Ο Μάριο Μόντι τόλµησε να πει στην Ανγκελα Μέρκελ κάτι που δεν έχει ακούσει ως σήµερα από άλλον ευρωπαίο ηγέτη. Ο πρωθυπουργός της Ιταλίας ήταν προσκεκληµένος της γερµανίδας καγκελαρίου την περασµένη Τετάρτη. Την προηγουµένη είχε δηµοσιευθεί συνέντευξή του στη γερµανική εφηµερίδα «Die Welt» στην οποία ο πρώην ευρωπαίος επίτροπος και άλλοτε στέλεχος της Goldman Sachs έστειλε το µήνυµα προς το Βερολίνο ότι και η λιτότητα… έχει τα όριά της.
Ασφαλώς ο ιταλός πρωθυπουργός δεν κήρυξε επανάσταση εναντίον της Γερµανίας ούτε βέβαια εναντίον της Ευρώπης, επεσήµανε όµως το αυτονόητο: όσο οι Ιταλοί (και εν γένει οι Ευρωπαίοι) δεν βλέπουν οφέλη από τις βαριές θυσίες στις οποίες υποβάλλονται από την Ευρωπαϊκή Ενωση τόσο θα αυξάνονται τα εχθρικά αισθήµατα προς τις Βρυξέλλες και κυρίως το Βερολίνο, που φαντάζει υποκινητής αυτής της πολιτικής. Με άλλα λόγια, ο ιταλός ηγέτης ζήτησε από τη γερµανίδα καγκελάριο να µην τραβά υπερβολικά το σκοινί της δηµοσιονοµικής αυστηρότητας εις βάρος των ευρωπαϊκών οικονοµιών διότι, όπως είπε χαρακτηριστικά, θα δει να φουντώνει «ένα κίνηµα διαµαρτυρίας εναντίον της Ευρώπης».
Προς το παρόν η Ευρώπη δεν φοβάται τόσο την ανάδυση ενός αντιευρωπαϊκού κινήµατος όσο την «κατάδυση» της Ιταλίας. Και αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά στη Ρώµη. Η ιταλική εφηµερίδα «Repubblica» έγραφε την εποµένη της συνάντησης Μέρκελ – Μόντι ότι «τα εγκώµια της γερµανίδας καγκελαρίου σε απάντηση του Μόντι δείχνουν το πόσο πολύ φοβάται η Ευρώπη την πιθανότητα οικονοµικής κατάρρευσης της Ιταλίας». Πράγµατι η Μέρκελ εξέφρασε θαυµασµό και εκτίµηση προς τον ιταλό ηγέτη για την ταχύτητα µε την οποία εφαρµόζονται οι µεταρρυθµίσεις από την κυβέρνησή του. Μια στάση που έρχεται σε πλήρη αντίθεση µε την περιφρόνηση που εκδήλωναν λίγους µήνες πριν η ίδια και ο γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί στο πρόσωπο του τότε πρωθυπουργού της Ιταλίας Σίλβιο Μπερλουσκόνι.
Βέβαια το κλίµα που έχει δηµιουργήσει η διχαστική ρητορεία της Μέρκελ περί των «τεµπέληδων του Νότου», οι οποίοι εκµεταλλεύθηκαν τους «εγκρατείς» κατοίκους του ευρωπαϊκού Βορρά, δεν έχει αντιστραφεί. Η γερµανική «Frankfurter Allgemeine Zeitung» επιµένει στη λογική τού «ποιος χρωστάει σε ποιον» και στην παιδαγωγική της τιµωρίας. «Οι Ιταλοί δεν εκµεταλλεύθηκαν το µεγάλο δώρο που τους προσέφερε το ευρώ, τα ιδιαιτέρως χαµηλά επιτόκια, για να βελτιώσουν τα δηµοσιονοµικά τους. ∆εν είναι λοιπόν η ΕΕ αυτή που οφείλει στη Ρώµη αλλά η Ιταλία εκείνη που χρωστάει στους εταίρους της τη µείωση του κόστους για τον υπέρογκο δανεισµό της» αναφέρει η γερµανική εφηµερίδα.
Αλλωστε, πέρα από τα «καλοπιάσµατα» της Μέρκελ στον Μόντι, η γερµανική στάση δεν άλλαξε σηµαντικά. Οι διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις «είναι αναγκαίες για να ενισχύσουν την Ιταλία» επέµεινε η γερµανίδα καγκελάριος την περασµένη Τετάρτη.
Από την πλευρά του, ο Μόντι επέµεινε ότι δεν αρκεί µόνο η δηµοσιονοµική πειθαρχία για να επιλυθεί η κρίση στην ευρωζώνη. Ζήτησε για παράδειγµα να επιβραβεύονται οι δηµοσιονοµικά συνετές χώρες µε χαµηλότερα επιτόκια. Αίτηµα απολύτως δικαιολογηµένο από τον ηγέτη µιας χώρας που βλέπει το κόστος δανεισµού στις αγορές να παραµένει σε επίπεδα αντίστοιχα µε τα «προ µνηµονίου» επιτόκια Ελλάδας και Πορτογαλίας.
