Το παζλ της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους

Ενώ στο τέλος της εβδομάδας στο περιθώριο της ετήσιας συνάντησης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο πλαίσιο του «Washington Group» εκπρόσωποι της ΕΕ, του ΔΝΤ, της ΕΚΤ, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), καθώς και ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών, συμπεριλαμβανομένου του Γερμανού Ολαφ Σολτς, θα συζητήσουν το θέμα της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, οι αγορές παρακολουθούν με σκεπτικισμό τις εξελίξεις.

Καθώς μακροπρόθεσμα το τεράστιο χρέος των 330 δισ. ευρώ της Ελλάδας που βρίσκεται κατά 70% στα χέρια των χέρια των ευρωπαίων δανειστών θα πρέπει να αντικατασταθεί από εμπορεύσιμο χρέος, το ζήτημα είναι σύμφωνα με την BNP Partibas να πεισθούν οι αγορές ότι η μετάβαση αυτή θα οδηγήσει σε διαχειρίσιμες χρηματοδοτικές ανάγκες.

Είναι χαρακτηριστικό πως το Peterson Institute εκτίμησε πως ακόμα και αν τα μέτρα που συμφωνήθηκαν στο Eurogroup για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους εφαρμοστούν πλήρως, πάλι το χρέος δεν θα καταστεί βιώσιμο, ενώ θεωρείται απαραίτητη η επιπλέον ελάφρυνση της ονομαστικής αξίας του, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν παραβιάζει τους ευρωπαϊκούς κανόνες. Σύμφωνα μάλιστα με το Peterson εάν η Ελλάδα βγει από το παρόν πρόγραμμα μόνο με τα μέτρα του Eurogroup τότε ακόμη και στο βέλτιστο σενάριο, μέχρι τα τέλη του 2020, η δυναμική του ελληνικού χρέους θα είναι και πάλι μη βιώσιμη, ενώ σε ένα λιγότερο ευνοϊκό σενάριο μια νέα κρίση χρέους θα ξεσπάσει πολύ νωρίτερα.

Οι ευρωπαίοι δανειστές πάντως έχουν αποκλείσει τη διαγραφή χρέους, αλλά έχουν εκφράσει την προθυμία τους να παράσχουν ελάφρυνση, αν χρειαστεί, ώστε να διατηρηθούν οι ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης (gross financing needs, GFN) της Ελλάδας κάτω από το συμφωνημένο όριο του 15% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα και του 20% μακροπρόθεσμα.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Eurogroup της 25ης Μαΐου 2016, φαίνονται πρόθυμοι να παράσχουν «μεσοπρόθεσμη» ελάφρυνση χρέους παρατείνοντας τη λήξη και αναβάλλοντας την καταβολή τόκων επί των δανείων του EFSF που χρηματοδότησαν το δεύτερο πακέτο διάσωσης (2012-2014), που συνιστούν τον κύριο όγκο του επίσημου χρέους της Ελλάδας.

Το Eurogroup έχει ακόμη συμφωνήσει να μεταβιβάσει στην Ελλάδα τα κέρδη από τους τόκους και το κεφάλαιο επί των GGBs που διατηρεί το Ευρωσύστημα (τα λεγόμενα ομόλογα ANFA και SMP), ξεκινώντας από το δημοσιονομικό έτος 2017, ως ένα εσωτερικό ανάχωμα που διατηρεί ο ESM για την ελάφρυνση του μελλοντικού κόστους εξυπηρέτησης του χρέους αν χρειαστεί.

Το ΔΝΤ έχει ζητήσει τη διεύρυνση της βάσης της ελάφρυνσης χρέους ώστε αυτή να περιλαμβάνει τα διμερή δάνεια που χρηματοδότησαν το πρώτο πακέτο διάσωσης (τη δανειακή διευκόλυνση για την Ελλάδα, GLF) και τα δάνεια του ESM που χρηματοδοτούν το τρέχον, τρίτο πακέτο διάσωσης. Οι ευρωπαίοι δανειστές όμως δεν είναι πιθανό να παράσχουν ελάφρυνση χρέους στα δάνεια που δόθηκαν από τον ESM, ο οποίος μπορεί να εξελιχθεί σε ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, έναν δανειστή έσχατης ανάγκης για τις χώρες της ευρωζώνης παρόμοιο προς το ΔΝΤ, του οποίου τα δάνεια έχουν προτεραιότητα έναντι των άλλων δανειστών.

Σύμφωνα με το CIGI, ένας πιθανός συμβιβασμός μεταξύ του ΔΝΤ και των ευρωπαϊκών θέσεων θα ήταν η Ελλάδα να αποπληρώσει πλήρως το GLF, του οποίου η απόσβεση ξεκινά ήδη το 2020, μέσω ενός μακροπρόθεσμου δανείου από τον ESM. Το Eurogroup έχει συμφέρον να υποστηρίξει αυτή τη μορφή της ελάφρυνσης χρέους, καθώς θα μειώσει το χρέος των επιμέρους κρατών-μελών ενώ θα διατηρήσει αμετάβλητη τη συνολική έκθεσή τους έναντι της Ελλάδας.

Αν χρειαστεί, η ελάφρυνση του χρέους μπορεί ακόμη να περιλαμβάνει την «εξαγορά» από τον ESM των αξιώσεων του ΔΝΤ από την Ελλάδα, που ανέρχονταν στο τέλος του Φεβρουαρίου σε 9 δισ. ευρώ, χρησιμοποιώντας για αυτόν τον σκοπό τα μη καταβληθέντα ποσά από το τρίτο πακέτο διάσωσης ύψους 86 δισ. ευρώ. Αυτό θα μειώσει το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους για την Ελλάδα, καθώς τα δάνεια του ESM έχουν χαμηλότερο επιτόκιο και μακρύτερη διάρκεια.

Αυτή η μορφή ελάφρυνσης χρέους είναι συμβατή με την απόφαση του Eurogroup του Μαΐου του 2016 που προβλέπει «διαχείριση χρέους – πρώιμη μερική αποπληρωμή των υφιστάμενων επίσημων δανείων προς την Ελλάδα με την αξιοποίηση αχρησιμοποίητων πόρων του προγράμματος του ESM για τη μείωση του κόστους των επιτοκίων και την παράταση των λήξεων» (European Council 2016).