Η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση οδήγησε τελικά σε βαθιά ύφεση τις οικονομίες της ζώνης του ευρώ. Για το έτος 2009 ως σύνολο εκτιμάται τώρα ότι θα σημειωθεί πτώση του ΑΕΠ κατά 4,8%, ενώ και η αναμενόμενη ανάκαμψη της οικονομίας από το δεύτερο εξάμηνο του 2010 δεν αναμένεται να οδηγήσει παρά σε μικρή αύξηση του ΑΕΠ της ζώνης γύρω στο 0,3% το 2010 ως σύνολο. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει προχωρήσει σε δραστική μείωση των επιτοκίων παρεμβάσεώς της στο 1,0% από τον Απρίλιο του 2009. Επίσης, οι κυβερνήσεις όλων των ευρωπαϊκών χωρών έχουν λάβει μέτρα ενισχύσεως της ρευστότητας στις οικονομίες τους. Με αυτές τις ενέργειες έγινε δυνατή η σταθεροποίηση του χρηματοοικονομικού συστήματος καθώς και η σημαντική πτώση των διατραπεζικών επιτοκίων. Επίσης, τα επιτόκια των μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων για τις χώρες υψηλής πιστοληπτικής διαβαθμίσεως διαμορφώνονται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα (επιτόκιο του δεκαετούς ομολόγου της Γερμανίας: 3,44%).

Βέβαια η κρίση είχε συνέπεια το να αυξηθούν σημαντικά τα περιθώρια για τον δανεισμό κρατών με υψηλό επίπεδο χρέους ως προς το ΑΕΠ τους. Ετσι, το περιθώριο στα ελληνικά κρατικά επιτόκια πάνω από τα επιτόκια της Γερμανίας αυξήθηκε στις 3,0 ποσοστιαίες μονάδες για τα δεκαετή ομόλογα την περίοδο εξάρσεως της κρίσεως, για να περιορισθεί σήμερα περί τις 1,8 ποσοστιαίες μονάδες. Τα επιτόκια κρατικών ομολόγων σε κάθε χώρα αποτελούν τη βάση για τον προσδιορισμό των επιτοκίων δανεισμού των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.

Η εξέλιξη των επιτοκίων στα επόμενα τρίμηνα προσδιορίζεται από την προοπτική για αρνητική ή χαμηλή ανάπτυξη των ευρωπαϊκών οικονομιών την περίοδο αυτή, καθώς και από τη διαφαινόμενη εξέλιξη του πληθωρισμού σε χαμηλά επίπεδα.

Ετσι, δεν αναμένεται αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ ως το δεύτερο εξάμηνο του 2010. Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να αναμένεται περαιτέρω αποκλιμάκωση των περιθωρίων στα επιτόκια των χωρών υψηλού χρέους, εκτός αν η πιστοληπτική τους ικανότητα επιδεινωθεί περαιτέρω. Βάσει αυτών των υποθέσεων, με τα σημερινά δεδομένα, δεν αναμένεται αύξηση των επιτοκίων στους επόμενους 9-12 μήνες.

Ο κ. Δ. Μαρουλής είναι διευθυντής της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών της Αlpha Βank.