Μπορεί ο πυρετός στην οικονομία να πέφτει καθώς ο φόβος μιας τρίτης χρεοκοπίας της χώρας χάνεται στον ορίζοντα, όμως το σοκ που υπέστησαν νοικοκυριά και επιχειρήσεις από το 2009 ως το κλείσιμο των τραπεζών το καλοκαίρι του 2015 τούς έχει γεμίσει ανασφάλεια.
Αυτό αποδεικνύει το γεγονός ότι επιχειρηματίες και νοικοκυριά κρατούν ακόμα και σήμερα σε χρηματοκιβώτια, θυρίδες, στρώματα, κρυψώνες και πορτοφόλια 18 δισ. ευρώ σε μετρητά (χαρτονόμισμα) παραπάνω από το όριο των 20 δισ. ευρώ που απαιτείται για τις ανάγκες των καθημερινών συναλλαγών στην οικονομία μας, όπως το προσδιορίζει
η Τράπεζα της Ελλάδος! Δηλαδή έχουν στην τσέπη τους 38 δισ. ευρώ σε χαρτονόμισμα.
Κι όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις αυτές –οι οποίες μπορούν να συγκριθούν μόνο με το μεγάλο κραχ ή τους πολέμους -, θα απαιτηθεί χρόνος, σταθερότητα και προσπάθεια για να υποχωρήσουν ο φόβος και η ανασφάλεια. Οι ειδικοί του χρήματος προβλέπουν ότι θα περάσουν πολλά χρόνια, ίσως και μια γενιά ολόκληρη, για να επανέλθουν οι φυσιολογικοί ρυθμοί συναλλαγών σε μια αναπτυγμένη οικονομία όπως εξακολουθεί να είναι η ελληνική.
Τον Αύγουστο, όπως έγραψε «Το Βήμα της Κυριακής», οι καταθέσεις αυξήθηκαν για τέταρτο συνεχή μήνα με ποσά πολύ πάνω από 1 δισ. ευρώ, που προήλθαν κυρίως από ιδιώτες, μετά τον Ιούλιο που είχαν αυξηθεί κατά 960 εκατ. ευρώ.
Τα μισά από τα χρήματα αυτά ήταν χαρτονομίσματα που επέστρεψαν στις τράπεζες, οι οποίες με τη σειρά τους τα κατέθεσαν στην Τράπεζα της Ελλάδος.
Η αύξηση καταθέσεων
Κατά ορισμένες μάλιστα εκτιμήσεις η αύξηση της εισροής καταθέσεων τον Αύγουστο μπορεί να πλησίασε και τα 2 δισ. ευρώ.
Ωστόσο αυτό που απασχολεί την Τράπεζα της Ελλάδος είναι ότι το ρευστό (χαρτονομίσματα) που εξακολουθεί να βρίσκεται στα χέρια επιχειρήσεων και νοικοκυριών (όπως προαναφέραμε) υπολογίζεται σε 38 δισ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με τα όσα ισχύουν διεθνώς για το μέγεθος της οικονομίας ο δείκτης αυτός θα έπρεπε να βρίσκεται στα 20 δισ. ευρώ.
Η απόκλιση από την «κανονικότητα», όπως θα έλεγαν και οι πολιτικοί, είναι τεράστια, αλλά παρά ταύτα η εξέλιξη κρύβει και ένα ενθαρρυντικό σημάδι.
Το σύνδρομο Βαρουφάκη
Το ρευστό, τα χαρτονομίσματα που κυκλοφορούσαν στην ελληνική αγορά, γιατί δεν κατατέθηκαν ποτέ ή τα τράβηξαν από τις τράπεζες νοικοκυριά και επιχειρήσεις και τα έκρυψαν, την εποχή Βαρουφάκη είχε φτάσει στο ύψος ρεκόρ των 50 δισ. ευρώ (!). Με τα capital controls τον Ιούλιο του 2015 ανακόπηκε –διοικητικά –η μαζική φυγή καταθέσεων από τις τράπεζες, συνεχίστηκε όμως η αιμορραγία, καθώς όσοι έπιαναν λεφτά στα χέρια τους –εξαγωγείς, επιχειρηματίες του τουρισμού, γραφεία-«πλυντήρια χρήματος» κ.ά. –απλώς δεν τα κατέθεταν στις τράπεζες. Ετσι οι καταθέσεις συνέχισαν να υποχωρούν και το χρήμα που κυκλοφορούσε να παραμένει στα ύψη.
«Δείκτης ανασφάλειας»
Το 2016, μετά την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης, η οικονομία ηρέμησε, οι συναλλαγές γίνονταν όλο και περισσότερο με ηλεκτρονικά μέσα και μόνο μέσα στο 2017 η τάση να κρατάς στα χέρια σου χαρτονόμισμα αντιστράφηκε και πρώτα οι υγιείς επιχειρήσεις εμπιστεύθηκαν ξανά το τραπεζικό σύστημα, για να ακολουθήσουν τα νοικοκυριά καταθέτοντας χαρτονόμισμα σε τραπεζικούς λογαριασμούς.
Ετσι ο «δείκτης της ανασφάλειας» που παρακολουθεί σε καθημερινή βάση η Τράπεζα της Ελλάδος και ενημερώνει την ΕΚΤ -, δηλαδή ο όγκος των χαρτονομισμάτων που κυκλοφορούν στην οικονομία –μπορεί να έπεσε από τα 50 δισ. ευρώ το 2014 στα 38 δισ. ευρώ σήμερα, αλλά θα έπρεπε να βρίσκεται στα 20 δισ. ευρώ.
Και αυτό για να διορθωθεί χρειάζεται χρόνο, κόπο και εμπιστοσύνη. Για αυτούς τους λόγους και παρά τη σταδιακή, αλλά αργή επιστροφή των καταθέσεων στις τράπεζες κορυφαίες πηγές εκτιμούν ότι για να φτάσουμε στην πλήρη άρση των capital controls θα απαιτηθούν μήνες. Η άρση όλων των περιορισμών δεν προβλέπεται να ολοκληρωθεί πριν από το καλοκαίρι του 2018.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