Με δεδοµένο πάντως ότι η νέα, τεχνοκρατική κυβέρνηση της Ρώµης έχει ξεκινήσει από την πρώτη ηµέρα της θητείας της την προσπάθεια αναδιάρθρωσης (ή αποδιάρθρωσης) της ιταλικής οικονοµίας, θα µπορούσε κανείς να παρατηρήσει ότι οι δηλώσεις Μόντι περί θυσιών και αντιευρωπαϊκών κινηµάτων δεν ήταν παρά ένα προπέτασµα καπνού εν όψει νέων µέτρων.
* Η κυβέρνηση Μόντι έχει κάθε λόγο να ανησυχεί για την πιθανότητα μετατροπής της απλής οργής των Ιταλών σε κίνημα εναντίον της σκληρής λιτότητας. Ενάμιση μήνα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ο πρώην τραπεζίτης έχει ήδη θέσει σε ισχύ το πλάνο «διάσωσης της Ιταλίας».
* Πρόκειται για το πολυνομοσχέδιο που προβλέπει μεταξύ άλλων σημαντική μείωση των συντάξεων, αύξηση του εργάσιμου βίου, αύξηση της φορολογίας ακινήτων και του ΦΠΑ. Αυτό όμως ήταν μόνο η αρχή.* Σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο, μια νέα δέσμη μέτρων βρίσκεται ante portas. Το δεύτερο πακέτο μέτρων θα προχωρεί στην απελευθέρωση επαγγελμάτων όπως η αγορά ταχυδρομείων, οι οδηγοί λεωφορείων, οι βενζινοπώλες και ελεύθεροι επαγγελματίες όπως οι συμβολαιογράφοι.
* Ο ιταλός πρωθυπουργός ξέρει ότι η απάντηση από αυτούς που ζητεί «νέες θυσίες» δεν θα αργήσει. Τα μεγαλύτερα συνδικάτα της Ιταλίας έχουν προειδοποιήσει από την πρώτη ημέρα του έτους ότι, «αν η κυβέρνηση δεν αναθεωρήσει τα σχέδιά της, θα προκαλέσει αναπότρεπτες κοινωνικές εντάσεις τους προσεχείς μήνες».* Οι οδηγοί ταξί ανοίγουν τον χορό των απεργιακών κινητοποιήσεων στις 23 Ιανουαρίου, ενώ αναμένεται να ακολουθήσουν οι φαρμακοποιοί.
Πιθανή κατάρρευση της ιταλικής οικονοµίας υπό το βάρος του υπέρογκου χρέους θα συµπαρέσυρε αυτοµάτως ολόκληρη την ευρωζώνη. Σε αυτό το πνεύµα κινούνται οι εκτιµήσεις ολοένα περισσότερων αναλυτών.
Η θεαµατική υποχώρηση του κόστους δανεισµού της Ιταλίας και της Ισπανίας τις προηγούµενες ηµέρες προσέφερε βέβαια αισιοδοξία για την ικανότητα εξυπηρέτησης του χρέους από τη Ρώµη. Παράγοντες των αγορών όµως σηµειώνουν ότι δεν υπάρχει περιθώριο χαλάρωσης της δηµοσιονοµικής πολιτικής για την κυβέρνηση Μόντι.
Η πρώτη δηµοπρασία ιταλικών εντόκων γραµµατίων (12µηνης διάρκειας) για το 2012 χαρακτηρίστηκε από έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον και θεαµατική αποκλιµάκωση του επιτοκίου, το οποίο διαµορφώθηκε στο 2,7% έναντι 6% στην αντίστοιχη δηµοπρασία του περασµένου ∆εκεµβρίου. Το κλίµα δυσπιστίας στις αγορές όµως για τις «µη ανταγωνιστικές» και δηµοσιονοµικά «προβληµατικές» οικονοµίες δεν έχει εκλείψει.
Ο οίκος αξιολόγησης Fitch προειδοποιεί για τις συνέπειες που θα είχε τυχόν αδυναµία της Ιταλίας να αντιµετωπίσει τα προβλήµατά της.
Ο εκτελεστικός διευθυντής του οίκου Ντέιβιντ Ράιλι επεσήµανε τις προηγούµενες ηµέρες ότι «θα ήταν δύσκολο να επιβιώσει η ευρωζώνη χωρίς την Ιταλία», ενώ συνέστησε εντατικοποίηση των αγορών κρατικών οµολόγων από την ΕΚΤ ως µέτρο στήριξης της Ιταλίας και των υπόλοιπων κρατών της ευρωζώνης που αντιµετωπίζουν προβλήµατα.
Εξίσου ανήσυχη και η ελβετική τράπεζα Credit Suisse σηµειώνει σε έκθεσή της ότι η ιταλική οικονοµία καλείται να χρηµατοδοτήσει ανάγκες ύψους 220 δισ. ευρώ αυτή τη χρονιά έχοντας εισέλθει ήδη από το τρίτο τρίµηνο του 2011 σε αρνητικό ρυθµό ανάπτυξης µε προοπτική εµβάθυνσης της ύφεσης για αρκετό καιρό ακόµα.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
