Το αυξημένο ρίσκο των αναδυόμενων αγορών

Οι αναδυόμενες αγορές ήταν ανθεκτικές τα προηγούμενα δύο χρόνια, λόγω της βελτιωμένης μεγέθυνσης της εγχώριας ζήτησης, του ήπιου πληθωρισμού και της εξασθένησης του αμερικανικού δολαρίου. Ωστόσο, ο συνδυασμός μιας σταθερής ανοδικής αναθεώρησης των προσδοκιών για αύξηση των επιτοκίων της Fed, της αύξησης των αποδόσεων των αμερικανικών ομολόγων, της αυξητικής τιμής του πετρελαίου και της ενδυνάμωσης του δολαρίου διαμόρφωσε ένα πιο αντίξοο περιβάλλον τους τελευταίους μήνες.

Σήμερα μάλιστα οι αναδυόμενες αγορές εμφανίζονται πιο ευάλωτες απ’ ό,τι ήταν στις δύο προηγούμενες περιόδους κρίσης, το 2008 και το 2013, καθώς έχουν υψηλότερο χρέος, η εικόνα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τους είναι χειρότερη, βρίσκονται αντιμέτωπες με την άνοδο των επιτοκίων δανεισμού παγκοσμίως, ενώ επιβραδύνεται και η ανάπτυξη. Καθώς ενισχύεται το δολάριο και αυξάνονται οι αποδόσεις των ομολόγων του Αμερικανικού Δημοσίου, οι αναδυόμενες αγορές κινδυνεύουν να βυθιστούν σε έναν αέναο κύκλο πτώσης των νομισμάτων τους και διαρκούς μείωσης των συναλλαγματικών τους διαθεσίμων.

Η άνοδος του δολαρίου αυξάνει το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους τους, προκαλώντας εκροές κεφαλαίων. Υπαγορεύει, έτσι, τις παρεμβάσεις των κεντρικών τους τραπεζών, που εξωθούν όμως σε περαιτέρω άνοδο τις αποδόσεις των ομολόγων τους αλλά και το δολάριο. Οταν, όμως, ενισχύεται το δολάριο, κινητοποιείται η αντίστροφη διαδικασία και τα συναλλαγματικά διαθέσιμα μειώνονται. Σύμφωνα με το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (IIF), μέσα στο 2018 λήγουν ομόλογα των αναδυόμενων αγορών ύψους τουλάχιστον 900 δισ. δολαρίων, την ώρα που σε ορισμένες αγορές τα συναλλαγματικά αποθέματα υποχωρούν. Τα διαθέσιμα της Τουρκίας μειώθηκαν π.χ. σχεδόν κατά 4 δισ. δολάρια τους τελευταίους μήνες, με τη λίρα να έχει υποχωρήσει 17% από τις αρχές του 2018, ενώ από τα μέσα Απριλίου η πτώση της αντιστοιχεί σε 12%. Η πτώση της λίρας επιβάλλει στην κεντρική τράπεζα της Τουρκίας να αναλάβει ενεργητικό ρόλο για τον περιορισμό της νομισματικής κρίσης. Η απέχθεια, όμως, του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τα υψηλά επιτόκια φαίνεται να αποτελεί εμπόδιο. Σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι ο διψήφιος πληθωρισμός στην Τουρκία είναι ένδειξη ότι τα επιτόκια είναι πολύ χαμηλά. Ο Ερντογάν, όμως, πιστεύει ότι τα υψηλά επιτόκια είναι η αιτία όλων των δεινών, συμπεριλαμβανομένου του πληθωρισμού. Εφέτος, η Τουρκία συναγωνίζεται την Αργεντινή και τη Βενεζουέλα για το ποια έχει τη χειρότερη νομισματική επίδοση. Οι απώλειες θα συνεχίζονται όσο ο πληθωρισμός και η συναλλαγματική υποτίμηση αλληλοτροφοδοτούνται. Ταυτόχρονα, το βάρος των δανείων σε ξένο νόμισμα αυξάνεται λόγω της υποτιμημένης λίρας και αποτελεί κίνδυνο για την Τουρκία. Τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας αντιστοιχούν σε λιγότερο από 90% του χρέους, το οποίο θα πρέπει να αποπληρωθεί εφέτος.

Η προσοχή των αγορών επικεντρώνεται επί του παρόντος σε τρεις χώρες: την Αργεντινή, την Τουρκία και την Ινδονησία, παρατηρεί και η NN Investment Partners. Λόγω των μεγάλων μακροοικονομικών ανισορροπιών ή και των ανησυχιών σχετικά με τη βούληση των πολιτικών ιθυνόντων να ακολουθήσουν πιο ανορθόδοξες πολιτικές, οι κεντρικές τους τράπεζες έχουν υποστεί σοβαρές πιέσεις.

Στην Αργεντινή, όπου η πίεση ήταν υψηλότερη, οι Αρχές αντέδρασαν με τρεις αυξήσεις επιτοκίων κατά 13 ποσοστιαίες μονάδες συνολικά και –πολύ σημαντικό –με πρόσθετη δημοσιονομική αυστηρότητα. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας επειδή η αργή δημοσιονομική προσαρμογή των προηγούμενων ετών απέτυχε να μειώσει ουσιαστικά τον πληθωρισμό, καθώς οι Αρχές συνέχισαν να εκτυπώνουν χρήματα για τη χρηματοδότηση του ελλείμματος. Το θέμα είναι η αξιοπιστία της κυβέρνησης της Αργεντινής και τα υψηλά επιτόκια να αποδειχθούν επαρκείς συνθήκες ώστε να σταθεροποιηθεί το εθνικό νόμισμα (πέσο). Αυτό είναι ζωτικής σημασίας, διότι με την απότομη υποτίμηση ο πληθωρισμός θα φτάσει σε επίπεδα που είναι πολύ δύσκολο να ελεγχθεί. Η λύση για την ευάλωτη θέση της Αργεντινής έγκειται στη δημοσιονομική μεταρρύθμιση, ενώ οι προοπτικές ενός πακέτου μέτρων του ΔΝΤ με πολιτικές προϋποθέσεις θα πρέπει επίσης να βοηθήσουν στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης.

Στην Τουρκία και στην Ινδονησία, οι κεντρικές τράπεζες εξακολουθούν να αντιστέκονται στην αυξανόμενη πίεση της αγοράς να αυξήσουν τα επιτόκια. Στις χώρες αυτές, τα αποθέματά τους σε συνάλλαγμα είναι πολύ μεγαλύτερα απ’ ό,τι στην Αργεντινή, αλλά η εβδομαδιαία δαπάνη δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ για την υπεράσπιση του νομίσματός τους δεν είναι βιώσιμη σε αυτό το περιβάλλον.

Οι αγορές σαφώς δοκιμάζουν τις τρεις πιο ευάλωτες χώρες. Αυτές είναι κρίσιμες στιγμές για τις συγκεκριμένες χώρες, αλλά αποτελούν επίσης ένα προειδοποιητικό σημάδι για άλλες αναδυόμενες αγορές που δεν είναι αρκετά συνεπείς σε αυτό που πρέπει να κάνουν, όπως οι Φιλιππίνες και η Κολομβία και ενδεχομένως και η Βραζιλία και η Νότια Αφρική, εάν συνεχίσουν να αναβάλλουν τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, καταλήγει η NN Investment, πρέπει να επισημάνουμε ότι το σημαντικότερο γεγονός στον αναδυόμενο κόσμο το 2018 είναι πιθανώς οι εκλογές του Οκτωβρίου στη Βραζιλία.