκλεισμένη από όλους τους ευνοϊκούς σχεδιασμούς των ΗΠΑ σήμερα, χρειάζεται κίνητρα ανάνηψης. Ο κ. Πρικαμόφ έχει σημασία με μείζονα ιδιότητα τώρα να υπενθυμίσει στους Τούρκους την ελληνική παροιμία που τους είχε πει ως ΥΠΕΞ: «Αμα έχεις γυάλινο σπίτι, δεν πρέπει να ρίχνεις πέτρες στο σπίτι του γείτονα».


Εκτον: πρωτοβουλίες στην προώθηση της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Μέση Ανατολή. Κάτι που ενδιαφέρει υπαρκτικά τους Ισραηλινούς. Εδώ μπαίνει και η ενθάρρυνση της Συρίας να τα «βρει» με Τελ Αβίβ και Ιράν, να τα βρει με ΗΠΑ. Το τελευταίο θα μπορεί και να «σπάσει» πανηγυρικά τον άξονα.


Η εν εξελίξει τουρκοκυπριακή κρίση αποκαλύπτει ήδη και πιθανότατα θα αναδείξει τον αληθινό αποσταθεροποιητικό ρόλο της τουρκοϊσραηλινής συμμαχίας. Μολονότι το επίσημο Ισραήλ προσποιείται τον αδιάφορο ή παίρνει αποστάσεις από τα δρώμενα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που συμφωνούν με τον καθηγητή Μοσέ Μαόζ ότι η τουρκοϊσραηλινή συνεργασία «έχει ρίξει αλάτι στις πληγές της ειρηνευτικής διαδικασίας και, αντί το Ισραήλ να μιλά απευθείας με τη Συρία, συναλλάσσεται με την Αγκυρα πίσω από τις πλάτες της Συρίας».


Οσο για μας, πολλά μπορούν να γίνουν τάχιστα. Ενα δεν πρέπει να γίνει: να εφησυχάσουμε!


Ο κ. Στ. Παπαθεμελής είναι βουλευτής και πρώην υπουργός.