Το άγχος των εξετάσεων μπορεί να… αξιοποιηθεί

Τη νύχτα διαβάζουν, την ημέρα γράφουν και το στρες τα έχει κατακυριεύσει. Την περίοδο των εξετάσεων το άγχος είναι κυρίαρχο συναίσθημα στα παιδιά. Σύμφωνα με την ψυχολόγο στην Ειδική Ερευνητική Διαγνωστική και Θεραπευτική Μονάδα για το Παιδί Σπύρος Δοξιάδης, κυρία Κωνσταντίνα Κοκκότη, η συμβολή των γονέων στη διαχείριση του άγχους των παιδιών τους είναι σημαντική. Στόχος είναι η υποστήριξη του παιδιού ώστε να αξιοποιήσει τις δυνατότητές του και να εξελιχθεί στο μέγιστο των δυνατοτήτων του. Η στήριξη των γονιών θα πρέπει να εκφράζεται εμπράκτως είτε με βοήθεια στην οργάνωση της μελέτης είτε με ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της αυτο-αποτελεσματικότητας του παιδιού. «Η επικοινωνία γονέα – παιδιού, για να είναι γόνιμη, θα πρέπει να χαρακτηρίζεται όχι μόνο από επαρκή χρόνο ή προσοχή, αλλά και από ευαισθησία και κατανόηση στις ανάγκες του παιδιού» αναφέρει η κυρία Κοκκότη.

Το άγχος άλλοτε είναι δημιουργικό και άλλοτε τόσο έντονο που γίνεται παθολογικό. Συχνά αναφερόμαστε στο «καλό άγχος εξετάσεων». Πρόκειται για λειτουργικό συναίσθημα το οποίο μας διευκολύνει να αντιμετωπίσουμε τις δύσκολες καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε στη ζωή, θέτοντας τον οργανισμό σε κατάσταση ετοιμότητας. Στον αντίποδα βρίσκεται το παθολογικό άγχος. Πρόκειται για συναίσθημα υπερβολικό σε ένταση, δυσανάλογο του ερεθίσματος, επίμονο στο χρόνο, παρόν σε καταστάσεις οι οποίες αντικειμενικά δεν εμπεριέχουν κίνδυνο ή απειλή. Σε αυτήν την περίπτωση το άγχος μετατρέπεται σε ένα συναίσθημα που εμποδίζει την ομαλή προσαρμογή, καθώς, αντί να προετοιμάζει τον οργανισμό για την αντιμετώπιση της δύσκολης κατάστασης, προτρέπει για την αποφυγή της και συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα.

Το έντονο άγχος έχει επιπτώσεις στο συναίσθημα (υπερένταση, ανησυχία), στη συμπεριφορά (εκνευρισμός, κινητικότητα, αποφυγή) και στο σώμα μας. Ως προς το τελευταίο, οι επιπτώσεις του άγχους των εξετάσεων μπορεί να είναι διάχυτες σε όλο το σώμα, όπως στο καρδιαγγειακό σύστημα (κρύα ή ιδρωμένα χέρια, ταχυκαρδία, λιποθυμικές τάσεις, κοκκίνισμα προσώπου ή χλώμιασμα), το αναπνευστικό σύστημα (αύξηση του ρυθμού αναπνοής, ρηχή αναπνοή, πόνος στο στήθος), το μυϊκό σύστημα (τικ), το ενδοκρινικό σύστημα (έκκριση αδρεναλίνης), το γαστρεντερικό σύστημα (διάρροια, ναυτία, κοιλιακός πόνος) και το δέρμα (εξανθήματα). Αλλα σωματικά συμπτώματα είναι ο πονοκέφαλος, η αϋπνία, οι εφιάλτες, η συχνουρία, η δυσκολία συγκέντρωσης, οι διαταραχές διατροφής, η ονυχοφαγία κ.λπ.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το άγχος οφείλεται σε βιολογικούς ή αλλιώς ιδιοσυγκρασιακούς παράγοντες. Τα παιδιά με γενετική προδιάθεση στο άγχος συνήθως είναι συνεσταλμένα, απομονωμένα, με χαμηλή αυτοεκτίμηση και φόβο κριτικής. Ωστόσο, καθώς δεν κληρονομείται ακριβώς το ίδιο το άγχος αλλά η προδιάθεση για την εκδήλωσή του, λαμβάνουμε πάντα υπόψη τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που ευθύνονται για την εκδήλωση του άγχους εξετάσεων, όπως η πίεση από το περιβάλλον για επιτυχία αλλά και η εσφαλμένη σύνδεση του αποτελέσματος με την επαγγελματική επιτυχία, με την αξία του μαθητή, τον δείκτη νοημοσύνης του κ.λπ. Επιπλέον, οι ίδιοι οι γονείς ως πρότυπα προς μίμηση, η κριτική ή οι προσδοκίες τους, που μπορεί να είναι δυσανάλογες με τις δυνατότητες του παιδιού, δημιουργούν μια κατάσταση που αυξάνει την ένταση του μαθητή.

Σημειώνεται ότι η Διαγνωστική και Θεραπευτική Μονάδα για το Παιδί Σπύρος Δοξιάδης, εκτιμώντας το άγχος τόσο των παιδιών όσο και των γονέων τις ημέρες των εξετάσεων, έχει θέσει σε λειτουργία γραμμή επικοινωνίας (9.00-15.00). Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να καλούν τον αριθμό 210-9232.347 (παιδοψυχίατρος κυρία Τζένη Σουμάκη).